Həmzə Əli əl-Hatibin ölümü
| Həmzə Əli əl-Hatib | |
|---|---|
| ərəb. حمزة الخطيب | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Əl-Cizə, Suriya |
| Yoxa çıxıb | |
| Vəfat tarixi | (13 yaşında) |
| Vəfat yeri | Dəra, Suriya |
| Vəfat səbəbi | İçgəncə və orqan təxribatı |
| Milliyyəti | Suriyalı |
| Fəaliyyəti | tələbə |
Həmzə Əli əl-Hatib (ərəb. حمزة علي الخطيب; 24 oktyabr 1997 – 25 may 2011, Dəra) 13 yaşında olarkən Dərada Suriya vətəndaş üsyanlarında Suriya hökumətinin nəzarəti altında həyatını itirən suriyalı uşaq.[1] 29 aprel 2011-ci ildə nümayiş zamanı tutulan Həmzə Əli əl-Hatibin ağır dərəcədə qançır, yanıq izləri olan, üç güllə izi tapılan, cinsi orqanları parçalanmış cəsədi 25 may 2011-ci ildə ailəsinə təhvil verildi. Həmzənin ailəsi cəsədin foto və videolarını jurnalistlərə və fəallara payladıqdan sonra görüntülərdən təsirlənən minlərlə insan internetdə və küçə nümayişlərində ailəni dəstəklədiklərini bildirdilər.
Arxa plan
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dəra əyalətindəki Əl-Cize kəndində yaşayan Həmzə,[2] 2010-cu ildə quraqlıq olduğu üçün əvvəllər olduğu kimi üzməyə vaxt sərf etmək əvəzinə bəslədiyi göyərçinlərlə məşğul olmağa başladı. Əl-Cəzirə ilə müsahibəsində əmisioğlu Həmzənin səxavətlə tanındığını və ailəsinə kasıblara kömək etməsini tövsiyə etdiyini bildirdi: "Həmzə bir dəfə kiməsə 100 suriya funtu ($2) vermək istədi, amma ailəsi bunun çox olduğunu söylədi. Amma Həmzə dedi: "Məndə bir yataq və yemək var, o adamın isə heç bir şeyi yoxdur. Və beləliklə, o, valideynlərini yoxsul kişiyə 100 suriya funtu ($2) verməyə inandırdı" deyə əmisioğlu Əl-Cəzirəyə dedi[3].
Həbs olunması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Həmzənin siyasətlə maraqlanmadığını bildirən əmisioğlu, Həmzənin 29 aprel 2011-ci ildə ailəsi ilə Dəra şəhərinin mühasirəsinə etiraz etmək üçün bir aksiyada iştirak etdiyini bildirdi. Əmisioğlu bu vəziyyəti "hərkəs nümayişə gedirdi. Ona görə o da ətrafla uyğunlaşdı və getdi" deyərək açıqladı. Dostları və ailəsi ilə birlikdə 12 km-lik yolu şimal-qərbdəki Əl-Cizədən Səidəyə doğru gedən Həmzə Səidəyə çatar-çatmaz təhlükəsizlik qüvvələri yürüşçülərə atəş açdı. Həmzənin əmisioğlu, "İnsanlar ölür və yaralanırdı, bəziləri həbs olunurdu. Hər şey xaos içində idi. O vaxt Həmzənin başına gələnləri başa düşmədik, birdən yox oldu" ifadələri ilə olanları belə izah etdi. Bir mənbəyə görə, Həmzə Hərbi Hava Qüvvələri Kəşfiyyat İdarəsinin üzvləri tərəfindən tutulan 51 nəfər arasında idi.[3].Həmzə həbs olunduqdan bir ay sonra ailəsinə ölü olaraq təhvil verildi.
İşgəncələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ölümündən sonra lentə alınan cəsədin videosunda çox sayda xəsarət, sınıq sümüklər, güllə yaraları, yanıq izləri və cinsiyyət orqanlarının pozulduğu göstərilib.[4] The Globe and Mail bu ifadələrlə sitat gətirdi: "Onun çənəsi və hər iki dizi qırılmışdı. Əti siqaret yanıqları ilə örtülmüşdü. Onun cinsiyyət orqanı kəsilmişdi. Digər xəsarətlər elektroşok cihazlarının istifadəsi və bir kabel ilə döyüldüyü ortaya çıxdı". Cəsədin görüntüləri yayınlandıqdan sonra Suriyada gərginlik daha da çoxaldı.[2] Həm internetdə, həm də küçə nümayişlərində izdiham artdı.[2]
Reaksiyalar və təsirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hadisəni öyrəndikdən sonra Həmzənin adı nümayişlərdə şüara çevrildi. Həmzənin adı etirazçılar üçün səslənən fəryad oldu. Onu şərəfləndirən bir Facebook səhifəsinin 2011-ci ilin may ayından 105 mindən çox izləyicisi var. Nümayişçilər cümə günlərini "qəzəb günü" adlandırırdılarsa, artıq şənbə günlərini də "Həmzə günü" adlandırmağa başladılar.[2]
14 Mart 2012-ci il tarixində The Guardian tərəfindən nəşr olunan Əsma Əsədin 3000-dən çox sızdırılmış elektron poçtu arasında Əsma Əsədin atası Favas Əxras, Bəşər Əsədin Suriyadakı uşaqlara etdiyi işgəncələri "İngilis təbliğatı" olaraq qeyd etməsini tövsiyə etdiyi ortaya çıxdı.[5]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Liz sly. "Torture of boy reinvigorates Syria's protest movement" (ingilis). May 29, 2011. 2016-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-05.
- ↑ 1 2 3 4 Sonia Verma. "How a 13-year-old became a symbol of Syrian revolution" (ingilis). 1 iyun 2011. 2016-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-05.
- ↑ 1 2 ""Tortured and killed: Hamza al-Khateeb, age 13". 2011-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-10-20.
- ↑ Alex Sundby. "Syrian boy's brutal death rouses protesters" (ingilis). 31 may 2011. 2013-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-05.
- ↑ Robert Booth. "Assad emails: father-in-law gave advice from UK during crackdown" (ingilis). 15 mart 2012. 2013-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-05.