Domokos döyüşü
| Domokos döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Yunan-Türk müharibəsi | |||
 Fausto Zonaroya aid Osmanlı ordusunun Domokosa hücumunun təsviri | |||
| Tarix | 17 may, 1897 | ||
| Yeri | Domokos, Yunanıstan | ||
| Nəticəsi | Osmanlının qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Domokos döyüşü (türk. Dömeke Savaşı) Osmanlı imperiyası ilə Yunanıstan krallığı arasında baş vermiş döyüşdür. Bu döyüş Yunan-Türk müharibəsinin (1897) bir hissəsi olmuşdur.
Zəmin[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yunanıstan Krit adasını birləşdirməyə cəhd etdikdən sonra Osmanlı limanı Yunanıstana müharibə elan etdi. Elassonada (türk. Alasonya) Osmanlı ordusunun komandanı Ədhəm paşa idi (sonradan o, Qazi titulu qazandı). O, Osmanlı ordusunun gənc generallarından biri idi (o zaman 46 yaşı vardı) və onun təyin olunması çoxlarını çaşdırmışdı.[1] Yunan ordusunun komandanı Şahzadə Konstantin idi. Domokosdakı Osmanlı ordusu 45000, Yunan ordusu isə 40000 nəfər idi.[2] Yunanıstan tərəfdən həm də Rikiotti Qaribaldinin başçılığı altında 2000 italyan nizamsız əsgəri var idi.
Döyüş[redaktə | mənbəni redaktə et]
İlkin qələbələrdən sonra müasir əldə edilmiş mənbələrə görə Ədhəm Paşa qoşunlarının bir hissəsi Velestinoda (bu , döyüş meydanı idi) və çoxu Farsalada idi. Lakin Valestinodakı ikinci döyüşdən sonra bir anlıq fasilə yarandı. Yunanıstanın yeni baş naziri Dimitrios Rallis Böyük Dövlətlərin öhdəsinə götürmək istədiyi vasitəçiliyi qəbul etməkdən narahat idi.[3] Güzəştə gələ bilməyən Ədhəm Paşa 17 may 1897-ci ildə Fasladan Domokos (Dömeke) qəsəbəsinə yürüşə keçdi. Domokos əslində strateji baxımdan Yunan ordusunun irəliləyən Osmanlı ordusuna qarşı bir mudafiə qalası idi.
Osmanlılar mayın 17-si səhər tezdən bir neçə qrupa bölünərək irəlilədilər; Tsiobaya doğru irəliləyən Hayri Paşa bölüyü sağda; Neşet Paşanın bölüyü onun solunda, Domokosa gedən ana yolda; Mərkəzdə Həmdi Paşa; Rumların sağ cinahını vurmaq niyyətində olan soldan Mahmud paşanın bölüyü, Həmdi paşanın ardınca isə Heydər paşanın bölüyü gəlirdi.[4]
İlk atəşlər səhər saat 10 radələrində Yunan cərgələrinin solunda, Tsioba kəndində Hayri Paşanın qüvvələri azsaylı yunan süvariləri ilə qarşılaşdıqda açıldı. Hayri paşanın qoşunlarına kəndi almaq üçün bir saat vaxt lazım idi.[5] Həmdi səhər saat 10 radələrində yunan əsgərləri ilə qarşılaşdı.[4]
Saat 15:00-da yunanlar Domokos qarşısındakı düzənliklərdən geri çəkildilər və Neşetin topları yunan xəttlərini atəşə tutmağa başladı. Neşet və Hayrinin diviziyalarından olan türk piyadaları yunan artilleriyasının atəşi altında irəliləyərək yunan səngərlərindən 400–600 metr aralıda mövqelərə çatdılar. Gün batanda artilleriya atəşi söndü və yunanların mövqeləri toxunulmaz görünürdü.[5]
Saat 23-də Ədhəm Paşa Həmdidən xəbər aldı. Həmdi və Memduh yunan mövqelərinin sağ və ya sağ arxasına hücum etməyə hazır idilər. Ədhəm ertəsi gün Həmdiyə yunanlarınm üzərinə hücum etməyi əmr etdi. Şahzadə Konstantin sağ tərəfdəki türk qüvvələrinin yaratdığı təhlükəni anladı və türklərin geri çəkilmədiklərini görüb və gecə vaxtı geri çəkildi.[4]
Sonrası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ədhəm təşəbbüsü öz üzərinə götürdü. Lakin Osmanlı baş vəziri Xəlil Rüfət Paşa Afinanı ələ keçirməyi planlaşdırırdı. Buna baxmayaraq, Avropanın böyük dövlətləri Osmanlı hökumətini atəşkəsə məcbur etdilər. Döyüşdən iki gün sonra hər iki tərəf atəşi dayandırdı. Osmanlı ordusu qalib gəlsə də, liman Krit üzərində nəzarəti itirdi.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Islam Encyclopadie ( Arxivləşdirilib 2016-03-23 at the Wayback Machine)
- ↑ "Ottoman history on line". 2016-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-15.
- ↑ Turkish army in Thessaly by Clive Bigham
- ↑ 1 2 3 von Strantz, Karl Julius W. Viktor. Modern Warfare: As Illustrated by the Greco-Turkish War. S. Sonninschein and Company. 1900. 186–203. İstifadə tarixi: 16 March 2016.
- ↑ 1 2 Welsh, Charles, redaktor Famous Battles of the Nineteenth Century: 1875-1900. A. Wessels Company. 1905. 251–262. İstifadə tarixi: 16 March 2016.
- ↑ "TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslâm Ansiklopedisi (türk). 2016-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-15.