Dağıstan Dövlət Təbiət Qoruğu
| Dağıstan Dövlət Təbiət Qoruğu | |
|---|---|
| rus. Дагестанский государственный природный заповедник | |
 Sarıqum barxanı | |
| Sahəsi | 19 061 ha |
| Yaradılma tarixi | 09.01.1987 |
| Yerləşməsi | |
| 44°42′03″ şm. e. 47°00′22″ ş. u.HGYO | |
| Ölkələr | |
| dagzapoved.ru | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Dağıstan Dövlət Təbiət Qoruğu — Dağıstan Respublikasında, Xəzər dənizinin şimal qərb sahilindədir. Sahəsi 190 km² (o cümlədən 0,093 km2dəniz akvatoriyası). 1987-ci ilin 09 yanvarında Qızlar körfəzi sahəsinin və nadir təbiət törəməsi Sarıqum barxanının qorunması və öyrənilməsi məqsədilə yaradılmışdır.[1] Qoruq Tarumovka və Buynaksk rayonlarının ərazisində yerləşir. 2009-cu ildə üç federal yasaqlıq: "Aqrahan", sahəsi 39000 ha, "Samur", sahəsi 11200 ha və "Tlyara", sahəsi 83500 ha qoruğun ərazisinə daxil edilmiş. Qızlar körfəzinin sahil zolağını çoxlu limanlarla parçalanmış alçaq düzənliklər tutur. Körfəzdə zəngin su bitkisi, sualtı çəmənlər var. Sarıqum — Rusiya və Avrasiya materikində ən böyük dyundü. Onun mütləq hündürlüyü 262 metrdir.[2] Ərazinin iqlimi kontinentaldır. Климат континентальный. Кумторкалинские пески — массив площадью около 3 000 га, представляющий собой череду грядовых песков и барханов
Fauna və florası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Quruda sahil cilliyinin, çəmənbataqlıq və çəmənşorakətli bitkilərin yarımsəhra və səhra bitkiləri ilə növbələşməsi müşahidə olunur. Sahil qumlarında psammofit (hərəkətli qumların bitkisi) və çöl bitki növləri yayılmışdır. Florasına təqrribən 280 bitki növü, o cümlədən qovaq, iydə, yalançı akasiya, qamış, pişikdili, həmçinin Rusiya Federasiyanin Qırmızı kitabına daxil edilmiş süsən, adi qılıncotu və su findığı daxildir. Qızlar körfəzinin qamışlıqlarında qaban, qamışlıq pişiyi, iqlimə uyğunlaşdırılmış yenotabənzər it, qunduz, ondatra məskunlaşmışdır. Çöllərində tülkü, korsak, canavar, safsar səciyyəvidir; sayqaka, barxanlarda yekəqulaq kirpiyə rast gəlinir.
Təqribən 100 növ su və sahil quşları (böyük anqut, böyük qarabatdaq, qaşqa qaz, ördək və s.) və xeyli quru quşları (belibağlı, qırğı, göyərçin, qara keçəl kərkəz, müşgül və s.) müşahidə olunur. Körfəzdə qaşqaldaq, qu qaz, bizquyruq ördək və s. qışlayır. Qərbi Xəzər miqrasiya yolunda Rusiyanın Qırmızı Kitabına daxil edilmiş qızılqaz, qutan, sultan toyuğu, bəzgək, dovdaq qeydə alınmışdır. Sürünənlərdən bağailanı, boa, gürzə və Qafqaz kələzinə rast gəlinir. Körfəzdə nərə balığı var.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Сайт Дагестанского заповедника". 2019-10-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-12.
- ↑ Заповедники СССР. Заповедники Кавказа. Под общ. ред. В. Е. Соколова, Е. Е. Сыроечковского. М. Мысль. 1990. 46. ISBN 5-244-00432-8
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dağıstan Dövlət Təbiət Qoruğu // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. 608 səh. ISBN 978-9952-441-11-6.