IV Ağa Xan
| IV Ağa Xan | |
|---|---|
| ərəb. سمو الأمیر شاہ کریم الحسیني آغا خان الراب | |
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 13 dekabr 1936[1][2][…] (87 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | iş adamı, biznes maqnatı, tacir, xeyriyyəçi, imam |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şah Kərim əl-Hüseyni (13 dekabr 1936[1][2][…], Cenevrə)- ismaili ardıcılları arasında Mövlana Xəzər İmam dini titulu ilə və başqa yerlərdə Ağaxan kimi tanınır. IV - Müsəlman İsmaili - Nizari icmasının 49-cu imamı (mənəvi rəhbəri). 1957-ci il iyulun 11-dən 20 yaşında babası Ser Sultan Məhəmməd Şah Ağa Xan III-ün yerinə imam vəzifəsini və Ağa Xan titulunu tuturdu . Ağa Xan Məhəmmədin əmisi oğlu və kürəkəni Əli şiə İslamında imam sayılan Əli və Məhəmmədin birinci evliliyindən olan qızı Əlinin həyat yoldaşı Fatimə vasitəsilə İslam peyğəmbəri Məhəmmədin birbaşa nəslindən olduğunu iddia edir .
Onun babası III Ağa Xan öz xatirələrində qeyd edir ki , Peyğəmbərin vəfatından sonra şiələrin “İlahi hidayətə ehtiyacı” var idi və bu ehtiyac imamət tərəfindən ödənildi . Xatirələrində adı çəkilən III Ağa Xanın yazdığına görə, o, əsl “İlahi qüdrət, hidayət və rəhbərlik (ixtiyar)” .
Ağa Xanın sərvəti 13,3 milyard dollar qiymətləndirilir . O , dünyanın ən böyük özəl inkişaf şəbəkələrindən biri olan AKDN-nin qurucusu və sədridir .
1957-ci ildə Nizari İsmaililərin imamı titulunu aldıqdan sonra o, öz ardıcıllarına təsir edən mürəkkəb siyasi və iqtisadi dəyişikliklərdə, o cümlədən Afrika ölkələrinin müstəmləkə idarəçiliyindən müstəqilliyi, hinduların Uqandadan qovulması, Orta Asiya dövlətlərinin müstəqilliyi kimi proseslərdə iştirak etmişdir . Tacikistan kimi ölkələrdən keçmiş SSRİ- dən , Əfqanıstan və Pakistanda qarşıdurmalar davam edir . IV Ağa Xan 27 fevral 2014-cü ildə Kanada Parlamentinin Birgə Sessiyasında çıxış edən ilk dini lider oldu.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Erkən həyatı və təhsili[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şahzadə Kərim uşaqlığını Keniyanın Nayrobi şəhərində keçirdi , burada ilk təhsili özəl repetitorluq yolu ilə keçib. Şahzadə Kərim daha sonra doqquz il İsveçrədəki Le Rosey İnstitutunda oxudu və burada "yaxşı qiymətlər" aldığını söylədi. Gənclik illərində Şahzadə Kərim Massaçusets Texnologiya İnstitutunda oxumağa və təbiət elmləri öyrənməyə üstünlük verərdi , lakin onun babası Ağa Xan III bu qərara veto qoydu və Şahzadə Kərim Harvard Universitetinə daxil oldu və burada Delfi Klubunun üzvü seçildi. . Orada İslam tarixi üzrə ixtisaslaşdı.
Babası vəfat etdikdən sonra gənc şahzadə Ağa Xan (IV) vəzifəsinə yüksəldi və o, nəinki universitet tələbəsi olmağı dayandırdı, həm də yeni Nizari İmam kimi babasını əvəz etdi. Şahzadə Kərim bu münasibətlə dedi: “Bir gecədə bütün həyatım tamamilə dəyişdi. Mən milyonlarla insan qarşısında ciddi bir məsuliyyətlə oyandım. Mən bilirdim ki, tarix üzrə doktorluq dərəcəsi almaq ümidimdən əl çəkməliyəm . ” O, 1959-cu ildə Nizari İsmaili İmam olduqdan iki il sonra Harvard Universitetini tarix üzrə İncəsənət Bakalavr dərəcəsi (magna cum laude) və universitetdə futbol sevgisi ilə bitirmişdir.
Gənc Ağa Xan rəqabətədavamlı dağ xizəkçisi idi və 1964-cü il Qış Olimpiya Oyunlarında İran üçün yarışdı.
