Laos Xalq İnqilabı Partiyası
Laos Xalq İnqilabı Partiyası | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | 22 mart 1955 |
| Baş qərargah | |
| İdeologiya | Sol milliyətçilik |
| İdeoloji spektr | solçuluq |
Laos Xalq İnqilabı Partiyası (LXİP; laos ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ, Phak Pasaxon Pativat Lao; fr. Parti révolutionnaire populaire lao) — Laos Xalq Demokratik Respublikasının qurucu və yeganə hakim partiyası. Partiyanın dövlət hakimiyyəti üzərində monopoliyası Laos Konstitusiyasının 3-cü maddəsi ilə təmin edilir və o, iqtisadiyyat və ordu üzərində mərkəzləşdirilmiş nəzarəti olan unitar dövləti saxlayır.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Partiyanın əsası 22 mart 1955-ci ildə (o vaxtadək Hind-Çin Kommunist Partiyasının Laos bölməsi kimi fəaliyyət göstərmişdir) Samnıa şəhərində, keçirilmiş 1-ci (təsis) qurultayında qoyulmuşdur və Laos Xalq Partiyası (LXP) adlanmışdır. 1956-cı ildə ildə LXP-nin rəhbərliyi ilə yaradılmış Laos Vətənpərvər Cəbhəsi Laos xalqının xarici qüvvələrə və yerli rəqiblərinə qarşı mübarizəsinin təşkilində mühüm rol oynamışdır. 1972-ci ilin fevralında keçirilmiş 2-ci qurultay partiyanı Laos Xalq İnqilabı Partiyası adlandırmağı qərara almışdır. Qurultayda qəbul olunmuş siyasi proqram kapitalizm inkişaf mərhələsini keçmədən birbaşa sosializmə keçid üçün bütün zəruri şərtlər hazırlamağın Laos inqilabının başlıca vəzifəsi kimi irəli sürülmüşdür. LXİP-nin rəhbərliyi ilə Laos kommunistlərinin yerli rəqiblərə və onların amerikalı müttəfiqlərinə qarşı müvəffəqiyyətli mübarizəsi 1973-cü ilin fevralında Laosda sülhün bərpa olunması və milli razılıq əldə edilməsi haqqında sazişin imzalanması ilə nəticələnmişdir. 1975-ci ilin dekabrında LXİP ölkədə bütün hakimiyyəti ələ almışdır. LXİP-nin təşəbbüsü ilə çağırılmış Laos xalq nümayəndələriin Milli konqresi monarxiya quruluşunun devrildiyini və Laos Xalq Demokratik Respublikasının (LXDR) yaradıldığını elan etmişdir. Laosda sosializm quruculuğu strategiyasını işləyib hazırlayan LXİP-nin 4-cü plenumu eyni vaxtda üc inqilabın (istehsal münasibətləri, elm və texnika, ideologiya və mədəniyyət sahələrində) həyata keçirilməsi ideyasını irəli sürmüşdür. LXİP-nin 7-ci (1979) və 8-ci (1980) plenumları ilk beşillik plan (1981–1986) işləyib hazırlamaq haqqında qərar qəbul etmişdir. Yeni quruluşu möhkəmləndirmək, sosial-iqtisadi dəyişikliklər, sosializm quruculuğunu ardıcıllıqla həyata keçirmək beşilliyin başlıca məqsədi elan edilmişdir. LXİP marksizm–leninizm və proletar beynəlmiləlçiliyi prinsipləri əsasında Sov. İKP və digər kommunist və fəhlə partiyaları ilə əməkdaşlıqları inkişaf etdirmişdir. Sov. İKP və LXİP rəhbərlərinin 14 avqust 1980-ci ildə keçirilmiş Krım görüşündə hər iki partiya, sovet və Laos xalqları arasında qardaşlıq əlaqələrinin və hərtərəfli əməkdaşlığın da inkişaf etdirilməsi zəruriliyi qeyd olunmuşdur. LXİP-nin mətbuat orqanı "Pasason" qəzetidir.[1]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Лаос Халг Ингилабы Партијасы // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 157.
