Azşüalı zərəvşan

Azşüalı zərəvşan
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Campanulids Dəstə: Çətirçiçəklilər Fəsilə: Çətirkimilər Yarımfəsilə: Apioideae Triba: Pimpinelleae Cins: Zərəvşan Növ: Azşüalı zərəvşan
Beynəlxalq elmi adı
Zeravschania pauciradiata Pimenov, 1987
Şəklin VikiAnbarda axtarışı NCBI   2498286

Azşüalı zərəvşan (lat. Zeravschania pauciradiata) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin zərəvşan cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir. Azərbaycanın nadir endemik bitki növüdür.

Botaniki təsviri

Çoxillik, çılpaq, göyümtül bitkidir, hündürlüyü 60–120 sm-dir. Kökətrafı yarpaqları üçər bölümlüdür, son ayaları ayrılmış lələklidir, yumurtavari və ya uzunsovdur, uzunluğu 1 sm-ə yaxındır. Gövdə yarpaqlarının ayaları çox kiçikdir, qalanları lansetvari qın formasındadır, ayasızdır. Çətirlərdə 3–6 ədəd, uzunluğu 1–2,5 sm olan müxtəlif şüaları vardır. Ləçəkləri açıq-sarıdır. Meyvələri 4 mm uzunluğundadır, ellipsvaridir. Çiçəkləmə iyun-iyul, meyvəvermə iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Kseromezofitdir. Orta dağ qurşaqlarında, quru, daşlı, qayalı dərələrdə rast gəlinir. Efir yağlı bitkidir.

Ekologiyası

Populyasiyasının təbii ehtiyatı azdır, mənfi təsirlər azalma tendensiyasını sürətləndirir. Məhdudlaşdırıcı amillər populyasiyanın zəif təkrarlanması, iqlim və antropogen təsirlərdir.

Azərbaycanda yayılması

Kiçik Qafqazın cənub hissəsi (Zəngilan rayonu) və Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şərur rayonu — Axura, Havuş; Ordubad rayonu — Gənzə və Aşağı Əylis kəndləri ətrafı). Arpaçay və Ordubad Dövlət Təbiət Yasaqlığı ərazisində təbii populyasiyaları mühafizə altına alınmalıdır.