Bu illər ərzində o, İtaliyaya böyük sərmayələr qoyub . 1960-cı illərdə o, ilk dəfə Sardiniyanın Zümrüd Sahilini inkişaf etdirməyə başladı , zaman keçdikcə bu sahil dünyanın ən dəbli kurort ərazilərindən birinə çevrildi. 2020-ci ildən etibarən o , İtaliyanın ikinci ən böyük hava yolu şirkəti olan Air Italya sahibdir .
Qızıl Yubiley İmamət ili[redaktə | mənbəni redaktə et]
2007-ci il iyulun 11-dən 2008-ci il dekabrın 13-dək Ağa Xan İmamətinin (Qızıl Yubiley) 50 illik yubileyi qeyd olundu. Bu münasibətlə dünyanın müxtəlif yerlərindən olan Nizari İsmaili rəhbərləri İmama xərac vermək üçün Ağa Xanın iqamətgahına toplaşdılar. Qızıl yubiley çərçivəsində Ağa Xan müxtəlif ölkələrə rəsmi səfərlər etdi və bu səfərlərdən bəzi dövlət, hökumət rəhbərləri və digərlərinin Ağa Xana və onun İsmaili-Nizari icmasına dostluğunu və uzunmüddətli dəstəyini etiraf etmək üçün istifadə etdi. o cümlədən gələcək müəyyən təşəbbüs və proqramların əsasını qoymaq. Ziyarət edilən dünya ərazilərinə Amerika, Avropa, Asiya və Afrika daxildir. O, ABŞ-ın Hyuston şəhərinə səfəri zamanı Hyustonda ismaili mərkəzinin yaradılmasını bəyan edib . Ağa Xan həmçinin Keniyada Nizari İsmaili idman görüşü təşkil etdi və dünyanın müxtəlif yerlərindən Nizari İsmaili komandaları tədbirə qatılmaq üçün gəldilər.
Qızıl Yubiley təşəbbüslərindən biri ilk dəfə Qızıl Yubiley Oyunları adlanan, lakin Yubiley Oyunları kimi davam edən Yubiley Oyunları idi. İlk tədbir 2008-ci ildə Keniyada keçirilib. İkinci Yubiley Oyunları 2016-cı ilin iyul ayında BƏƏ-nin Dubay şəhərində keçirilmişdir .
İmamətin almaz yubileyi ili[redaktə | mənbəni redaktə et]
2017-ci il iyulun 11-dən 2018-ci il iyulun 11-dək Ağa Xanın İmamətinin 60 illik yubileyinin Brilyant Yubiley ili elan edilib. Ağa Xan Almaz Yubiley ili ərzində yoxsulluğun azaldılmasına və təhsilə, mənzilə və uşaqlıq inkişafına çıxışın artırılmasına kömək edən yeni proqramlara başlamaq üçün onun humanitar agentliklərinin fəaliyyət göstərdiyi ölkələrə səyahət etdi. Ağa Xanın Almaz Yubileyinin açılış mərasimi onun Eglemont malikanəsində baş tutub . 8 Mart 2018-ci ildə Kraliça II Yelizaveta Almaz Yubileyini qeyd etmək üçün Vindzor qəsrində Ağa Xanı şam yeməyinə qonaq etdi . O, bir sıra ölkələrdə, o cümlədən ABŞ, BƏƏ, Hindistan, Pakistan, Kanada, Fransa, Böyük Britaniya, Keniya və s. Almaz Yubiley 11 iyul 2018-ci il tarixində Portuqaliyanın Lissabon şəhərində möhtəşəm bayram tədbirləri ilə başa çatdı. Dünyanın hər yerindən insanlar bu hadisəni öz qlobal ictimaiyyəti ilə qeyd etməyə gəldilər. On minlərlə insan üçün çoxlu konsertlər, Yubiley İncəsənət Festivalı və digər tədbirlər planlaşdırılırdı. 2015-ci ildə Portuqaliya Respublikası ilə bağlanmış tarixi müqaviləyə uyğun olaraq , Əlahəzrət Ağa Xan 11 iyul 2018-ci il tarixində Lissabonun Markes de Fronteira küçəsində yerləşən binaları - Enrike de Mendonça sarayını rəsmi olaraq İsmaililərin oturacağı kimi təyin etmişdir. İmamət etdi və onun “ İmamət İsmaili divanı ” kimi tanınacağını bildirdi
İnfrastruktur layihələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ağa Xan İnkişaf Şəbəkəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ağa Xan , əksəriyyəti inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yerləşən təxminən 80.000 maaşlı işçisi olan 200-dən çox agentlik və qurumun fəaliyyətini əlaqələndirən Ağa Xan İnkişaf Şəbəkəsinin təsisçisi və sədridir . AKDN qismən çoxsaylı hökumətləri və bir sıra beynəlxalq təşkilatları əhatə edən ardıcılları və donor tərəfdaşları tərəfindən maliyyələşdirilir. AKDN agentlikləri səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, kənd yerlərinin inkişafı, institutların qurulması və iqtisadi inkişafın təşviqi sahələrində işləyir. O, inancından, mənşəyindən və cinsindən asılı olmayaraq yoxsulların həyat şəraitini və imkanlarını yaxşılaşdırmaq məqsədi daşıyır. Bu yanaşma, bəzi tədqiqatçıların fikrincə, əsasən təşkilatın müsbət imicini formalaşdırır, IV Ağa Xanın özünün “yumşaq gücü” və qlobal humanitar təsirini gücləndirir.
