Donetsk Akademik Regional Dram Teatrı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Donetsk Akademik Regional Dram Teatrı
ukr. Донецький академічний обласний драматичний театр
Xəritə
Ümumi məlumatlar
Əsası qoyulub 1878
Bağlanıb 16 mart 2022 (Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinin endirdiyi zərbə nəticəsində)
Mükafatları "Şərəf nişanı" ordeni
Yerləşməsi
47°05′46″ şm. e. 37°32′55″ ş. u.
Ölkə
Yerləşir Mariupol
Ünvan Театральна площа, 1, Piazza del Teatro, 87515, Украина, Донецкая область, Мариуполь, Театральная площадь, 1
Donetsk Akademik Regional Dram Teatrı xəritədə
Donetsk Akademik Regional Dram Teatrı
Donetsk Akademik Regional Dram Teatrı
donetsk-region-theater.in.ua
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Donetsk Akademik Regional Dram Teatr – Ukraynanın Donetsk vilayətinin Mariupol şəhərində teatr.

Müasir teatr binası 1960-cı ildə tikilib və Mariupoldakı Teatralnaya meydanında, Mira prospekti ilə Kuindji küçəsinin kəsişməsində (Şəhər meydanının yanı) yerləşirdi. 16 mart 2022-ci ildə yerli hakimiyyət orqanlarının məlumatına görə, 1000–1200 mülki şəxsin sığındığı teatr binası Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi zamanı Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinin endirdiyi zərbə nəticəsində dağıdılıb.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 1847-ci il — sahibkar V. Vinoqradovun rəhbərliyi altında ilk dəfə Mariupola teatr truppası gəldi. Şəhərdə teatr binası olmadığından truppa Yekaterininskaya küçəsində (indiki Mira prospekti) icarəyə götürülmüş ambarda tamaşalar verirdi.
  • 1850–1860-cı illər — həyətinin ambar hissəsində yerli sakin Popov ilk teatr otağını — "Melpomene muzeyi məbədini" tikdi. Binada heç bir şərait yox idi. Lakin bir çox truppalar bir neçə mövsüm burada əyalət aktyorlarının iştirakı ilə çıxışlar etmişdilər. Əyalət aktyorlarından Aleksandrov, Neverova, Medvedeva, Stoppel, Novitsky, Minsky, Prokofyev, Piloni və başqaları bu tamaşalarda rol alırdılar.
  • 1878-ci il — Mariupol şəhərində ilk peşəkar teatr truppası yaradıldı. Bu gün Mariupol teatrının başlanğıcı sayılır. Varlı bir tacirin oğlu Vasili Şapovalov teatr üçün bina icarəyə götürdü. Burada rəssamlar İ. A. Zaqorski, L. Linitskaya və başqaları yaradıcılıq işlərinə başladılar.
  • 1884-cü il — Mariupol Musiqili və Dram Cəmiyyətinin nizamnaməsi təsdiq edildi. Cəmiyyətin üzvləri özfəaliyyət tamaşaları göstərmiş, konsertlər təşkil etmiş, şəhər sakinlərinin estetik tərbiyəsinə öz töhfələrini vermişdilər.
  • 8 noyabr 1887-ci il — V. L. Şapovalovun vəsaiti hesabına tikilmiş, Konsert Zalı (sonradan Qış Teatrı) adlandırılan yeni teatr binasının açılışı oldu. Yeni teatr binasında böyük səhnə, rahat oturacaqlar, orkestr üçün xüsusi yer, 800 yerlik tamaşa zalı var idi. Teatr mövsümü N. V. Qoqolun "Baş müfəttiş" tamaşasının tamaşası ilə açıldı. Mer rolunu teatr sahibi və sahibkarın özü oynayıbdır.
  • 1880–1890-cı illər – Mariupola Ukrayna səhnəsinin görkəmli ustalarının qastrolları baş tutdu. M. Kropivnitski və İ. Karpenko-Kary, P. Saksaqanski, M. Staritski və başqaları teatrın səhnəsində unudulmaq rollar yaratdılar.
  • 1920-ci illər — A. N. Borisoglebskinin rəhbərliyi ilə şəhərdə "Yeni Teatr" dram qrupu işləyirdi.
  • 1934-cü il — şəhər dram teatrının bazasında Mariupolda daimi məskunlaşan Vsedonetsk Musiqili Dram Teatrı yaradıldı (bədii rəhbər — A. M. Smirnov, baş rejissor — A. V. İskəndər).
  • 18 aprel 1936-cı il — Şəhər teatrında əməkdar artist, opera müğənnisi Mixail Stepanoviç Qrişko ilə görüş olub.
  • 1936-cı ilin noyabrı — Mariupol Dövlət Rus Musiqili və Dram Teatrında A. Korneyçukun "Platon Kreçet" tamaşası nümayiş etdirilir.
  • 1937-ci il aprel — Mariupol Rus Musiqili Dram Teatrı Stalino, Makeevka, Poltava, Kremençuq, Sumı və Xarkov şəhərlərinə qastrol səfərində olub. Qastrol 4 ay davam edib, bundan sonra teatr yenilənmiş heyətlə Mariupola qayıdıb.
  • 1947-ci ildə — Rus Dram Teatrı bağlandı.
  • 1959-cu ildə — teatrın fəaliyyəti bərpa edildi. Onun üçün yeni bina tikildi (memarlar O. Malışenko və A. Krılovun nümunəvi layihəsinə uyğun olaraq), truppa işə götürüldü və tamaşalar hazırlandı. Mariupol Teatrına Donetsk Dövlət Teatrı statusu verildi.
  • 2 noyabr 1960-cı il — yeni tikilmiş teatr binasının təntənəli açılışı və ilk tamaşa (A. Arbuzovun pyesi əsasında "İrkutsk tarixi" tamaşası) oynanılmışdır.
  • 1978-ci il — teatr 100 illik yubileyini qeyd etd. Bununla əlaqədar və teatr sənətinin inkişafındakı mühüm xidmətlərinə görə kollektiv "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edildi.
  • 1985-ci ildə — teatrın kiçik səhnəsi açıldı.
  • 12 noyabr 2007-ci ildə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin əmri ilə teatra akademik status verilmişdir.[1]
  • Teatrın ümumi görünüşü
    Teatrın ümumi görünüşü
  • Binanın şərq fasadı
    Binanın şərq fasadı
  • Fronton
    Fronton

