Kunovitsa döyüşü
| Kunovitsa döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Varnaya səlib yürüşü | |||
 Suva Planina | |||
| Tarix | 2 və ya 5 yanvar 1444 | ||
| Yeri | Kunovitsa, Niş və Pirot arasında, Osmanlı imperiyası (indiki Serbiya) | ||
| Nəticəsi | Səlibçilərin qələbəsi[1] | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
Kunovitsa döyüşü — Yanoş Hunyadinin başçılıq etdiyi səlibçilər ilə Osmanlı imperiyasının ordusu arasında 2 və ya 5[2] yanvar 1444-cü ildə indiki Serbiyanın Pirot və Niş arasında yerləşən Kunovitsa (Suva Planina) dağı yaxınlığında baş vermiş döyüş.[3] Bu, daha geniş Varnaya səlib yürüşünün bir hissəsi idi.
Döyüş[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xristian kontingenti geri çəkilməyə 24 dekabr 1443-cü ildə,[4] Zlatitsa döyüşündən sonra başlamışdı. Osmanlı qoşunları İskır və Nişava çaylarından keçərək onların ardınca getmiş, Kunoritsa keçidində Georgi Brankoviçin komandanlığı altında Serbiya despotluğunun ordularının arxa cinahlarına hücum etmişdir (bəzi mənbələrdə pusquya düşdükləri qeyd edilmişdir). Döyüş gecə vaxtı, tam ayın altında baş vermişdir. Artıq keçiddən keçmiş Hunyadi və Vladislav öz ehtiyatlarını piyadalar tərəfindən qorunaraq tərk edərək dağın şərq tərəfində çayın yaxınlığında Osmanlı qüvvələrinə hücum etmişdilər.[2] Osmanlılar məğlub olmuş və bir çox Osmanlı sərkərdələri, o cümlədən Çandarlı nəslindən olan Mahmud Çələbi (əvvəlki bəzi mənbələrdə Karam bəy adlanırdı)[5] əsir düşmüşdür.[3]
Kunovitsa döyüşündə Osmanlının məğlubiyyəti və sultanın kürəkəni Mahmud bəyin əsir düşməsi ümumi qələbəli yürüş təəssüratı yaratmışdı.[6] Bəzi mənbələrə görə, İskəndər bəy bu döyüşdə Osmanlı tərəfində iştirak etmiş və münaqişə zamanı Osmanlı qüvvələrini tərk etmişdir.[7]
Nəticəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu döyüşdən dörd gün sonra xristian koalisiyası Prokupleyə çatmışdır. Georgi Brankoviç Polşa kralı III Vladislava və Yanoş Hunyadiyə qışda Serbiyanın istehkamlı şəhərlərində qalmağı və 1444-cü ilin yazında Osmanlılara qarşı kampaniyalarını davam etdirməyi təklif etmişdir. Onun təklifini rədd etmiş və geri çəkilmişdilər.[8] 1444-cü ilin yanvarın sonunda Vladislav və Hunyadi öz qoşunları ilə Belqrada çatmışdılar.[2] Onlar fevralda Budaya gəlmiş və burada onları qəhrəman kimi qarşılamışdılar.[2] 1444-cü ildə xristian qüvvələrinin səfirləri Adrianopola göndərilmiş və Seqed sülhü kimi tanınan onillik sülh müqaviləsinin imzalanmasını təşkil etmişdir.[9]
Dövrün Osmanlı mənbələri Kunovitsada baş verən məğlubiyyətdə sərkərdələr Qasım və Turaxan arasındakı rəqabəti günahlandırır, bəzi mənbələr isə Serbiya despotu Georgi Brankoviçin Turaxana döyüşdə iştirak etməməsi üçün rüşvət verdiyini iddia edir.[10][11][12] Nəticədə Turaxan gözdən düşmüş və sultan tərəfindən Tokatdakı həbsxanaya sürgün edilmişdir.[13][14]
Mədəniyyətdə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bu döyüş "Əs, külək" (serb. Подухни ветре) serb epik mahnısında xatırlanır.[15]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Hussey, 1966. səh. 383
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Setton, Hazard və Zacour, 1990. səh. 293
- ↑ 3,0 3,1 Babinger, 1992. səh. 25
- ↑ Mirčetić, 1994
- ↑ Der katholische Volksfreund: Wochenschrift für häusliche Erbauung und Belehrung des katholischen Volkes. Rieger. 1855. səh. 352.
- ↑ Imber, 2006. səh. 16, 17
- ↑ Gegaj, 1937. səh. 120Şablon:Quote
- ↑ Jireček, 1978. səh. 367
- ↑ Imber, 2006a
- ↑ Imber, 2006. səh. 51
- ↑ Ćorović, 2014. səh. 353
- ↑ Željko Fajfrić. Sveta loza Brankovića. Grafosrem. 1999.
- ↑ Babinger, 1987. səh. 877
- ↑ Imber, 2006
- ↑ Gavrilović, Andra. Istorija srpske i hrvatske književnosti usmenoga postanja. Izd. Knjižara G. Kona. 1912. səh. 26.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Mijatović, Čedomilj. Despot Đurađ Branković: Od stupanja Đurđeva na vladu godine 1427 do prvog oslobođenja Srbije od turaka godine 1444. Štampano u Državnoj štampariji. 1880.
- Gegaj, Athanase, L'Albanie et l'Invasion turque au XVe siècle (fransız), Universite de Louvain, 1937, ISBN 9780598935991, OCLC 652265147
- Hösch, Edgar. The Balkans: a short history from Greek times to the present day. Crane, Russak. 1972. ISBN 978-0-8448-0072-1.
- Babinger, Franz. Turakhān Beg // Houtsma, Martijn Theodoor (redaktor ). E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume VIII. Leiden: BRILL. 1987 [1936]. ISBN 90-04-09794-5.
- Hussey, Joan Mervyn. The Cambridge Medieval History. University Press. 1966.
- Jireček, Konstantin. Istorija Srba. Slovo ljubve. 1978.
- Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W.; Zacour, Norman P. A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on Europe. Univ of Wisconsin Press. 1990. ISBN 978-0-299-10744-4.
- Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Bollingen Series 96. Translated from the German by Ralph Manheim. Edited, with a preface, by William C. Hickman. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-09900-6. OCLC 716361786.
- Imber, Colin. The Crusade of Varna, 1443–45. Aldershot: Ashgate Publishing. 2006. ISBN 978-0-7546-0144-9.
- Imber, Colin. Introduction (PDF) // The Crusade of Varna, 1443–45. Aldershot, England; Burlington, VT: Ashgate Publishing. 2006a. 9–31. ISBN 978-0-7546-0144-9. 2007-06-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2007-04-19.
- Mirčetić, Dragoljub. Vojna istorija Niša: deo 1. Od najstarijih vremena do prvog srpskog ustanka. deo 2. U sredjem veku (700-1459). deo 3. U razdoblju Turske vlasti (1459-1878). Prosveta. 1994. ISBN 9788774551522.
- Olejnik, Karol. Władysław III Warneńczyk: 1424-1444 (polyak). Wydawn. Archiwum Państwowego "Dokument" w Szczecinie. 1996. ISBN 978-83-86992-10-2.
- Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. eBook Portal. 2014. GGKEY:XPENWQLDTZF.