Dərnə döyüşü
| Osmanlı-İtaliya müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 Mustafa Kamal və yoldaşları Dernədəki Aypara çadırı qarşısında (1912) | |||
| Tarix | 5 oktyabr 1911 | ||
| Yeri | Trablisqarp | ||
| Nəticəsi | İtaliyanın qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
.svg){kind=small}
Dərnə döyüşü — 5 oktyabr 1911-ci il[1] və 18 oktyabr 1912-ci il tarixlərində Tripoli müharibəsi əsnasında Dərnəyi ələ keçirmək istəyən italyanlar arasında gedən döyüş.
Döyüşün gedişatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]İtalyan qoşunları 1 oktyabr 1911-ci ildə Tripolinin mühasirəsini elan etdikdən üç gün sonra şəhərə daxil olduqda, bir qrup italyan ilk donanması Birliyin önünə gələndə şəhər ağsaqqalları bir heyət göndərdi və admiraldan şəhəri bombalamamasını istədi. Admiral Presbitero, şəhərdəki Osmanlı qüvvələrinin təslim olduqları və Osmanlı qüvvələrinin təslim olmaq şərtilə bombardmanlardan imtina edəcəyini açıqlamışdı.[2]
Komandir Mustafa Kamal Atatürk 8 dekabr 1911-ci ildə Misir və Tunis vasitəsilə bir qrup könüllü zabitlə gizli şəkildə Liviyaya gəldi. Dekabrın 22-də o, komandanlığı altında könüllü hərbçilərlə birlikdə Tobruk döyüşündə italyan qoşunlarını məğlub etdi. Dənizə püskürən italyanlar, çimərlikdə lövbərlənmiş hərbi artilleriya dəstəyi sayəsində quruda qalmağı bacardılar. Liviyada ilk dəfə olaraq, İtaliya ordusu müharibədə kəşf və hava-yer hücumu üçün təyyarələrdən istifadə etdi. Baş qərargah rəisi vəzifəsinə irəli çəkilən Mustafa Kamal 16 yanvar 1912-ci ildə təyyarədən atılan bomba ilə sol gözündən yaralanmışdır. Bir ay xəstəxanada müalicə olunmasına baxmayaraq bomba yarası Mustafa Kamalın gözünə qalıcı ziyan vurdu. İtalyan qoşunları Sunini partizanlarının əksəriyyətinə qarşı müvəffəq ola bilmədi və hərbi artilleriya atəşi ilə qorunan sahil ərazisindən kənara çıxa bilmədi.
Döyüşün sonu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Osmanlı İmperiyası İtaliya ilə Barışıq Sazişini imzaladıqda, Derne italyanlara təhvil verildi.[3] Mustafa Kamalın dostu Salehə (Bozok) göndərilən məktubda italyanların Derne sahilinə keçə bilməmələri izah edilir. Bəzi yazarlar Mustafa Kamalın Çanaqqala Kampaniyası zamanı Derne Döyüşləri təcrübəsindən faydalandığını söylədi. Çanaqqalada yüksək hərbi gücü olan qüvvələr eniş edə bildi, ancaq dənizdən artilleriya dəstəyi olmadan ərazilərdə irəliləməyə davam edə bilmədi.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Boris Zesarewitsch Urlanis. Bilanz der Kriege / Müharibələrin tarixi. Berlin. 1965. səh. 123.
- ↑ James D. Crabtree. On air defense / Hava müdafiəsi. London. 1994. səh. 9. ISBN 0275947920.
- ↑ "Dərnə döyüşü". Bildirmem.com. 31 may 2009. 10 mart 2012 tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url)