Bao-day üçün mənbəyə bax

{{Siyasətçi}}

{{Vyetnamqo|'''Bao-day'''|Bảo Đại|保大|qüdrətin keşikçisi}}<ref>{{Cite book |url=http://unec.edu.az/application/uploads/2015/06/aveaot_cavab01az.pdf |title=Asya Afrika Ölkələri Tarixi Fənni Üzrə İmtahan Suallarının Cavabları |publisher=[[Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti]] |access-date=2023-07-15 |archive-date=2023-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230709214859/http://unec.edu.az/application/uploads/2015/06/aveaot_cavab01az.pdf |url-status=live }}</ref><ref name="NYT">{{cite news |author1=Philip Shenon |author-link1= |date=2 August 1997 |title=Bao Dai, 83, of Vietnam; Emperor and Bon Vivant |page=1 10 |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1997/08/02/world/bao-dai-83-of-vietnam-emperor-and-bon-vivant.html |url-access=subscription |access-date=5 April 2022 |archive-date=5 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220405162650/https://www.nytimes.com/1997/08/02/world/bao-dai-83-of-vietnam-emperor-and-bon-vivant.html |url-status=live }}</ref> və ya {{Vyetnamqo|'''Bao-day-de'''|Bảo-đại đế|保大帝}},<ref name="федорин2">{{source|Q24049876}}</ref><ref name="концевич2">{{source|Q24050128}}</ref>  əsl adı {{Vyetnamqo|'''Nquyen Fuk''' və ya '''Fuk Vin Thyui'''|Nguyễn Phúc/Phước Vĩnh Thụy|阮福永瑞}} ({{DVTY}}) — [[Nquyen sülaləsi]]nin 13-cü imperatoru, [[Vyetnam]]ın sonuncu imperatoru, [[Yaponiya imperiyası|yaponiyapərəst]] kukla dövləti olan [[Vyetnam imperiyası]]nın və [[Fransa müstəmləkə imperiyası|Fransa]] tərəfdarı olan kukla [[Vyetnam Dövləti]]nin hökmdarı.

== Həyatı ==
O, 1925-ci ildə atası [[Khay-din]]in hakimiyyətindən sonra varis vəzifəsinə yüksəlmişdir. Bao-day [[Yaponiya imperiyası|Yaponiyanın]] artan təzyiqlərinə cavab olaraq 1885-ci il [[Fransa]] protektorat müqaviləsini rədd etmiş və 11 mart 1945-ci ildə həm [[Koxinxina]], həm də [[Tonkin]]i əhatə edən Vyetnamın müstəqilliyini təntənəli şəkildə elan etmişdir. Bununla belə, Yaponiyanın məğlubiyyəti və sonradan [[Ho Şi Min]] tərəfindən Vyetnam Respublikasının elan edilməsi səbəbindən 20 sentyabrda hakimiyyətdən çəkilmiş, [[Honkonq]]a sığınmışdır. 1949-cu ildə fransızların dəstəyi ilə ona [[Vyetnam Dövlətinin]] başçısı adı verilmişdir. O, əhəmiyyətli siyasi dəstək almamış və nəhayət [[Fransa]]ya köçmüşdür. 1955-ci ildə [[Nqo Din Zyem]] tərəfindən təşkil edilən referendum ilə taxtdan daimi olaraq devrilmiş və onun hakimiyyəti qəti şəkildə sona çatmışdır.<ref>{{Cite web |url=https://www.enciclopedia.cat/gran-enciclopedia-catalana/bao-dai |title=Arxivlənmiş surət |access-date=2023-07-15 |archive-date=2023-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230715182233/https://www.enciclopedia.cat/gran-enciclopedia-catalana/bao-dai |url-status=live }}</ref>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

