Ascogaster quadridentata

Ascogaster quadridentata
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Pancrustacea Yarımtip: Altıayaqlılar Sinif: Həşəratlar Ranqsız: Dicondylia Yarımsinif: Qanadlılar Budaq: Metapterygota İnfrasinif: Yeniqanadlılar Ranqsız: Eumetabola Ranqsız: Tam çevrilmə ilə inkişaf edən həşəratlar Dəstəüstü: Hymenopterida Dəstə: Pərdəqanadlılar Ranqsız: Unicalcarida Yarımdəstə: Saplaqqarıncıqlılar Fəsiləüstü: Ichneumonoidea Fəsilə: Brakonidlər Cins: Ascogaster Növ: Ascogaster quadridentata
Beynəlxalq elmi adı
Ascogaster quadridentata
Şəkil axtarışı NCBI   132717 EOL   3770907

Ascogaster quadridentata (lat. Ascogaster quadridentata) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin pərdəqanadlılar dəstəsinin brakonidlər fəsiləsinin ascogaster cinsinə aid heyvan növü.

Həyat tərzi

Abşeron bölgəsinin yerli və introduksiya olunmuş bəzək bitkilərinə zərərverən qızılgül yarpaqbükəninin (Archips rosana L.), tumurcuq fırfırasının (Spilonota ocellana F.) və yarpaq fırfırasının (Recurvaria nanella Hb.) başlıca parazitlərindən biridir. Qızılgül yarpaqbükəninin biotənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Parazit, ilk dəfə Zəkəriyyə Məmmədov tərəfindən zolaqlımeyvə güvəsinin (Anarsia lineatella Z.) tırtıl mərhələsindən alınmışdır. Abşeronun həyətyanı sahələrində (Maştağa, Novxanı və Nardaran) aparılan müşahidələrə əsasən askoqaster paraziti birinci yaş sürfə mərhələsində, sahibin tırtıl mərhələsinin bədənində qışlayır. Yazda, (aprel ayının axırı, may ayının əvvəli) qışlamanı keçirən parazit sürfəsi, qışlamadan çıxan tırtılın bədən daxilində onun möhtəviyyatı ilə qidalanır. Sürfə 3 yaş dövrü keçirərək, sahibin axırıncı yaş ölmüş tırtılı üzərində, bəzən də sahibin pupunun kənarında puplaşır. Parazitin pupu ağ rəngdə olmaqla ortasından ağ qurşaq keçir. Pup mərhələsinin inkişafı temperaturdan asılı olaraq (20-22⁰C) 15-16 gün çəkir. Yumurta mərhələsindən yaşlı fərdədək inkişafı 35-40 gün çəkir. Bir ildə iki nəsil verir. Təbii şəraitdən asılı olaraq yaşlı fərd 15-25 gün yaşayır. Bir neçə gün nektarlı bitkilərlə qidalandıqdan sonra nəsilvermə dövrünü davam etdirir. Belə ki, avqust- sentyabr aylarında ikinci nəslin yaşlı fərdləri, qızılgül yarpaqbükəninin tırtılları üzərinə yumurta qoymağa başlayırlar.

Parazitin yumurtalarından çıxan sürfə mərhələsi, sahibin yumurtadan çıxan tırtıl mərhələsi ilə eyni vaxta düşür. Parazitlə yoluxmuş tırtıllar qidalanaraq II və III yaşa çatırlar. Bu vaxt parazit sürfəsi də tırtıl bədənində inkişaf mərhələsini tam başa vurmadan tırtıl ilə birlikdə, ağacın qabığı altda qışlamağa gedirlər.

Yazda qışlamadan çıxan yoluxmuş tırtıllar inkişaflarını tam başa vura bilmirlər, tırtılın bədənində olan axırıncı yaş sürfələr pup mərhələsinə keçirirlər. May ayının birinci yarısında puplardan parazitlər çıxmağa başlayırlar. Onların uçuşu sentyabr ayınadək davam edir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Parazit, yarpaqbükən zərərvericilərini 20-25% məhv edir. Perspektivli növdür. Bu baxımdan zərərvericilərə qarşı inteqrir mübarizədə askoqaster parazitindən istifadə etmək mümkündür.

Yayılması

Palearktika, Qafqazın hər bir bölgəsində, Azərbaycanın Zaqatala, Xaçmaz, Quba, Ordubad, Abşeron bölgələrində geniş yayılmışdır.

Ədəbiyyat

• E.F.Səfərova. Abşeronda bəzək bitkilərinə zərərverən cücülər, onların biotənzimlənməsində entomofaqların rolu. Bakı, 2013.
• Azərbaycan heyvanlar aləmi. II-buğumayaqlılar. Bakı, Elm, 2004, -388s.
• З.М.Мамедов. К изучению паразитов вредителей плодовых культур в Азербайджане. Мат. IX съезда ВЭО, ч.2, ст.33, 1984, Киев.

Xarici keçidlər

• Sex Pheromone of Ascogaster quadridentata, a Parasitoid of Cydia pomonella
• Ascogaster quadridentata Wesmael Arxivləşdirilib 2017-04-29 at the Wayback Machine