Azərbaycanda notariat institutunun yaranması
 | Bu məqalənin ensiklopedik tələblərə cavab vermədiyinə dair şübhələr var. |
Azərbaycanda notariat institutunun yaranması — Azərbaycanda notiarat sisteminin keçdiyi tarixi dövrü özündə birləşdirən mərhələ.
Sistemin yaradılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]XIX əsrin əvvəllərində Çar Rusiyası Azərbaycanı zəbt etdikdən sonra 1814-cü ildə Qafqaz üzrə Baş Müdirin göstərişi əsasında müvəqqəti dairə məhkəmələri təsis edilib. Onlar məhkəmə, inzibati və polis işləri ilə yanaşı, notariat funksiyalarını həyata keçiriblər. 1864-cü ildə aparılan məhkəmə islahatı Rusiyada və onun əyalətlərində notariat sisteminin yenidən qurulmasına səbəb olur. 1866-cı ildə isə notariat sahəsi haqqında Əsasnamə qəbul edilib və bu Əsasnamədə notarius vəzifəsinin təsis edilməsi nəzərdə tutulub. Təxminən bir ildən sonra, yəni 1867-ci il dekabrın 9-da Qafqaz vilayətində 20 noyabr 1864-cü il tarixli məhkəmə əsasnamələrinin tətbiq edilməsi barədə qanun qəbul olundu.[1]
Həmin qanuna əsasən Bakı dairə məhkəməsinin böyük notariusunun kontoru və onun tabeçiliyində olan Bakı quberniyasının özəl notariuslarının kontorları açıldı. Bir qədər sonra isə Qafqaz Canişininin 12 fevral 1868-ci il tarixli yazılı göstərişinə əsasən Yelizavetpol dairə məhkəməsinin böyük notariusunun kontoru və onun tabeçiliyində olan Yelizavetpol quberniyasının özəl notariuslarının kontorları yaradıldı. Belə bir addımın atılması Yelizavetpol quberniyasının yaradılması ilə əlaqədar idi. Daha sonralar isə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində notariat kontorları açılıb.[1]
Notariatla bağlı Azərbaycanda önəmli hadisələrdən biri də 1920-ci ilin mayında baş verib. Həmin vaxt Azərbaycan Xalq Komisarları Şurasınının və Azərbaycan İnqilab Komitəsinin dekretləri ilə Azərbaycanda xüsusi qaydada fəaliyyət göstərən notariat kontorları ləğv edilib və xalq notariusları vəzifəsi təsis olunub. 1973-cü ildən sonra isə SSRİ-də notariatın təşkili və fəaliyyəti Dövlət notariatı haqqında qanunla tənzimlənib. Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra notariat sistemi yeni mərhələyə qədəm qoyub.[1]
1999-cu il noyabrın 26-da Notariat haqqın-da qanun qəbul edilib, 2000-ci il yanvarın 30-da isə qüvvəyə minib. Bu qanun özündən əvvəlki qanunla müqayisədə xeyli təkmilləşdirilib. Həmin qanunda xüsusi notariusların yaradılması və onlara dövlət notariusları ilə eyni hüquqlar verilməsi nəzərdə tutulub.[1]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi. "Notariat institutunun yaranması". 2014-08-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-22.