== Əlavə ədəbiyyat ==
{{Refbegin|2}}
* Anh, Nguyên Thê. "The Vietnamese Monarchy under French Colonial Rule 1884–1945." ''Modern Asian Studies'' 19.1 (1985): 147–162 [https://www.jstor.org/stable/312324 online] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230409043919/https://www.jstor.org/stable/312324 |date=2023-04-09 }}.
* Chapuis, Oscar. ''The Last Emperors of Vietnam: From Tu Duc to Bao Dai'' (Greenwood, 2000).
* Chapman, Jessica M. "Staging democracy: South Vietnam's 1955 referendum to depose Bao Dai." ''Diplomatic History'' 30.4 (2006): 671–703. [https://escholarship.org/content/qt629724zz/qt629724zz.pdf online] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220121091127/https://escholarship.org/content/qt629724zz/qt629724zz.pdf |date=2022-01-21 }}
* Hammer, Ellen J. "The Bao Dai Experiment." ''Pacific Affairs'' 23.1 (1950): 46–58. [https://www.jstor.org/stable/2753754 online] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230816191959/https://www.jstor.org/stable/2753754 |date=2023-08-16 }}
* Hess, Gary R. "The first American commitment in Indochina: The acceptance of the 'Bao Dai solution', 1950." ''Diplomatic History'' 2.4 (1978): 331–350. [https://www.jstor.org/stable/24910123 online] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230409043916/https://www.jstor.org/stable/24910123 |date=2023-04-09 }}
* {{cite book |author=Lockhart. Bruce McFarland |title=The End of the Vietnamese Monarchy |publisher=Yale Center for International and Area Studies |year=1993 |isbn=9780938692508 |series=Lac Viet Series |volume=15 |location=New Haven, CT}}
* Szalontai, Balázs. "The 'Sole Legal Government of Vietnam': The Bao Dai Factor and Soviet Attitudes toward Vietnam, 1947–1950." ''Journal of Cold War Studies'' (2018) 20#3 pp 3–56.
* Bảo Đại's memoirs have been published in French and in Vietnamese; the Vietnamese version appears considerably longer.
* {{cite book |author=Bảo Đại |title=Le dragon d'Annam |publisher=Plon |year=1980 |isbn=9782259005210 |location=Paris |language=fr}}
* {{cite book |author=Bảo Đại |title=Con rong Viet Nam: hoi ky chanh tri 1913–1987 |publisher=Nguyen Phuoc Toc (distributed by Xuan Thu Publishing) |year=1990 |location=Los Alamitos, CA |language=vi |oclc=22628825}}
* ''[[:ru:Кобелев, Евгений Васильевич|Кобелев Е. В.]]'' [https://cyberleninka.ru/article/n/bao-day-posledniy-imperator-vietnama-istoricheskiy-ocherk Бао Дай, последний император Вьетнама : исторический очерк] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230715181356/https://cyberleninka.ru/article/n/bao-day-posledniy-imperator-vietnama-istoricheskiy-ocherk |date=2023-07-15 }} // [[:ru:Проблемы Дальнего Востока|Проблемы Дальнего Востока]]. 2012. № 2. С. 154—166; № 3. С. 134—145.
{{Refend}}

== Xarici keçidlər ==
{{Vikianbar kateqoriyası|Emperor Bảo Đại}}
* [https://web.archive.org/web/20070705175415/http://www.geocities.com/Heartland/Bluffs/7645/kinghse.jpg Web citation]
* [https://web.archive.org/web/20070705175416/http://image.pegs.com/images/VS/1744/1744_b1.jpg Images]

{{Xarici istinadlar}}

[[Kateqoriya:Tacdar uşaqlar]]
[[Kateqoriya:Devrilmiş monarxlar]]
[[Kateqoriya:Taxt-tacdan əl çəkmiş monarxlar]]
[[Kateqoriya:Nquyen sülaləsinin imperatorları]]
[[Kateqoriya:Vyetnam antikommunistləri]]
[[Kateqoriya:Vyetnam monarxları]]