Dana (oğuz türkü)
| Dana | |
|---|---|
 Təmsili rəsm (Səlcuq İranında saray adamı. XII-XIII əsrlər) | |
İran Azərbaycanında (Urmiyada) oğuzların tayfa və qoşun lideri (bəy) | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Milliyyəti | oğuz türkü |
| Vətəndaşlığı | Rəvvadilər |
| Ailəsi | Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın həyat yoldaşı (Dananın qızı və ya bacısıdır) |
| Dini | bilinmir |
| Hərbi xidmət | |
| Xidmət illəri | XI əsrin I yarısı |
| Mənsubiyyəti | oğuz türk döyüşçüləri |
| Qoşun növü | süvari |
| Rəhbərlik edib | Urmiya |
| Döyüşlər | Oğuz-Həzbani münaqişəsi |
Dana — oğuz türk döyüşçüsü, Urmiya hakimi, Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın müttəfiqi.
Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Səlcuq axınları dövründə Azərbaycana yürüş edən oğuz türkləri Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan tərəfindən dostca qarşılanmışdır. Vəhsudan oğuz türkü bir qızla evlənmişdir. Oğuzlar əlaqələrinin olduğu müsəlman əmirlərinə qız verməkdə problem görmürdülər. Burada qız üçün başlıq almaq ənənəsi də rol oynayırdı. Bu oğuzların liderləri Dana, Boğa, Göy Daş və Mənsur idi. Onlar ya Vəhsudanın istəyi ilə, ya da Vəhsudanla ittifaqlarını pozaraq qarətə başlamışdılar (Oğuz-Həzbani münaqişəsi)[1]
Oğuz-Həzbani münaqişəsində Vəhsudan Həzbanilərin lideri Əbul-Heycanın tərəfinə keçmişdir. Bundan sonra oğuzlar Azərbaycanı tərk etməyə məcbur edilmişdir. Sadəcə Dananın başçılığındakı bir qrup İran Azərbaycanında qalmışdır. Ehtimal ki, Vəhsudanın evləndiyi qız da Dananın yaxın bir qohumudur. Vəhsudanın şairi Qətran Təbrizinin "oğuzların padşahı" adlandırdığı şəxs də Dana ola bilər. Bu oğuzlar Urmiyada məskən tutmuşdular.[1]
1037-1038-ci illərdə Dananın buyruğunda Azərbaycanda (Urmiyada) qalmış oğuz türkləri ermənilərə hücum etmişdir. Ermənilərin bir çoxu öldürülmüş, əsir və qənimət alınmışdır. Oğuzlar at üstündə böyük yayları ilə yaxşı ox atdıqları, davamlı olaraq manevr etdikləri üçün ermənilər onlarla döyüşə bilmirdi. Daha sonra yenə Həzbanilərlə münaqişə baş vermişdir.[2]
Oğuzların Urmiyada məskunlaşması ona görə idi ki, Vəhsudan oğuz bəyinin, ola bilsin ki Dananın yaxın qohumunu (bacısını və ya qızını) almışdır və Urmiya dirlik olaraq oğuz bəyinə verilmişdir.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Faruk Sümer. "OĞUZLAR (TÜRKMENLER) TARİHLERİ-BOY TEŞKİLATI-DESTANLARI. İkinci baskı" (türk). (#accessdate_missing_url)
- Əkbər N. Nəcəf. Səlcuqlu dövlətləri və atabəyləri tarixi (Oğuzların ortaya çıxmasından — XIV əsrə qədər). Bakı: Qanun, 2010.