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Kitablar
- Son, Bui Ngoc. Constitutional Change in the Contemporary Socialist World. Oxford University Press. 2020. ISBN 978-0198851349.
- Stuart-Fox, Martin. Buddhist Kingdom, Marxist State: The Making of Modern Laos (2nd). University of Michigan. 2002. ISBN 978-9748496481.
- Stuart-Fox, Martin. A History of Laos (2nd). Cambridge University Press. 2008a. ISBN 978-0521597463.
- Stuart-Fox, Martin. Historical Dictionary of Laos. Scarecrow Press. 2008b. ISBN 978-0-81086-411-5.
- Wescott, Clay. Combating Corruption in Southeast Asia // Frank-jurgen Richter & John Kidd (redaktor ). Fighting Corruption In Asia: Causes, Effects And Remedies. World Scientific. 2003. ISBN 978-9814486934.
- Məqalələr
- Creak, S.; Sayalath, S. "Regime Renewal in Laos: The Tenth Congress of the Lao People's Revolutionary Party" (PDF). Southeast Asian Affairs. 2017: 177–200. doi:10.1355/9789814762878-014. 2023-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-07.
- Creak, Simon; Barney, Keith. "Conceptualising Party-State Governance and Rule in Laos". Journal of Contemporary Asia. 48 (5). 2018: 693–716. doi:10.1080/00472336.2018.1494849.
- Gunn, Geoffrey. "Laos in 2006: Changing of the Guard". Asian Survey. University of California Press. 47 (1). 2007: 183–188. doi:10.1525/as.2007.47.1.183. JSTOR 10.1525/as.2007.47.1.183.
- Gunn, Geoffrey. "Laos in 2016: Difficult History, Uncertain Future". Asian Survey. University of California Press. 57 (1). 2017: 206–210. doi:10.1525/as.2017.57.1.206. JSTOR 26367743.
- High, Holly. "LAOS IN 2012: In the Name of Democracy". Southeast Asian Affairs. ISEAS–Yusof Ishak Institute. 2013: 137–152. doi:10.1355/aa13-1j. JSTOR 23471141.
- Meng, Ng Shui. "LAOS 1992: At the Crossroads". Southeast Asian Affairs. ISEAS–Yusof Ishak Institute. 1993. 1993: 185–200. doi:10.1355/SEAA93J. JSTOR 27912075.
- Stuart-Fox, Martin. "Marxism and Theravada Buddhism: The Legitimation of Political Authority in Laos". Pacific Affairs. University of British Columbia. 56 (3). Autumn 1983: 428–454. doi:10.2307/2758191. JSTOR 2758191.
- Stuart-Fox, Martin. "LAOS: Politics in a Single-party State". Southeast Asian Affairs. ISEAS–Yusof Ishak Institute. 2007. 2007: 161–180. doi:10.1355/SEAA07H. JSTOR 27913331.
- Yamada, Norihiko. "Legitimation of the Lao People's Revolutionary Party: Socialism, Chintanakan Mai (New Thinking) and Reform". Journal of Contemporary Asia. 58 (5). 2018: 717–738. doi:10.1080/00472336.2018.1439081.
- Zasloff, Joseph J.; Brown, MacAlister. "Laos in 1975: People's Democratic Revolution — Lao Style". Asian Survey. University of California Press. 16 (2). 1976: 193–199. doi:10.2307/2643148. JSTOR 2643148.
- Dissertasiyalar
- Punya, Supitcha. Restructuring Domestic Institutions: Democratization and Development in Laos (PDF) (Tezis). Humboldt University of Berlin. January 2019. 2023-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-07.
- Soukamneuth, Bounlonh J. The Political Economy of Transition in Laos: From Peripheral Socialism to the Margins of Global Capital (PDF) (Tezis). Cornell University. August 2006. 2023-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-07-07.
- Hesabatlar
- Zasloff, Joseph J. THE PATHET LAO: Leadership and Organization (PDF) (Hesabat). Defense Advanced Research Projects Agency. July 1973. July 5, 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 June 2022.
