Harold Qodvinson

Harold Qodvinson və ya II Harold (d.1022 - ö.14 oktyabr 1066) — İngiltərənin son Anglo-Sakson kralıdır. Harold 6 Yanvar 1066 tarixindən eyni il 14 Oktyabr günü edilən Hastings müharibəsində qədər başda qalmışdır. Müharibədə sonraları I. William olaraq taxta çıxacaq olan Normandiya Dükü William əmrindəki Normanlara məğlub olmuşdur. Harold döyüş meydanında həyatını itirən üç İngiltərə kralının ilkidir

Mənşələri

Harold, Wessex bölgəsi Earlü olaraq vəzifə yerinə yetirən Godwine və həyat yoldaşı Gytha Thorkelsdóttir'in oğludur. Godwin və Gytha'nın Sweyn, Harold, Tostig, Gyrth və Leofwine adlı oğulları və Edith adlı qızı olmuşdur.

Əsilzadəsi

Bacısının kralla evlənməsinə ötəri Harold 1045-ci ildə Şərq Anglia Earlü olar. Atası Godwine 1053-ci ildə öldüyündə Wessex bölgəsi Earlü olar. Bu şəkildə İngiltərədəki ən güclü Usta biri halına gəlir. 1058-ci ildə Hereford da Harold'un yoxlamasına keçər. Eyni zamanda Günah çıxardıcı Əziz Edward hanedanındaki artan Norman təsirinə qarşı müxalifətin rəhbəri mövqeyinə yüksəlir. Harold, Uels bölgəsinin hakimi Gruffydd ap Llywelyn'e qarşı təşkil etdiyi hərbi səfərlərdə müvəffəqiyyətli olar.

Varislik

Rəvayətlərə görə 1064 -ci ildə Harold bir gəmi qəzası keçirəcək və Somme bölgəsində Ponthieu'da quruya çıxacaq. William bunu öyrənincə Ponthieu Dükü I. Guy'a fidyə ödəyib Harold'u əsir alır. Bayeux işlemesindeki rəvayətə görə William , Harold'u tahttaki haqqından William kehine imtina etdiyinə dair and etməsi qarşılığında bırakcağını elan edir . Bunun üzərinə Harold'un Beaurainville də müqəddəs əmanətlər üzərinə and içdiyi iddia edilir. Ancaq daha əvvəlki nümunələrdə də göründüyü kimi taxta kimin keçəcəyinə o anda taxtda olan kral deyil akil heyət olaraq adlandırıla Witenagemot heyəti qərar verməkdədir. Harold öz ailəsi içində istəmədən düşmalar seçsin. Qardaşı Tostig Godwinson 1065 -ci ildə Northumbria'da vergiləri iki qatına çıkartınca dərəbəyləri qiyam qaldıracaq , Harold da qiyamçılar safında iştirak alaraq qardaşını vəzifədən alacaq. Edward'dan sonra taxta keçməsində müvəffəqiyyətli idarəçiliyi təsirli olacaq ancaq qardaşı Tostig'in Norveç kralı Harald Hardrada ilə birlikdə İngiltərəyə saldırmasına gətirib çıxaracaq.

Ailəsi

Harold'un təxminən iyirmi il Edith Swannesha ilə evli qaldığı və ən azı altı uşağı olduğu bilinməkdədir. Evlilik Danimarka qanunlarına görə qanuni olsa da Kilsə tərəfindən qəbul edilməmişdir. Hastings müharibəsində sonra Edith və uşaqlarının aqibətindən dair qəti məlumatlar yoxdur.

Hökümdarlığı

1065 -ci ilin sonlarında İngiltərə kralı Günah çıxardıcı Əziz Edward özündən sonra kimin taxta çıxacağına dair bir qeyri-müəyyənlik içində komaya girər. [5 ] Kralın ölümünü ardından toplanan Witenagemot , taxta Harold'un keçməsinə qərar verər. Harold Westminster Abbey'de 6 Yanvar günü tac geyər. Harold'un taxta çıxdığını öyrənən Normandiya Dükü William İngiltərəni işğal etmə planını qüvvəyə qoyar. Normandiya sahillərində 700 döyüş gəmisi inşa etməyə başlar. İlk başda səfər üçün maliyyə dəstək problemləri yaşasa da Harold'un özünə qarşı müqəddəs əmanətlər üzərinə etdiyi andı pozduğu şəklində təbliğat edərək Kilsə və zadəganların dəstəyini qazanır. İngiltərənin işğal edilməsini gözləyən Harold , Wight Adasında işğalçıları gözləmək üçün birliklərini tutar. Ancaq aylar sürən gözləyişdən sonra 8 Sentyabr günü ordunu tərxis etmək məcburiyyətində qalar. Eyni günlərdə yenə İngiltərə taxtında haqq iddiasında olan Norveç kralı Harald Hardrada namizədi işğal edər . Harold'un qardaşı Tostig ilə güclərini birləşdirərək gəmiləriylə Tyne çayı ağzına çıxartma edər. Hardrada və Tostig qarşılarına çıxan İngilis baronlar Edwin və Morcar'ı 20 Sentyabr günü edilən FULFORD müharibəsində məğlubiyyətə uğradar. Ancaq ordusunu yenidən toplayaraq şimala doğru fövqəladə sürətlə gələn Harold tərəfindən Stamford Bridge müharibəsində məğlub edilirlər