2022-ci il hadisələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dağıdılan teatr binası (16 mart 2022)
Teatrın dağıdılmasının nəticələri (16 mart 2022)

Rusiyanın Ukraynaya hərbi təcavüzü başlayandan sonra teatr binası öz evlərini itirmiş şəhər sakinləri üçün sığınacaq kimi istifadə olunurdu. Burda əsas sığınacaq alanlar qadınlar və uşaqlar olub.[2] Amerikanın özəl Maxar Technologies şirkəti 14 mart tarixli peyk şəkillərini yayımladı, burada teatrın iki fasadından yerdə böyük hərflərlə yazılmış "UŞAQLAR" yazısı əks olunub.[3][4]

16 mart 2022-ci ildə teatrın binasına super güclü bomba atıldı, bu da teatrın mərkəzi hissəsini dağıdıb və binanın girişini dağıntılarla bağladı.[5] Mariupol Şəhər Şurasının rəsmilərinin dediyinə görə, teatr şəhərin ən böyük bomba sığınacağı olub və dağıdılan zaman orada yalnız qadınlar və uşaqlar olub.

Mariupol merinin şəhər şurasının icra orqanlarının fəaliyyəti üzrə müavini Sergey Orlov BBC-yə bildirib ki, dağıntı, rus qoşunlarının bombardmanı nəticəsində baş verib.[6] Onun sözlərinə görə, şəhər uğrunda gedən döyüşlər zamanı 1000-dən 1200-ə qədər dinc sakin teatr binasına sığınıb.

Dağıntı zamanı qurbanların sayı məlum deyil.[7] Human Rights Watch təşkilatı Mariupoldan olan qaçqınlarla müsahibə aparıb və bildirib ki, martın 16-na qədər 500–800 nəfər teatra sığınıb.

17 mart 2022-ci il səhər saatlarında Ukraynanın xalq deputatı Sergey Taruta bomba sığınacağının sağ qaldığını və insanların sağ qaldığını bildirib.[8] Bununla belə, artıq martın 24-də Popular Politics-in efirində o, ən azı 1000 nəfərin öldüyü, davamlı atəşlər və xilasedicilərin olmaması səbəbindən dağıntılar altından çıxarıla bilmədiyi ehtimalını səsləndirib.[9] Martın 25-də Mariupol Şəhər Şurasının nümayəndələri dram teatrının binasına sığınan 300-ə yaxın insanın öldüyü barədə məlumat veriblər.[10]