AKDN proqramları özəl ianələr, o cümlədən müsəlman dini töhfələri ( zəkat ), həmçinin kommersiya layihələri (Aga Khan Fund for Economic Development/AKFED) və xeyriyyə fondları ilə məşğul olan AKDN iqtisadi inkişaf fondunun vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilir. İnklüzivlik prinsipinə uyğun olaraq, AKDN təkcə ismaili icmalarına və təkcə ismaililərin çoxluq təşkil etdiyi icmalara deyil, həm də yardıma ehtiyacı olan digər ərazilərə və ölkələrə yardım göstərməyə və infrastrukturu inkişaf etdirməyə çalışır.
AKDN-ə Ağa Xan Universiteti, Mərkəzi Asiya Universiteti , qeyri-kommersiya Ağa Xan İqtisadi İnkişaf Fondu, Mədəniyyət Məsələləri üzrə Ağa Xan Fondu, Ağa Xan Səhiyyə Xidmətləri, Ağa Xan Təhsil Xidmətləri, Ağa Xan Planlaşdırma və Tikinti daxildir. Xidmətlər və Aga Agency -Xan mikromaliyyə. AKFED-in əsas səhmdarı olduğu şirkətlərdən biri də əsasən Afrika və Asiyada yerləşən lüks otellər və kurortlar şəbəkəsi olan Serena Hotels Groupdur. Memarlıq üzrə Ağa Xan Mükafatı dünyanın ən böyük memarlıq mükafatıdır. Ağa Xan həm də 1977-ci ildə təsis etdiyi İsmailiyyəşünaslıq İnstitutunun İdarə Heyətinin sədridir. O, həmçinin Kral Birlik Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir.
AKDN-nin filialı olan Focus Humanitarian Assistance , fəlakət qarşısında fövqəladə hallara cavab vermək üçün məsuliyyət daşıyır. FOCUS-un iştirak etdiyi son fəlakətlərə 2005-ci ildə Pakistan zəlzələsi və Cənubi Asiya sunamisi daxildir
İslam memarlığının təbliği[redaktə | mənbəni redaktə et]
1977-ci ildə Ağa Xan Memarlıq üzrə Ağa Xan Mükafatını təsis etdi, bu mükafat müasir dizaynı, sosial, tarixi və ekoloji mülahizələri əhatə edən memarlıqda mükəmməlliyi tanıyan mükafatdır. Bu, dünyada ən böyük memarlıq mükafatıdır (mükafat fondu bir milyon ABŞ dolları ilə) və ildə üç dəfə verilir. Mükafat Ağa Xanın İslam cəmiyyətlərində yaradıcılığı canlandırmaq və binalar, tikililər və ictimai məkanlar üçün kreativ həlləri tanımaq istəyindən irəli gəlmişdir. Mükafat qalibi hər bir dövr üçün çağırılan müstəqil əsas münsiflər heyəti tərəfindən seçilir.
1979-cu ildə Harvard Universiteti və Massaçusets Texnologiya İnstitutu Ağa Xan Fondu tərəfindən dəstəklənən İslam Memarlığı üzrə Ağa Xan Proqramını təsis etdi. Bu proqramlar İslam memarlığı və urbanizminin öyrənilməsi üzrə diplom kursları, açıq mühazirələr və konfranslar təqdim edir. Müasir şəraitin və inkişaf məsələlərinin dərk edilməsi akademik proqramın əsas komponentləridir. Proqram hər iki institutda tədqiqatla məşğul olur və tələbələr MIT Memarlıq Departamentindən Ağa Xan Proqramında konsentrasiya ilə Memarlıq Tədqiqatları Magistr dərəcəsini davam etdirə bilərlər.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Lundy D. R. H.H. Karim al-Hussaini Shah, Aga Khan IV // The Peerage (ing.).
- ↑ 1 2 His Highness Sultan Karim Khan // Kindred Britain.