Kata Betlen
| Kata Betlen | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 30 noyabr 1700[1] |
| Doğum yeri | Mureş Rumıniya |
| Vəfat tarixi | 29 iyul 1759[2][3] (58 yaşında) |
| Fəaliyyəti | yazıçı, botanik |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kata Betlen (30 noyabr 1700[1] – 29 iyul 1759[2][3]) — Transilvaniyalı yazıçı, Macarıstan və Rumıniyada ilk memuarçılardan biri olub.[4]
Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kata Betlen ölkəsinin mədəni və intellektual həyatında fəal iştirak edib. Yazıçının ailəsi cəmiyyətdə yüksək mövqe tuturdu — Bethlen klanı hökmdarlar və kanslerlər kimi Transilvaniyanın başçısı olmuşdur. Kata Betlen 17 yaşında katolik ilə evlənmək məcburiyyətində qaldı, bu evlilik ailəsinin siyasi qərarı idi. Bu evlilik ona çox pis təsir etdi.
Həyat yoldaşı uşaqlarını əlindən aldı, Kata onlarla görüşə bilmirdi. Uşaqlarından ayrı yaşamaq çox çətin idi. Yazıçı öz memuarlarında uşaqları haqqında xatirələrini yazırdı.
Həyat yoldaşının ölümündən sonra Kata bu dəfə sevgilisi ilə yenidən evləndi.
İkinci evlilikdən çox xoşbəxt idi, lakin ikinci həyat yoldaşı və uşaqları rəhmətə getdilər. Bundan sonra Betlen özünü "yetim" adlandırmağa başladı.
Həyat yoldaşının ölümündən sonra onun böyük əmlakı Betlenə verildi, əmlakı idarə edirdi və həmçinin kitabçapını dəstəkləyirdi. Kata Betlenin əmri ilə dövrünün ən zəngin kitabxanalarından biri yığıldı. Lakin 1847-ci ildə bu kitabxana yanğın nəticəsində məhv edilib.
Kata öz mülkündə sənayenin inkişafını təşviq etdi, məhsulu artırmaq üçün bağlar və istixanalar yaratdı, kağız və şüşə dəyirmanına sahib idi və onun komandasında bir çox sənətkarlar var idi. O, təbii fəlakətlərə qarşı mübarizə aparmaq üçün təbiət elmlərini öyrəndi və həmçinin icarəçilərinə mütərəqqi əkinçilik təcrübələrini tətbiq etməyə kömək etdi.
Bundan əlavə, Kata insanlara kömək etmək üçün tibb və farmakologiyanı öyrənib. Kata yaratdığı təhsil ocaqlarında imkansız ailədən olan qızlara, təqaüd verirdi.
Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
O, həyatı boyu bir neçə əsər nəşr edib: Védelmező, erős paizs 1759; 1733-cü ildə Bujdosásnak emlékezetköve, eləcə də məktublar daxil olmaqla əsərlərin toplusu.
Onun xatirələrində təkcə onun öz həyat problemləri deyil, həm də dövrünün siyasi mübarizəsi, vəzifəsi, bu münaqişədə aristokratiyanın vəzifəsi haqqında fikirlər yer alırdı.
Yazıçının xatirələri barokko ədəbiyyatının gözəl nümunəsi hesab olunur. Onun əsərləri "meditativ" lirika və dövrü üçün məşhur olan janrların maraqlı birləşməsidir.
Kate Betlenin məktubları Madam de Sevinye-nin əsərləri ilə müqayisə edilir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Bethlen Kata, bethleni, Árva, gróf // http://mek.oszk.hu/00300/00355/html/ABC00523/01737.htm.
- ↑ 1 2 Kata Bethlen // FemBio database (alm.).
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France Kata Bethlen // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Wilson, Katharina M. An Encyclopedia of continental women writers. New York: Garland Pub. ISBN 9780824085476..