Aqostinyo Neto

Vikipediya, açıq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Aqostinyo Neto
Antonio Aqostinho Neto
Agostinho Neto (1975).jpg
Aqostinyo Neto
1975-ci il
Doğum tarixi 17 sentyabr 1922(1922-09-17)
Doğum yeri Kakikan
Luanda əyaləti
Anqola
Vəfat tarixi 11 sentyabr 1979 (56 yaşında)
Vəfat yeri Moskva
SSRİ SSRİ
Vəfat səbəbi cərrahiyyə əməliyyatından şikayət[d]
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili Coimbra Universiteti
İxtisası həkim
Fəaliyyəti siyasətçi, şair, həkim-yazıçı[d]
Əsərlərinin dili Portuqal dili
Mükafatları "Xalqlar arasında sülhü möhkəmlətməyə görə" Beynəlxalq Lenin mükafatı laureatı (1977)
Commons-logo.svg Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Aqostinyo Neto (Antonio Aqostinho Neto; 17 sentyabr 1922(1922-09-17)[1][2], Ícolo e Bengo[d], Portuguese Angola[d], Portuqaliya – 10 sentyabr 1979(1979-09-10)[1][2], Moskva) — Anqolanın məşhur şairi, Afrika milli azadlıq hərakatı xadimi, Anqolanın ilk dövlət başçısı (1975-1979). Ölkəsinin qurtuluş savaşına öndərlik edən lider. Ad günü Anqolada Milli Qəhrəmanlar Günü olaraq qeyd edilir.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Aqostinyo Neto 17 sentyabr 1922-ci ildə Anqolanın Luanda əyalətinin Kakikan kəndində anadan olub.

Luandada lisey təhsili almışdır. 1954-cü ildə Portuqaliyada Lissabon Coimbra Universitetinin tibb fakültəsinə daxil olmuş, təhsilini 1958-ci ildə bitirmişdir. 1959-cu ildə ölkəsinə dönərək bir müddət doğulduğu şəhərdə həkimlik etmişdir.

Anqola xalqının milli azadlıq mübarizəsində fəal iştirakına görə dəfələrlə həbs edilmişdir. 1955-ci ildə həbsxanada olarkən Anqolanın Azadlığı Uğrunda Xalq Hərakatı (MPLA, 1956) partiyasının yaradılmasına rəhbərlik etmişdir. 1959-cu ildə ölkəsinə qayıtmış lakin 1960-cı ildə yenidən iki il müddətinə həbs edilmişdir. 1962-ci ildə MPLA-nın sədri seçilmiş, müstəmləkiçilərə qarşı silahlı mübarizənin təşkilatçısı və rəhbərlərindən olmuşdur. 1962-ci ildə Vaşinqtona ABŞ-a gedən şair, ölkəsinin qurtuluş savaşına kömək üçün Con Kennedi ilə görüşmüşdür.

11 noyabr 1975-ci ildə Anqola Xalq Respublikası yaradıldıqdan sonra Anqolanın ilk prezidenti və eyni zamanda İnqilabi Şuranın və hökumətin başçısı, silahlı qüvvələrin baş komandanı seçilmişdir.

Ümumdünya Sülh Şurası Rəyasət Heyətinin üzvi idi.

Yaradıcılığı[redaktə | əsas redaktə]

Aqostinyo Neto şair və publisit kimi də tanınmışdır. Əsərlərini Portuqal dilində yazmışdır. Anqola xalqının milli azadlıq mübarizəsi əsərlərinin əsas mövzusudur.

Kitabları[redaktə | əsas redaktə]

  • Şeirlər, 1961
  • Quru gözlərlə, Şerlər. 1963
  • Müqəddəs ümid, Şerlər. 1968
  • Azadlıq nəğmələri. Şerlər. Aqostinyo Neto. T.Bayram. Yazıçı, Bakı, 1978. 84 səh.[3]

Mükafatları[redaktə | əsas redaktə]

  • 1970 — Beynəlxalq "Lotus" Mükafatı (Asiya Afrika Yazıçılar Birliyi)
  • 1976 — Jolio-Küri adına Qızıl Sülh medalı
  • 1977 — "Xalqlar arasında sülhü möhkəmlətməyə görə" Beynəlxalq Lenin mükafatı laureatı

Vəfatı[redaktə | əsas redaktə]

Antonio Aqostinho Neto xərçəng müalicəsi səbəbilə 11 sentyabr 1979-cu ildə Moskva şəhərindəki xəstəxanada vəfat edib. Dəfnetmə mərasimi 17 sentyabr 1979-cu ildə Luanda şəhərində keçirilmiş, cənazəsi mavzoleyə qoyulmuşdur.

Xatirəsi[redaktə | əsas redaktə]

Anqolada adını daşıyan bir universitet var. Anadan olduğu gün Anqolada Milli Bayram kimi qeyd edilir.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ 1,0 1,1 SNAC — 2010.
  2. ↑ 2,0 2,1 Find a Grave — 1995. — ed. size: 165000000
  3. ↑ "Elektron Kataloq:Sıra:59720" (azərb.). kitab.az. kitab.icando.ws (2002-2004).

Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aqostinyo_Neto&oldid=4854042"