Hannelora Şmats
| Hannelora Şmats | |
|---|---|
| alm. Hannelore Schmatz | |
| Doğum tarixi | 16 fevral 1940 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 oktyabr 1979 (39 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | hipotermiya |
| Fəaliyyəti | alpinist |
Hannelora Şmats (16 fevral 1940, Regensburq, Bavariya – 2 oktyabr 1979, Everest) — Everest zirvəsinə çıxmış dördüncü qadın olan alman alpinist. O, cənub marşrutu ilə Everest zirvəsindən qayıdarkən yıxılmış və ölmüşdür; Şmatz Everestin yuxarı yamaclarında ölən ilk qadın və ilk alman vətəndaşı idi.[1][2]
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şmatz əri Gerhard Şmatz ilə cənub-şərqi silsilə marşrutu ilə ekspedisiyada idi və o, 8300 metr hündürlükdə öldü. Ekspedisiya rəhbəri olan Gerhard Şmatz o zaman 50 yaşında idi və Everest zirvəsinə çıxan ən yaşlı adam idi. Eyni ekspedisiyada amerikalı Rey Cenet də olub, o da zirvədən enərkən həlak olmuşdur. Dırmanışdan yorulmuş, Şerpa (etnik xalq) bələdçilərinin onları dayanmamağa çağırmasına baxmayaraq, gecə yaxınlaşdıqca 28 000 fut (8 500 m) hündürlükdə dayanmışdılar. Rey Cenet həmin gecə öldü və həm Şerpa, həm də Şmatz əziyyət çəkdilər, lakin enişlərini davam etdirmək qərarına gəldilər. Sonra 27,200 fut (8,300 m) hündürlükdə Şmatz oturdu, Şerpaya "su, su" dedi və öldü.[3] Şerpa bələdçilərindən biri olan Sunqdare Şerpa yalnız bədəni ilə birlikdə qaldı və nəticədə əl və ayaq barmaqlarının çoxunu itirdi.[4]
Cenetin cəsədi qarın altında yoxa çıxdı, lakin Şmatzın cəsədi dağda öldüyü yerdə qaldı.[5]
Bədəni
[redaktə | mənbəni redaktə et]İllər boyu Şmatsın qalıqlarını cənub marşrutu ilə Everest zirvəsinə qalxmağa cəhd edən hər kəs görə bilirdi. Onun bədəni Cənub Aşırımından təxminən 100 metr (330 fut) yuxarıda, gözləri açıq və saçları küləkdə uçan halda bel çantasına söykənərək oturmuş vəziyyətdə donmuşdu.[6]
1981-ci il ekspedisiyası zamanı Sunqdare Şerpa yeni alpinistlər qrupuna yenidən bələdçi oldu. O, 1979-cu il ekspedisiyası zamanı əl və ayaq barmaqlarını itirdiyinə görə əvvəlcə imtina etmişdi, lakin alpinist Kris Kopçinskiy tərəfindən əlavə ödəniş edildi. Bu eniş zamanı Şmatsın cəsədinin yanından keçərkən Kopçinskiy onun çadır olduğunu düşünərək şoka düşdü və "Biz ona toxunmadıq. Gördüm ki, saatı hələ də onun üzərindədir" dedi.[7]
1984-cü ildə 36 yaşlı polis müfəttişi Yoqendra Bahadur Tapa və onun bələdçisi 35 yaşlı Anq Dorcee Nepal polis ekspedisiyasında Şmatzın cəsədini çıxarmağa çalışarkən yıxılaraq öldülər.[8][9]
Britaniyalı alpinist Kris Boninqton 1985-ci ildə Şmatzı uzaqdan gördü və yaxından baxana qədər əvvəlcə onun bədənini çadırla səhv saldı.[5]
Everestin zirvəsinə çatan ilk Skandinaviya qadını olan Lene Qammelqaard Norveçli alpinist və ekspedisiya lideri kiçik Arne Naessin "Yüksəyə dırmaşmaq: Everest faciəsindən sağ çıxan bir qadının hekayəsi (1999)" kitabında Şmatzın qalıqları ilə qarşılaşmasını izah edərkən sitat gətirir, 1996-cı ildəki ekspedisiyasını izah edir.[10] Naessin təsviri belədir:
|
"İndi uzaq deyil. Mən uğursuz mühafizəçidən qaça bilmirəm. Cənub Düşərgəsindən təqribən 100 metr hündürlükdə o, sanki qısa bir fasilə verirmiş kimi öz çantasına söykənərək oturur. Gözləri iri açılmış, hər küləyin əsməsində saçları yellənən qadın. Bu, 1979-cu ildə alman ekspedisiyasının liderinin həyat yoldaşı Hannelore Şmatzın cəsədidir. O, zirvəyə qalxdı, lakin enərkən öldü. Yenə də elə gəlir ki, o, yanımdan keçəndə gözləri ilə məni izləyir. Onun varlığı mənə xatırladır ki, biz burada dağ şəraitindəyik”. | 
|
Külək sonda Şmatzın qalıqlarını Kanqşunq divarının kənarına və aşağıya uçurdu.[11]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Everest summiter Hannelore Schmatz". Everest News. İstifadə tarixi: 2008-04-08.
- ↑ Banks, Nick. "An Account of the 1979 Swabian Everest Expedition". The New Zealand Alpine Journal. 33. 1980: 102–104.
- ↑ "Dr. Gerhard Schmatz - Mt. Everest - höchster Berg der Erde". Schmatz-online.com. 11 February 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 February 2019.
- ↑ "The Alpine Club Spirit of Mountaineering Initiative" (PDF). 2012-03-09 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-28.
- ↑ 1 2 Simpson, Joe. Dark shadows falling. The Mountaineers Books. 1997. 119–. ISBN 978-0-89886-549-3. İstifadə tarixi: 7 April 2013.
- ↑ Gammelgaard, Lene. "Climbing High: A Woman's Account of Surviving the Everest Tragedy". The New York Times. 2008-12-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-04-08.
- ↑ "West German woman found frozen in Everest climb". United Press International. 1981-10-31.
- ↑ Salkeld, Audrey. "Report from Base Camp". PBS. 1996-05-09. 2016-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-04-08.
- ↑ "2 Nepalese Mountaineers Die Looking for Body on Everest". The New York Times. 1984-10-29. İstifadə tarixi: 2008-04-08.
- ↑ Gammelgaard, Lene. Climbing High: A Woman's Account of Surviving the Everest Tragedy. Goodreads.com. 1999. 2023-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-04.
- ↑ Breashears, David. High exposure: an enduring passion for Everest and unforgiving places. Simon & Schuster. 1 May 1999. ISBN 978-0-684-85361-1. İstifadə tarixi: 7 April 2013.