Böyük Kvirike
Böyük Kvirike | |||||
---|---|---|---|---|---|
|
|||||
Xələfi | Qaqik | ||||
Varisi | Qaqik | ||||
|
|||||
Sələfi | David | ||||
Şəxsi məlumatlar | |||||
Vəfat tarixi | ən geci 1037/1038 | ||||
Atası | David |
Böyük Kvirike (gürc. კვირიკე დიდი); I Kvirike (Şəki/Eretidə); III Kvirike (Kaxetidə) – ən geci 1032/1038-ci ildən Şəki-Kaxeti hökmdarı. 1010-cu ildən Kaxeti xorepiskopu. 1011-1014/15-vi illərdə III Baqratın əsiri olmuş, sonra yenidən Kaxetidə hakimiyyətini bərpa etmişdir. XVIII əsr gürcü tarixçi-coğrafiyaşünası Vaxuşti Baqrationi səhvən, Böyük Kvirikenin 1039-cu ildə öldüyünü və həmin ildə də Qaqikin hakimiyyətə gəldiyini göstərir[2]. Lakin əslində Böyük Kvirike Tiflisin 1037/1038-ci il mühasirəsi zamanı artıq həyatda yox idi.
Tarixi mənbələrdə ilk dəfə olaraq 1032 – 1037/38-ci illər arasında baş vermiş hadisənin təsvirində Kaxeti xorepiskopu III Kvirike “ranların və kaxların çarı” və “Böyük Kvirike” kimi təqdim olunur[3].
Erməni tarixçisi Vardan Arevelsi (Böyük Vardan) III Kvirikeni Albaniya çarı kimi tanıyır[4].
Tianetidə məşhur Bodoci sarayını tikdirmişdir.
“Kartli salnaməsi”nə görə o, ov zamanı hansısa osetin qul tərəfindən qətlə yetirilmişdir, səbəbi də bu imiş ki, hansısa döyüşdə osetin çarını öldürmüşdür[3].
Nümuzmatikada Böyük Kvirikenin adı olan 3 sikkə məlumdur. Bunlar 2012-2013-cü illərdə – ikisi Çuxur Qəbələdə, biri isə Sisianda (Ermənistan) tapılmışdır. İslam nümuzmatik ənənələrinə uyğun olaraq sikkələrdə kəlmeyi-şəhadət, xəlifənin adı da həkk olunub. Ermənistanda tapılan sikkənin metal təlkibi 60 % gümüş, 40 %-i isə misdən ibarətdir. Sikkələrin bir üzündə Kvirikenin adı, titulu, atasının adı ərəb hərfləri ilə ərəb dilində üç sətrdə həkk olunub: əl məlik əl adil Abu-l Fadl K.rki bin Davud[5].
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Мусхелишвили Д. Л., 1982. səh. 41
- ↑ Вахушти Багратиони., 1976
- ↑ 1 2 Картлис Цховреба, 2008. səh. 154
- ↑ Вардан Аревелци., 1861
- ↑ Акопян А.В., Варданян А.Р., 2013. səh. 43
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Мусхелишвили Д. Л. (1982). Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена). Тбилиси: Мацниереба.
- Вахушти Багратиони. (1976). История царства Грузинского (PDF). Тбилиси: Мецниереба. Перевел, снабдил предисловием, словарями и указателем Н. Т. Накашидзе.
- Картлис Цховреба (PDF). Тбилиси: Артануджи. Главный редактор академик Роин Метревели. 2008.
- Вардан Аревелци. (1861). Всеобщая история Вардана Великого. М.
- Акопян А.В., Варданян А.Р. (2013). Государственный Исторический музей (ed.). "Монеты Квирике III, царя Кахети и Эрети" (тезисы докладов и сообщений) (rus) (Семнадцатая Всероссийская нумизматическая конференция). Москва, Пущино: 43.