Kürdlərdə sələfilik
Kürdlərdə sələfilik — Kürdüstan regionunda kürdlərin tətbiq etdiyi sələfi hərəkatının tarixi. Kürdüstanda sələfiliyin tarixi həmhüdud deyil və Kürdüstanın hansı hissəsindən asılı olaraq fərqli bir tarixə malikdir.
Suriya Kürdüstanında[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hökuməti Şimali və Şərqi Suriya Muxtar İdarəsi kimi tanınan Suriya Kürdüstanında hakim PYD İslam Dövlətinin yüksəlişindən sonra sələfiliyə qarşı sərt tədbirlər həyata keçirib. Suriya Kürdüstanından iki kürd sələfi hərəkatı var, məsələn, Salahəddin el-Kürdi Hərəkatı və Kürd İslam Cəbhəsi. Bu qrupların hər ikisi özlərini kürd hərəkatı hesab edir və hər ikisi daim kürdlərin, kürdlərin hüquqlarının və kürd dilinin qorunmasının prioritet olduğunu bəyan edirlər. Lakin onların hər ikisi məhdudiyyətlə üzləşdi və Kürd İslam Cəbhəsi sonradan dağıldı.[1][2] PYD-nin sərt dünyəvi-liberal siyasətləri kürdlər arasında müəyyən qəzəb doğurdu və Suriya Kürdüstanından olan bir çox mühafizəkar kürdlər Kobaninin mühasirəsi zamanı İŞİD-lə əməkdaşlıq etməklə şöhrət qazandılar, çünki onlar PYD-nin ideologiyasını İŞİD-i daha yaxşı bir alternativ kimi qiymətləndirdilər.[3][4][5] Həmçinin Kobani mühasirəsi zamanı iki Çeçen İŞİD yaraqlısı, Səlahuddin Şişani və Musa Əbu Yusuf Şişani, videoda görünüblər ki, onlar İslam Dövlətinin gələcəkdə onların Xorasan vilayətləri Əlcəzair Vilayətinə və ya Qərbi Afrika Vilayəti bənzər Kürdüstan üçün bir vilayət qura biləcəyinə işarə ediblər. Yaraqlılar kürdləri kommunizmdən xilas edəcəklərinə söz verib və bəyan ediblər ki, "biz indi Kobani şəhərindəyik. Gördüyünüz bu bayraqlar kürd xalqını birləşdirməyə çalışdıqları kommunist, ateist, allahsız Kürdüstanı simvollaşdırır. hər hansı bir kommunist, tanrısız Kürdüstan olun. Bununla belə, xilafətdə Kürdüstan Vilayəti olacaq və bu bayraqların və ya simvolların heç biri kürd xalqını simvolizə etməyəcək. Kürd xalqı İslam və xilafətin simvolu olacaq." İki yaraqlı İŞİD tərəfdarı olan mediada “Kobanidə kürdlərin xilaskarları” kimi tanınıb.[6]
Türkiyə Kürdüstanında[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cənub-şərqi Anadoluda kürdlərin çoxluq təşkil etdiyi bölgələr türklərin çoxluq təşkil etdiyi bölgələrə nisbətən daha dindar və mühafizəkar olması ilə tanınır və bu, çox vaxt radikallaşmaya səbəb olur.[7] 2010-cu illərdən Bingöl və Adıyamandan gələn kürd dalğası sələfiliyi qəbul edir. Bingöl əvvəllər Kürd Hizbullahının qalası idi[8] və kürdlərin çoxluq təşkil etdiyi başqa bir şəhər olan Adıyaman isə əvvəllər tütünçülüyü ilə tanınırdı. Baxmayaraq ki, şəhər daha sonra Türkiyənin ən ölümcül terror kamerasına sahib olan yeni və bədnam bir şöhrət qazanmışdı.[9] 2014–2015-ci illər arasında Bingöldən olan 45 ailə öz ailə üzvlərindən birinin İslam Dövlətinə qoşulmaq üçün Suriya və ya İraqa getdiyi barədə Türkiyə rəsmilərinə xəbərdarlıq etmişdir. Bingöldə təhsil almağa gedən diyarbakırlı bir tələbə "Kimsə təəccüblənməsin. Bingöldə və başqa yerlərdə kürdlərin radikallaşması İslam Dövlətinin yaranmasından çox əvvəl başlayıb" demişdir.[10] Hamısı İslam Dövlətinə qoşulmasa da, Türkiyədən bəzi kürdlər sələfi təşkilatı olmaqla yanaşı, həm də kürd hərəkatı olan Kürd Səlahəddin Hərəkatına qoşulmaq üçün Suriyaya getmişdilər.[11] Sələfi kürdləri digər sələfilərlə birlikdə hətta hakim Ərdoğanı və AKP-ni kafir hesab edirdilər.[12]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Al-Tamimi, Aymenn Jawad. "Kurdish Rebels in Northwest Syria: Interview with Harakat Salah al-Din al-Kurdi". Aymenn Jawad Al-Tamimi. 6 August 2019. 12 August 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 August 2023.
- ↑ "Spokesman of Kurdish Islamic Front: Islamic rule guarantees Kurdish rights in Syria". ARA News. 30 December 2013. 2019-08-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-09.
- ↑ "Kurds help Islamic militants in battle for Kobani". AP News (ingilis). 2014-11-04. 2023-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-08.
- ↑ Speri, Alice. "Not All Kurds Are Fighting Against the Islamic State — Some Are Joining It". Vice (ingilis). 2014-11-07. 2023-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-08.
- ↑ "Kurds help ISIS with terrain, language in battle for Kobani | Fox News". www.foxnews.com. 2023-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-08.
- ↑ "Chechen IS Militants In Kobani Vow To Save Kurds From Communism". www.rferl.org. 2023-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-02.
- ↑ Hastings, James (1908). Encyclopædia of Religion and Ethics. Vol. 7. Morrison and Gibb Limited. p. 72.
- ↑ "Suicide bombers are buried in Turkey's breeding ground of extremism | World news | The Guardian". amp.theguardian.com. 2016-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-02.
- ↑ "FT'nin gözüyle Adıyaman: Ölümcül terör hücresini besleyen kent". BBC News Türkçe. 19 October 2015. 20 October 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 August 2023.
- ↑ "Rival brothers: The Kurds who join the Islamic State". Middle East Eye édition française. 2023-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-08.
- ↑ Al-Tamimi, Aymenn Jawad. "Kurdish Rebels in Northwest Syria: Interview with Harakat Salah al-Din al-Kurdi". Aymenn Jawad Al-Tamimi. 2019-08-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-08.
- ↑ "Are Turkey's Salafi groups taking up arms? - Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East". www.al-monitor.com (ingilis). 2021-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-20.