Kəraimlər milli rəmzləri
Kəraimlər milli rəmzləri — kəraim xalqının rəmzləri. O cümlədən, milli bayraqları, gerbi və senek ilə kalka damğaları.
Bayraq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kəraimlər milli bayrağı üç bərabər həttən ibarət düzbucaq formadadır. Yuxarı hətti mavidir, orta hətt ağdır, aşağı hətt isə sarıdır. Mavi rəng göyün, ağ xeyirin, sarı isə günəşin və odun rəmzidir.[1]
Gerb[redaktə | mənbəni redaktə et]
Heraldik tirin formasında olan kəraimlər milli gerbində ikiboynuzlu mizraq (senek), kalkan, qava divarı və qazzanın ənənəvi qeyimi olan papaq ilə tallit var. Kəraimlərin milli rənqləri işlənilir: qala divarların arxa planı şəkildə göy işlənilib, silahın arxa planı ağdır, tirin isə sarı rəngdir.[2]
Bu gerb Trakayda kəraim kenasanın girişində və Vilnüs kenasanın mizində yerləşdirilib. 2008-ci ildə senek kəraimlərin rəmzi olaraq, Litvanın Panevej qəzasının Panevej rayonuda yerləşən Nauyamestis mesteçkonun gerbinə əlavə olunub.[3] O, həmçinin Litva və Polşa kəraimlərinin rəsmi saytlarında işlənilir.[4][5]
Təxminən 1929-cu ildə, kəraim əsilli Polşalı rəssam Lidiya Şole (1896–1943) qaxan (qaxan və ya qaxam kəraimlərin ruhani başçısıdır) üçün gerb hazırlayıb. Az sonra, bu gerb Reç Pospolitanın kəraimlərinin rəmzi olaraq qəbul olunub.[6]
Senek ilə kalkanın mübahisəli mənşəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Senekin mənşəyi ilə əlaqədar müxtəlif fikirlər mövcuddur. O cümlədən, onun qədim kəraim rəmzi olub-olmaması və onun Krım tatarlarının damğası olması haqqında.
Senek ilə kalkanın qədim kəraim rəmzi olub-olmaması ilə bağlı dəlillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Olmasını təsdiqləyən dəlillər:
Bu rəmzlərin Çufutqalanın Böyük qapı adlı şərqi qülləsində olması.
Yelyaşeviçin fikrinə görə, senek ilə kalka Çufutqalanın qədim ivrit dilindəki adında ilk hərflərindən gəlir: q.yəh. סלע עברים.[7]
Olmamasını təsdiqləyən dəlillər:
Orta qapının tikilişi zamanı kəraimlər bir azlıq olaraq, öz rəmzlərini ora yerləşdirə bilmirdi.[8]
Bu rəmzlər sadə, bəsit şəkildə kəsilmiş. O dövrdə kəraimlərin yaradıcılığı daha mürəkkəb xarakteri daşıyırdı.[8]
Bertye-Delaqard Yelyaşeviçi təndiq edərək, Çufutqalanın adı daha gec olmasını və onun adı yəhudilər qayası kimi yox, qala kimi tərcümə olduğunu qeyd edirdi.[9]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Караимы — коренной народ Крыма". 2023-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-15.
- ↑ Полканов Ю. А., Полканова А. Ю. Реликтовые особенности этнокультуры крымских караимов // Крымские караимы. История, территория, этнокультура. Симферополь: Доля, 2005.
- ↑ "Irena Jaroszyńska. Karaimska symbolika w herbie Nowego Miasta". 2020-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-25.
- ↑ "Lietuvos Karaimų Kultūros Bendrija". 2020-02-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-26.
- ↑ "Związek Karaimów Polskich". 2019-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-26.
- ↑ "Mariusz Pawelec. Płomień zgasły przedwcześnie". 2020-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-28.
- ↑ Ельяшевич С. С. Таинственная надпись // Караимская жизнь. — Москва, 1911. — Кн.3–4 (авг.-сент.). — С. 114.
- ↑ 8,0 8,1 KIZILOV, Mikhail. Karaites Through the Travelers’ Eyes: Ethnic History, Traditional Culture and Everyday Life of the Crimean Karaites According to the Description of the Travelers — New York: Al-Qirqisani Center for the Promotion of Karaite Studies, 2003. — p. 194. — ISBN 0-9700775-6-4
- ↑ Бертье-Делагард А. Л. Исследование некоторых недоуменных вопросов средневековья в Тавриде, Известия Таврической учёной архивной комиссии, Симферополь, 1920 #57, Справки о Фуллах, с. 115