39°30′ şm. e. 3°00′ ş. u.HGYO

Balear adaları

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Balear adaları
Illes Balears
Islas Baleares
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]

39°30′ şm. e. 3°00′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Palma-de-Malyorka
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 4.991,66 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.173.008 nəf. (2021)[2]
Rəsmi sayt
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Balear adaları — İspaniyaya bağlı beş böyük və onları əhatə edən bir neçə kiçik adadan ibarət olan muxtar birlik. İspan dili ilə birlikdə katalan dili də bu bölgənin rəsmi dildir. Bölgəni ən böyük adaları Malyorka, Minorka, İbitsa, Kabrera və Formenteradır.

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tarixi mənbələrə görə, 2600 ildir ki, insanların buralarda yaşadığı bilinməkdədir. Tarixdə müxtəlif zamanlarda Balear Adaları romalıların, kartacalıların, əlcəzairlilərin və ispanların idarəsində qalmışdır. E.ə. 122-ci ildə adalar romalıların əlinə keçmiş, 466-cı ildə vandallar hakim olmuşdur. Vandallarla Şərq Roma İmperatorluğu arasında davam edən mübarizədən sonra , adalar Şərqi Roma İmperatorluğuna daxil oldu. Səkkizinci əsrdə adalar , Ərəblərin əlinə keçdi. Balear Adaları 903'te edilən müqvilədə Əməvi Dövlətinə daxil oldu. 400 ilə yaxın Müsəlmanların əlində qaldı. 1230'da Aragonların hücumuna uğrayaraq zəbt edildi. İngilislər buraları hər nə qədər əldə etməyə çalışdısa da müvəffəq ola bilmədi. 1802də edilən son bir razılaşmaqla İspaniyaya bağlı bir əyalət halına gəldi. Hələ də də İspaniyanın bir əyaləti vəziyyətindədir. Ticarət və strateji istiqamətdən Qərb Aralıq dənizinin son dərəcə əhəmiyyətli takımadalarındandır .

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Balear adaları, geoloji quruluş olaraq Sierra Nevada Dağlarının davamıdır. Bu adalar əhəmiyyətli dəniz çöküntüsüyle bir-birindən ayrılıb su üzünə çıxmış qisimlərdir.

Balear adalarının əhəmiyyətli adaları Minorka , Malyorka , Kabrera , İbiza və Formenteradır. Bu adaların ətrafında kiçik adalar vardır.

Ümumiyyətlə yüksəkliklər də azdır. Yalnız Mayorka adasındakı dağların yüksəkliyi 1400 metri tapmaqdadır. Mağaralar çoxdur. Xüsusilə Ejderha Mağaralar çox məşhurdur. Bunların içində yazın konsert verilən salonları belə vardır.

İqlim və bitki örtüyü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Balear Adalarında Aralıq dənizi iqlimi görülər. Iqlim olduqca yumuşaktır.Kışı yağışlı , yayları isə olduqca istidir. İqlim baxımından adalar arasında fərqlilik vardır. Minorka'da qoruyucu yüksək dağlar olmadığı üçün , qışda daha soyuq və yağışlı , yaz mövsümündə digər adalardan daha çox hiss istilik vardır.Mayorka 'ya yanvar və mart aylarında iki-üç həftə qar yağar. Digər adalara nadir qar yağar. Adalarda ən çox istilik iyul və avqust aylarında olur.

Balear adalarının düzlərində az da olsa otlaq sahələr vardır. Tepe olan yerlər Əkinçilik əlverişli deyil . Minorka'nın açıq şimal sahələri bəstəboy tipi ağaclarla örtülüdür. Bağlı qalan cənub dərələri , bəzi çamlıklar və yarı tropik bitki örtüyünə malikdir. Adaların sahil seqmentlərində Aralıq dənizi tipi ağaclara rast gəlinər.

Təbii qaynaqlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adaların ən əhəmiyyətli mədən leri ; taşkömürü , mərmər , dəmir , mis , qalay dır. Faydalı qazıntıların müəyyən bir qismi idarə , digər qismi ixrac edilir.

Əhali və ictimai həyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalinin 80 %-dən çoxu Malyorkada yaşar. Bütün Balear adalarının əhalisinin 1/3 ' ü isə başşehir Palma ' da iqamət edər. Majorca və Minorka 'da yaşayanların çoxu şəhərlilərin . İbiza və Formentera 'da yaşayan xalqın 1/3' ü köylülerdir . Əhali sıxlığı bölgə bölgə dəyişər. Bəzi yerlərdə kvadrat metrə 38 adam düşər. Adalarda dərhal dərhal hər millətdən azlıqlar mövcuddur.

İdarə: Bütün adaların paytaxtı Palma'dır və İspaniyanın bir əyaləti vəziyyətindədir. Palma eyni zamanda hərbi və dini mərkəzdir. Majorca cəmiyyəti üç bölgəyə ayrılmışdır. Məhəlli idarə bölmələr vasitəsiylə həyata keçirilir. Majorca 52 , Minorka 7 , İbiza isə 6 köməkçi bölgəyə ayrılır .

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Majorca və İbiza adalarında ağac Minorka'da ən keyfiyyətli portağal növləri yetişdirilir. Hububatlardan paxlalılar və heyvan yemləri , badam , əncir , zeytun və şaftalı yetişdirilməsi ilə bağçılıq irəli bir səviyyədədir.

Bütün adalarda bəslənən heyvanların ən əhəmiyyətlisi qoyun və keçi dir. Məhsulların və heyvanların marketinq yeri İbiza'dır . Badam , əncir , şaftalı , portağal , balıq ixrac edilir. Toyuqçuluq kifayət qədər həyata keçirilir. İbiza'da çox köhnədən bəri dəniz duzu əldə edilir . İldə 70.000 ton işlənərək ixrac edilir.

Balear Adalarında iqlimin çox yaxşı olmasından , İngiltərə və Avropa ölkələrindən çox miqdarda turist gəlir. Xüsusilə tətillərini burada keçirirlər.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 ArchINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ Población por provincias, edad (grupos quinquenales), Españoles/Extranjeros, Sexo y Año. İspaniya Milli Statistika İnstitutu, 1856.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Balear_adaları&oldid=6874552"