Böyük Vitovt körpüsü
| Böyük Vitovt körpüsü | |
|---|---|
| lit. Vytauto Didžiojo tiltas | |
 | |
 | |
| 54°53′37″ şm. e. 23°53′13″ ş. u.HGYO | |
| Keçid | maşın üçün |
| Yeri | Kaunas |
| Üslubu | Aşırımlı körpü |
| Uzunluğu | 256,6 metr |
| Eni | 15 metr |
| Açılışı | 11 yanvar 1930 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Böyük Vitovt körpüsü (lit. Vytauto Didžiojo tiltas) — Litvanın Kaunas şəhərindən axan Nemans çayı üzərindəki avtomobil körpüsü. Körpü şəhərin mərkəzi hissəsini Aleksotas rayonu ilə birləşdirir.
Yerləşməsi
[redaktə | vikimətni redaktə et]Körpü Karalyus Mindauqo prospektini Veyveriu küçəsi ilə birləşdirir. Sol sahil boyunca uzanan Q. və O. Minkovski və Ujnemunes küçələri körpüdə birləşir. Körpünün yaxınlığında Vitovt kilsəsi və Aleksotas funikulyoru yerləşir.
Körpüdən yuxarıda Maironisa küçəsi boyunca bir piyada körpüsü, aşağıda isə Lampecyay körpüsü vardır.
Adı
[redaktə | vikimətni redaktə et]1915-ci ildə alman hərbçiləri tərəfindən inşa edilən taxta körpü Hohenzollernbrücke adlandırıldı. 1930-cu ildə açılan daimi körpü burmister Kaunas Yonas Vileyşisin təklifi ilə Böyük Vitovtın adını daşımağa başladı. 1940-cı ilin sentyabrında Kaunas Bələdiyyə Başçısı Antanas Qarmausun qərarı ilə müstəqil Litva dövrünə aid adların dəyişdirilməsi kampaniyası zamanı körpünün adı Aleksotasa dəyişdirildi[1]. 25 may 2008-ci ildə Şəhər Şurasının qərarı ilə körpü Böyük Vitovt adlandırıldı.
Tarixi
[redaktə | vikimətni redaktə et]1853-cü ildə Peterburq-Varşava şossesi tikilərkən Neman çayı üzərində körpü inşa edildi. Çay donmaqdan əvvəl payızda sökülür və yazda buz əridikdən sonra yenidən yığılırdı. Körpünün uzunluğu 245 m, yolun hərəkət hissəsinin eni 2,4 m idi.
Körpü zarafatla dünyanın ən uzun körpüsü adlandırılırdı, çünki onun üzəri ilə getmək on üç gün davam edirdi.
1913-cü ilin yazında daşqın zamanı körpünün bir hissəsi dağıdıldı. İnsanları daşımaq üçün bir müddət «Qrodno» adlı kiçik bir qayıqdan istifadə olunurdu. Neman və Vilya arasındakı iki üzən körpünün illik təmiri və istismarı şəhər xəzinəsinə 15 minə başa gəlirdi. Bununla belə Koven qalanın komendantı çayın üzərində daimi bir körpünün olmasının şəhərin təhlükəsizliyini təhdid edəcəyini iddia edirdi. 1914-cü ildə, Birinci Dünya müharibəsi başlayandan sonra Vitovt kilsəsindən 200 metr yuxarıda bir taxta körpü inşa edildi. 1915-ci ilin avqustunda körpü geri çəkilən rus qoşunları tərəfindən yandırıldı. Alman ordusu qalan dayaqlardan istifadə edərək yeni bir taxta körpü qurdu. Bu körpü 1930-cu ildə daimi körpünün açılmasından əvvələ qədər mövcud idi. 24 iyun 1941-ci ildə Almaniyanın SSRİ-yə hücumundan sonra Qırmızı Ordunun geri çəkilən bölmələri tərəfindən körpü partladı. 9 ay ərzində körpü alman hərbi qüvvələri tərəfindən yenidən quruldu. 1944-cü ilin avqustunda Alman qoşunlarını geri çəkərək körpünü partlatdı. Müharibədən sonra 1946-cı ildə daşqın zamanı sökülən müvəqqəti taxta körpü tikildi. 1946-1948-ci illərdə Leninqrad İnstitutunun layihəsinə əsasən Sovet hərbiçiləri və alman hərbi əsirləri köhnə dayaqlarda yeni bir metal körpü inşa etdilər. Memarlıq dizaynı memar L. Kazarinski tərəfindən hazırlanmışdı[2]. Körpüdə sovet rəmzləri - ulduzlar və çiçək motivləri istifadə olunan bədii tökmə çuqunlu dəmir barmaqlıqlar quraşdırılmışdı. Açırımlarda Litva SSR-nin gerbini əks etdirən baralyeflər yerləşdirilir.
12 iyun 1995-ci ildə körpü Litvanın Mədəni Mülkiyyət Reyestrinə daxil edilir. 2005-ci ilin fevral ayında körpü əsaslı təmir üçün bağlandı. Təmir zamanı körpü boya ilə üzləndi, mərkəzi hissədə yolun dəmir-beton plitəsi düzəldildi. Sovet rəmzləri əvəzinə memar R. Palis tərəfindən layihələndirilmiş işıq dirəkləri quraşdırıldı. Təmir işləri Kauno tiltai[3] şirkəti tərəfindən həyata keçirilmişdir. Köhnə karkasın bir hissəsi Qrutas parkına köçürüldü. Körpü həmin ilin 30 oktyabrında istifadəyə açıldı. 2007-ci ildə körpünün aşağı tərəfindən sol sahilinə enmək üçün spiral pilləkən olan bir müşahidə göyərtəsi quruldu. 2015-ci ilin fevral-mart aylarında Sovet simvolları olan barelyeflər dirəklərdən söküldü.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Vytauto Didžiojo tiltas per Nemuną Kaune (iki 1948 m.) (Neišlikęs) Arxivləşdirilib 2023-07-04 at the Wayback Machine // Architektūros ir urbanistikos tyrimų centras (lit.)
- ↑ "Kauno Aleksoto tilto statinių kompleksas". Kultūrosvertybių registras (litva). Kultūros paveldo departamentas prie Kultūros ministerijos. 2016-11-19 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Капитальный ремонт моста Алексотас // AB Kauno tiltai". 2020-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-06.