Boru

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Dairəvi boru

Boru - uzun, içiboş, çox vaxt en kəsiyi sabit dairəvi olan sənaye məmulu olub, maye, məhlul, qaz, buxar və s. məhsulların nəqlində istifadə olunur.

Borular sənaye üsullarının tətbiqi ilə metalxəlitələrdən, üzvi materiallardan (plastmas, qatran), beton, keramika, şüşə, odun və onların kominasiyasından hazırlanırlar.

Tarixi haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qədimdə su təchizatı ağırlıq qüvvəsinin tətbiqi ilə həyata keçirilirdi. Su axını təşkil etmək üçün borulardan (qalay, aöac, bambuk) və ya kanallardan (gil, daş) istifadə olunurdu. İçi ovulmuş, üst hissəi metala bürünmüş ağaclar santexnika borusu kimi su təchizatının tərkib hissəsi sayılırdı: İngiltərədə 500 il öncə, ABŞ-də 1700-1800-cü illərdə ovulmuş ağac borular geniş yayılmışdır. Müasir santexnika boruları polad, mis və ya plastikdən, kanalizasiya boruları isə beton,polad, mis, plastik və ya çuqundan hazırlayırlar.

Təsnifatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

En kəsiyinə görə boruları dairəvi və profil olaraq iki qrupa bölürlər. Profil boruların kvadrat, düzbucaqlı, oval və s. növləri vardır.

Polad borular hazırlanma texnologiyasına görə fərqlənirlr:

Su və qaz nəqlində tətbiq olunan borularda korroziyanının qarşısnı almaq üçün borular daxildən və xaricdən sinklə örtülür.

Bundan əlavə şlanq - çevik borular mövcuddur. Çevik borular adi və gücləndirilmiş olurlar.

Əsas parametrləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Boruların ölçüləri standartlaşdırlmışdır. Xarici diamteri əsas götürülərək borunun ölçüləri arasındakı nisbət cədvəl şəklində verilir. Borunun tətbiq sahəsindən asılı olaraq müxtəlif standartlar fəaliyyədədir. Aşağıda İSO standartına uyğun bir misal göstərilmişdir.

Borunun ölçüləri ISO 1127 – Cərgə 1
Ölçülər DN/ISO 6 8 10 15 20 25 32 40 50 65 80 100 125 150 200
Borunun xarici diametri [mm] 10,2 13,5 17,2 21,3 26,9 33,7 42,4 48,3 60,3 76,1 88,9 114,3 139,7 168,3 219,1
Borunun daxili diametri [mm] 7,00 10,30 14,00 18,10 23,70 29,70 38,40 44,30 56,30 72,10 84,30 109,70 134,50 163,10 213,9
Xarici ölçü üçün müsahidə(±) 0,05 0,05 0,10 0,10 0,12 0,15 0,15 0,20 0,25 0,30 0,44 0,57 0,70 0,84 1,10
Divarın qalınlığı [mm] 1,60 1,60 1,60 1,60 1,60 2,00 2,00 2,00 2,00 2,00 2,30 2,30 2,60 2,60 2,60
Divarın qalınlığının müsahidəsi (±) 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,12 0,12 0,13 0,13 0,15
Çəkisi kq/m] 0,345 0,477 0,626 0,790 1,015 1,589 2,026 2,321 2,923 3,715 4,993 6,458 8,936 10,801 14,112

İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Mirələmov, H. Neftin və qazın boru kəmərləri ilə nəqli: dərslik /Bakı: [NQETLİ-nəşr], 2010. 505 s.
  • İsmayılov, Ə. Neft sənayesində boru kəmərlərinin və yeraltı metal avadanlıqların korroziyası və onunla mübarizə üsulları. Bakı: Azərnəşr, 1962. 152 s.