Boliviya kinosu

"Vara-vara" filmindən kadr. 1930

Boliviya kinosu — ölkə daxilində və xaricdə boliviya kinomatoqrafçıları tərəfindən çəkilmiş kinolar nəzərdə tutulur. Boliviya kinosunun yaranması 1913-cü ildə sənədli filmlər çəkmiş, 1918-ci ildə isə ölkədə ilk "Andes films" kinostudiyasını yaratmış L. Kastilyonun adı ilə bağlıdır. Hindilərın həyatı ilk bədii filmlərin aparıcı mövzusu idi. (P. Sambarinonun "Aymara ürəyi", Kastilyo və A. Poznanskinin "İrqin şöhrəti"). İnk əfsanəsi əsasında çəkilmiş "Vara-vara" (1930, rejisor X.M. Velasko Maydana) səssiz filmlər dövrünün ən seçilən əsəridir. L. Basoberrinin "Çako müharibəsi" (1936) sənədli filmi səsli kinonun ilk təcrübəsi idi; 1940-cı illərdə vəsaitin olmaması səbəbindən onun inkişafı ləngidi. Bu dövrdə A. Roko ilə birgə 1941-ci ildə "Boliviya films" studiyasının əsasını qoymuş rejisor X. Ruisin rəhbərliyi altında sənədli filmlərin çəkilişi fəallaşdı.

1952–67 illərdə Boliviyada, əsasən, qısametrajlı filmlər çəkən Milli kino institutu fəaliyyət göstərirdi. Burada X. Ruis (1956 ildən direktor) "Qayıt, Sebastyana" (1953) rəngli etnoqrafik, tammetrajlı bədii "Bulaq" (1958) və s. filmləri çəkmişdir. 1960-cı illər Latın Amerikasının ingilabi mühitində hindi probleminin dərk edil məsinin yeni mərhələsi "Ukamau" qrupunun (1966-cı ildə çəkilmiş ilk filmin adından; rejisor X. Sanxines, ssenarist O. Soriya, prodüser R. Rada, operator A. Egino) fəaliyyəti ilə bağlıdır. Sanxinesin sənədlər əsasında keçua və aymara dillərində çəkdiyi "Kondorun qanı" (1969), "Xalqın mərdliyi" (1971), mühacirətdə yaratdığı "Əsas düşmən" (1974, Peru), "Rədd ol buradan!" (1977, Ekvador), "Sübh bayraqları" (1984) və "Gizli millət" (1989, San-Sebastyan beynəlxalq kino festivalının mükafatı) filmlərində Boliviyanın yerli əhalisinin ağır həyatından bəhs olunur. Rejisorlar A. Egino ("Kiçik qəsəbə", 1974; "Çukiaqo", 1977; "Acı dəniz", 1984) və P. Aqassinin ("Mənim dostum", 1982; "Kartaxena qardaşları", 1984) filmləri 1970–80-cı illərin diqqət çəkən kinolarıdır. 1990–2000-ci illərin əvvəllərində Sanxines ("Quşların oxumasını başa düşmək üçün", 1995) və Aqassi ("Sakitliyin öldüyü gün", 1998) kimi aparıcı kinematoqrafçılarla yanaşı rejisorlar M. Loaysa ("Etiqad məsələsi", 1995) və R. Belyot ("Seksual asılılıq", 2003, Lokarno və Santa-Krus beynəlxalq kino festivallarının mükafatı) çalışırlar. 1976-cı ildən sinemateka fəaliyyət göstərir, 1992-ci ildə Milli Kinematoqrafiya Şurası yaradılmışdır.

Mənbə 

• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. ISBN 978-9952-441-00-0.
• П о л е в о й В.М. Искусство стран Латинской Америки. М., 1967;
• К и р и ч е н к о Е.И. Три века искусства Латинской Америки. М., 1972;
• М а м о н т о в С.П. Испаноязычная литература стран Латинской Америки в ХХ в. М., 1972;
• С а ш и н Г.З. Боливия: Очерк новейшей истории. М., 1976;
• L a r a J. La literatura de los quechuas. 3 ed. La Paz, 1980;
• M u n o z W.O. Teatro boliviano contemporáneo. La Paz, 1981;
• FellmanVerarde J. Historia de Bolivia. Vol. 1–3, La Paz,1978–1981;