Hastings Müharibəsi

12 Sentyabr 1066 günü yola çıxan Williamın donanması mənfi hava şərtləri üzündən itkin verincə gəmilər Saint-Valery-sur-Somme limanına sığınar. Hava şərtlərinin dəyişməsi üzərinə 27 Sentyabr günü donanma yenidən yola çıxar. East Sussex sahillərindəki Pevensey sahillərinə sabahısı gün çatıldığı düşünülməkdədir. Yeni bir işğal təşəbbüsü qarşı-qarşıya qalan Harold yenə bir fövqəladə səylə ordusunu 386 kilometr yürütüerek Williamın qarşılamaq üçün bölgəyə gedər. Williamın təxminən olaraq 7 min Norman döyüşçüylə çıxartmağı reallaşdırdığı sanılmaqdadır. Harold böyük bir cihaddan çıxmış yorğun ordusunu Hastings'deki hakim bir təpənin üzərində mevzilendirir. Bu gün Battle adı verilən qəsəbənin olduğu yerdə 14 Oktyabr günü edilən Hastings müharibəsində saatlar sürən toqquşmanın ardından Normans qalib gələcək və Harold öldürüləcək.

Ölümü

Dövrü işləyən tarixçilər Harold'un ölümünü fərqli şəkillərdə aktarmışalrdır. Amiens yepiskopu Guy atarfından 1067 kimi çox erkən bir tarixdə qələmə alındığı düşünülən Carmen də Hastingae Proelio adlı əsərdə Harold'un dörd Norman cəngavəri tərəfindən öldürüldüyü və bədəninin parçalandığı izah edilər. Benedikt rahib Monte Cassinolu Amatus tərəfindən qələmə alınan L'Ystoire də li Normant adlı əsərdə isə Harold'un gözündən oxla vurulduğu yazılır. Bayeux işləməsinin bu iki qaynaqdan da təsirləndiyi və Harold'un əvvəl oxla vurulduğunu sonra da parçalandığını səhnəyə sanılmaqdadır.

Cənazəsi

Harold'un cenazesiyle əlaqədar qəti bir məlumat yoxdur. Rəvayətə görə başı kəsilmiş olan cənazələrini müharibə meydanında tapıla ancaq həyat yoldaşı Edith'in sayəsində ola bilmişdir. Ayrıca olan cənazənin Harold'un anasının israrlarına baxmayaraq kendiine verilmədiyi irəli sürülməkdədir. Harold'un 1060-ci ildə yaradılmasına öz töhfəsini olduğu Essex'deki Waltham Kilsəsində basdırılmış olduğu rəvayət edirlər.

Ənənəsi

Harold'un qızı Gytha Kiev Knezliği hökmdarı II. Vladimir Monomah ilə evlənmişdir. Uşaqları vasitəsilə Galiçya, Smolensk və Yaroslavl bə'zi atası mövqesindədir. Harold'un oğullarından Ulf isə William tərəfindən 1087-ci ildə ölüm döşəyindəykən bağışlanılmışdır. Ulf, Robert Curthose ilə birlikdə davransa da tarix səhifələrindən silinmişdir. Harold'un oğullarından Godwine və Edmund'da William'a qarşı qiyam başlatmağa çalışsalar da uğursuz olacaq, İrlandiyada unudulmuş bir şəkildə öləcəklər.

Mənbə

• Digərləri I. Richard və III . Richard'ın
• Edith (1029-1075) , Günah çıxardıcı Əziz Edwardın yoldaşı olmuşdur
• 1013 -ci ildə Danmarka kralı Sweyn Çəngəl Sakal'ın İngiltərə kralı olmasıyla birlikdə ailəsiylə birlikdə 10 yaşında sürgünə getmək vəziyyətində qalan Edward 25 il Normandiya'da sürgündə qalmışdır
• Edith'in əvvəl qardaşları Edwin və Morcar'ın yanlarına getdiyi ancaq bu Baronların William'a qarşı qiyam qaldırıb öldürülmələrindən sonra yəqin ki, Harold'un anası Gytha ilə birlikdə İrlandiyaya sığındığı düşünülməkdədir.
• Kralın yoldaşı Edith tərəfindən yazdırıldığı ancaq kimin tərəfindən qələmə alındığı bilinməyən Vita Ædwardi Regis olaraq bilinən tarix izahatına görə 5 Yanvar 1066 günü ölən Edward ölmədən əvvəl yenidən şüuruna qovuşmuş və krallığı qoruması üçün Harold'u vəzifələndirmişdir. Ancaq bu təqdimatın da Bayeux işləməsi kimi obyektiv olmama ehtimalı yüksəkdir
• İslandiyalı tarixçi Snorri Sturluson Müharibədən əvvəl belə bir hadisənin yaşandığını köçürər : Müharibədən əvvəl cəsur bir atlı Hardrada və Tostig'in qarşısına çıxaraq əgər Tostig qardaşına xəyanətinə imtina etsə torpaqlarının geri veriləcəyini söyləyər. Bunun üzərinə Tostig , belə etməsi vəziyyətində Hardrada'nın səfər xərcləri səbəbiylə necə kompensasiya ediləcəyini soruşduğunda atlı ona 7 ayaq torpaq veriləcəyini çünki onun digər döyüşçülərdən daha uzun olduğunu söyləyər. Hardrada'nın bəyənməsini qazanan və diqqətini çəkən bu cəsur adamın Harold'un şəxsən özü olduğu izah edilər.
• Hastings Müharibəsi mahnısı
• Normanların tarixi