Hokusay

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Katsuşika Hokusay səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Hokusay
葛飾 北斎
avtoportreti (1849).
avtoportreti (1849).
Doğum tarixi
Doğum yeri Edo (indiki Tokio)
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Edo (indiki Tokio)
Həyat yoldaşları
  • bilinmir (–1790),
  • bilinmir (1797–)
Fəaliyyəti rəssam, ksiloqraf, illüstrasiyaçı, incəsənət xadimi, qrafika ustası[d], rəssam-qravüraçı[d], dizayner, memarlıq çertyojçusu[d], vizual incəsənət rəssamı, boyakar[d]
Janrlar ukiyo-e[1], portret[1]
Stil ukiyo-e
Tələbələri II Katsuşika Tayto[d], Yaşima Qakutey[d], Numata Qessay[d]
Təsir edib impressionizm
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Katsuşika Hokusay (葛飾 北斎?, 31 oktyabr 1760[2][3], Honco[d] və ya Edo[d][4]10 may 1849[5][3][…], Asakusa[d] və ya Edo[d][4])yapon ukiyo-e rəssamı, illüstrator, oymaçı. Əsl adı Tokitarodur, ən məşhur təxəllüsü "Hokusay" yapon dilindən tərcümədə "şimal studiyası" deməkdir.[6]

Hokusay antologiyalar, erotik kitablar, rəsm albomları, əllə rənglənən kitablar və tarixi romanlar kimi bir çox fərqli növdə iş hazırlamışdır.[6] Əsərlərinin böyük hissəsini 60 yaşından sonra çəkmişdir.[6] O, Asiya tərzi iki ölçülü perspektiv anlayışını buraxıb, Qərb tərzində olan rəsmlərdə gördüyü yeni perspektiv texnikasını mənimsəmiş, rəmslərini bu texnika ilə hazırlamağa başlamışdır.[6] Dünyanın qalan hissəsindən izolyasiya olmuş Yaponiyada ənənəvi rəsm texnikasından çox fərqlənən bu yeni rəsm texnikasını dövrün Yaponiyasında inqilabi dəyişiklik kimi görülmüş, Hokusayın Qərb dünyasında tanınmasında rol oynamışdır.[6]

Hokusayın əsərləri Vinsent Van Qoq kimi bir çox sənətkara ilham mənbəyi olmuş, onun 75 yaşında çəkdiyi 3 cildlik "Fuci dağının 100 görünüşü" kitabı Avropa incəsənətində təsir göstərmişdir.[6] Həyatı boyunca 30 mindən çox əsər işləmişdir.[6]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

İlk illəri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Katsuşika Hokusay 1760-cı ildə Edo şəhərində (indiki Tokio) Katsuşika bölgəsində anadan olmuşdur.[6] Doğum adı Tokitarodur. Altı yaşında güzgü istehsalçısı atasının yanında güzgülərinin ətrafını rəngləyərək rəssamlığa başlayır.[6]

Daha sonra kitabxanada katiblik, bir ağac kəsicisinin yanında şagirdlik edir.[6] 18 yaşında ukiyo-e sənətkarı Katsukava Şunşonun studiyasına qəbul edilir və ustası kimi məhkumlar, gündəlik hadisələr və kabuki aktyorları kimi mövzulara yönəlir.[6] İlk ad dəyişikliyini burada edir. Ustası tərəfindən verilən Şunro adı ilə ilk dəfə 1779-cu ildə bir neçə kabuki aktyorunun rəsmini çəkir.[6]

Hokusay karyerasının ilk illərində uşaqlar üçün oyuncaqlar da hazırlamışdır.[6] Diaroma adlandırlan 3 ölçülü mənzərə modelləri və içində kiçik peyzajların olduğu stol oyunları hazırlayır.[6] 1793-cü ildə ustası Şunşonun ölümündən sonra fransız və holland sənətkarların mis qravüralarından gördüyü Avropa üslubllarını və digər incəsənət üslublarını mənimsəyir.[6] Daha sonra ukiyo-enin ənənəvi mövzusu olan aktyorlardan uzaqlaşır.[6] Bunun əvəzində müxtəlif sosial təbəqələrdən olan yapon xalqının gündəlik həyatının mənzərələrinə diqqətini yönəldir.[6] Bu dəyişiklik ukiyo-e və Hokusayın karyerasında əhəmiyyətli bir andır.[6] "Ryoqoku körpüsündə atəşfəşanlıq" adlı əsəri Hokusayın həyatının bu dövrünə aid rəsm əsəridir.[6]

Ustasının ölümündən sonra ilk həyat yoldaşını itirən Hokusay bir oğlu və bir qızı ilə yaşamağa başlayır.[6] 1797-ci ildə yenidən evlənir və həyatının bu dövründə "şimal studiyası" mənasına gələn və ən çox tanındığı adı "Hokusay" adını götürür.[6] Bu ad dəyişikliyi Hokusayın həyatının ən əhəmiyyətli dövrüdür.[6] Hokusay həyatı boyunca bir çox dəfə ev dəyişdirir (təxminən 93 fərqli ev) və bir çox təxəllüs götürür.[6] Birdən çox təxəllüsdən istifadə etmək dövrün Yaponiya sənətkarları üçün ümumi bir cəhət olsa da, onun təxəllüslərinin sayı digərlərinə nəzərən daha çoxdur.[6] Həyatı boyunca 30-dan çox təxəllüsdən istifadə etmişdir.[7] Bu, Hokusayın üslubundakı dəyişikliklərlə əlaqələndirilir.[6]