İtaliyanın mədəniyyət naziri Dario Françesçini teatrın tez bir zamanda bərpası üçün Ukraynanı resurslarla təmin etmək təklifinin İtaliya Nazirlər Şurası tərəfindən bəyənilməsi ilə bağlı bəyanat verib.[11]

Rusiya Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, teatr binası Ukrayna Milli Qvardiyasının Azov alayının törətdiyi terror aktı nəticəsində partladılıb. Həmin alayın öz qərargahını və ehtimal ki, Rusiyanı ittiham etmək üçün zirzəmidə saxlanılan girovları partladıb.[12][13] Lakin bu ifadələrə dair heç bir sübut təqdim edilməyib. Açıq mənbələrdə isə onların ən azı bəzilərinə şübhə yaradan məlumatlar var — Azov tərəfindən martın 10-da yayımlanan teatrdan videogörüntülər teatrda "girovlar" haqqında iddiaları təsdiqləmir,[3] sosial şəbəkələrdə bununla bağlı sübutlar var. Martın 16-da Mariupolda digər partlayışları (xüsusən də Neptun hovuzu dağıdılıb) göstərən sübutlar da var. Qeyd edək ki, teatrın qarşısında və arxasında iki böyük "Uşaqlar" yazısı yazılmışdı.[14]

Repertuar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Teatrda müasir dramaturqların əsərləri ilə yanaşı, həmişə rus və xarici klassiklərin əsərləri təqdim olunurdu. Bunlar arasında Tolstoy, Puşkin, Molyer, Çexov, Bulqakov, Nabokov, Meterlink, Şekspir, Şukşin, Nina Sadur, Marşak, Şvarts və bir çox başqalarının əsərləri var idi.

Artistlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Teatrın aparıcı artistləri: Ukraynanın xalq artisti, M. Zankovetskaya adına mükafat laureatı Svetlana Oçenaşenko, Ukraynanın əməkdar artisti Aleksandr Arutyunyan, Natalya Metlyakova, Natalya Atroşenkova, Anatoli Şevçenko, Sergey Musienko və başqaları. 1964–1969-cu illərdə Ukrayna SSR xalq artisti Roza Podyakova teatrda çıxış edib.

45 ildən artıq — 1969-cu ildən 2014-cü ilə qədər RSFSR-in əməkdar artisti, Ukrayna SSR-nin xalq artisti Natalya Yurgens teatrda çalışıb.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Театр Мариуполя — отныне академический!". 2008-02-26. 2008-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-11-23.
  2. ↑ "Маріуполь. Театр-укриття". «Вавилон'13» (ukrayna). 2022-03-11. 2022-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-11.
  3. ↑ 1 2 "Ukraine says Russia strikes Mariupol theatre sheltering residents, Moscow denies attack". «Reuters» (ingilis). 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib.
  4. ↑ "Ukraine war: People buried under rubble after Mariupol theatre sheltering hundreds is hit by Russian bomb, officials say". «Sky News» (ingilis). 2022-03-17. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ "Russia bombs theater where hundreds sought shelter and 'children' was written on grounds". «CNN» (ingilis). 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ Hugo Bachega. "Theatre with civilians inside is bombed in Mariupol - official" (ingilis). BBC News. 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-16.
  7. ↑ Hugo Bachega. "Hundreds of civilians were inside bombed theatre, Mariupol official says" (ingilis). BBC News. 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-16.
  8. ↑ Російські окупанти скинули бомбу на драмтеатр у Маріуполі: там був напис ДІТІ (фото) // Ipne.ws, 2022–03-17 (rus.)
  9. ↑ "Сергей Тарута: Погибло до 40 000 мирных жителей". «Популярная политика» (rus). 2022-03-24. 2022-03-24 tarixində arxivləşdirilib.
  10. ↑ "Mariupol theatre: 300 may have died - Ukraine officials" (ingilis). BBC News. 2022-03-25. 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-25.
  11. ↑ dariofrance. "Italy is ready to rebuild the Theatre of Mariupol" (Tweet) (ingilis). 2022-03-17. İstifadə tarixi: 2022-03-20.
  12. ↑ "В Минобороны России отвергли обвинения Киева в нанесении авиаудара по театру в Мариуполе". ТАСС. 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ "Украинские националисты взорвали здание театра в Мариуполе". РИА Новости. 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-16.
  14. ↑ "В Мариуполе разрушен театр, где укрывались сотни людей. Зеленский просит оружие — и Байден решает помочь" (rus). Meduza. 2022-03-16. 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-16.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Donetsk_Akademik_Regional_Dram_Teatrı&oldid=7570118"