1800-cü ilə kimi ukiyo-eni portretdən başqa məqsədlər üçün istifadə etməyə başlayır.[6] Həmin il iki mənzərə kolleksiyasını - "Şərq qapısının məşhur mənzərələri" və "Edonun səkkiz mənzərəsi"ni yayımlayır.[6]

1806-1849[redaktə | mənbəni redaktə et]

1806-1815-ci illərdə Hokusay yomihon və ya oxuma kitabı adlandırılan, illüstrativ kitab janrına yönəlir.[6] Vaxtının böyük hissəsini yomihonlara ayrırır və yaxşı gəlir əldə edir.[6] Bu zaman üslubunda da dəyişikliklər edir.[6] Ənənəvi ukiyo-e dünyasından uzaqlaşaraq daha güclü fiqurlara yönəlir.[6] Samuraylar, döyüşçülər, əfsanələrdəki canlılar əsərlərinin mövzusu olur.[6]

1811-ci ildə 51 yaşında ikən Hokusay adını dəyişdirib Tayto edir və karyerasında "Hokusay Manqa" adlı yeni dövr başlayır.[6] Hokusay realizmə yönəlmiş bu manqa təsvirlərindən minlərcəsini hazırlayır.[6] Əvvəlcə pul qazanmaq və daha çox şagird cəlb etmək üçün hazırladığı bu eskiz seriyası, daha sonra sənətkarın bir çox üslub kəşfi etməsinə səbəbolur.[6]

Çəkdiyi bu rəsmlər Yaponiyada manqanın ilk böyük ustası olaraq xatırlanmasına səbəb olur və Yaponiyada müasir manqanın ortaya çıxması kimi qeyd olunur.[6] "Hokusay Manqa" başlığı altında toplanan bu işlər daha çox eskiz tərzindədir.[6] Hokusayın kitabı həmin dövrdə Yaponiyada bütün dövrlərdə ən çox satılan kitaba çevrilir.[6] O qədər məşhur olur və o qədər bəyənilir ki, sonrakı 64 il boyunca 14 yeni "Hokusay Manqa" cildi nəşr olunur.[6] Seriyanın son 3 kitabı Hokusayın 1849-cu ildəki ölümündən sonra çapdan çıxır.[6]

Hokusay əsərlərinin ictimai yerlərdə sərgilənməsini sevirdi.[6] Festivallarda 200 kv. metrlik kağızlarda çəkdiyi əfsanəvi personajların nəhəng rəsmləri ilə performans göstərir, müsabiqələrdə qatılırdı.[6]

1820-ci ildə özünə Ritsu adını götürür.[6] 1828-ci ildə ikinci həyat yoldaşını itirən Hokusay bir neçə dəfə iflic olur, nəvəsinin borclarına görə maddi çətinliyə düşür.[6] 1830-cu ildə 70 yaşında ikən məşhur "Kanaqavada böyük dalğa" əsərinin də daxil olduğu "Fuci dağının 36 mənzərəsi" adlı rəsm seriyasına başlayır.[6] "Kanaqavada böyük dalğa" əsəri Hokusayın növbəti nəsillərə də ilham mənbəyi olmasına səbəb olur.[6] Bunlarda biri də Vinsent Van Qoqdur.[6] Van Qoq "Ulduzlu gecə" əsərini çəkərkən "Kanaqavada böyük dalğa" əsərindən ilhamlanmışdır.[6]

1839-cu ildə yanğın nəticəsində Hokusayın studiyası və bir çox işi məhv olur.[6] Hokusay 10 may 1849-cu ildə ölmüşdür.[6] Qəbir daşında istifadə etdiyi son təxəllüs Qakyo Rocin Manci (azərb. Rəssamlıqdan dəli olan qoca adam‎) yazılmışdır.[7]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1,0 1,1 https://www.rijksmuseum.nl/en/rijksstudio/2084333--etamemeta/collections/colour-woodcut-xylography?ii=0&p=0.
  2. Hokusai // Lambiek Comiclopedia (ing.). Lambiek, 1999.
  3. 3,0 3,1 Hokusai // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
  4. 4,0 4,1 The Fine Art Archive.
  5. RKDartists (nid.).
  6. 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 6,23 6,24 6,25 6,26 6,27 6,28 6,29 6,30 6,31 6,32 6,33 6,34 6,35 6,36 6,37 6,38 6,39 6,40 6,41 6,42 6,43 6,44 6,45 6,46 6,47 6,48 6,49 "Katsushika Hokusai Kimdir? Hokusai'nin Eserleri ve Hayatı". Leblebi Tozu (türkcə). 23 iyun 2019. 2019-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.
  7. 7,0 7,1 "7 Things You Didn't Know about Hokusai, Creator of The Great Wave". Artsy (ingiliscə). 21 oktyabr 201. 2021-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]