Müəssisə iqtisadiyyatı
Müəssisə iqtisadiyyatı (alm. Betriebswirtschaftslehre) — müəssisənin fəaliyyəti zamanı iqtisadi qərarların işlənib hazırlanması və qəbul edilməsi prosesi ilə bağlı biliklər sistemi.
Tərifi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Müəssisənin iqtisadiyyatı müəssisənin fəaliyyəti zamanı iqtisadi qərarların işlənib hazırlanması və qəbul edilməsi prosesi ilə bağlı biliklər sistemidir[1].
Müəssisə müstəqil təsərrüfat subyektidir, məqsədi sosial tələbatları ödəmək və mənfəət əldə etməkdir[2]. Müəssisə bazar iqtisadiyyatının əsas həlqəsidir. Məhz müəssisə əmtəə və xidmətlərin əsas istehsalçısı, digər subyektlərlə müxtəlif iqtisadi münasibətlərə girən əsas bazar subyektidir[3]. Buna görə də müəssisənin iqtisadiyyatı müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin idarə edilməsi üçün bilik və üsullar sistemi kimi istənilən iqtisadi sistemdə istehsalın təşkili və səmərənin bölüşdürülməsində mühüm yer tutur[4].
Həm iqtisadçıların, həm də gələcək mühəndis və qeyri-iqtisadçıların hazırlanmasında müəssisənin iqtisadiyyatının öyrənilməsinə böyük diqqət yetirilir[5].
Müəssisənin iqtisadiyyatı mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyatla sıx bağlıdır, lakin onlarla eyni deyil. Mikroiqtisadiyyatdan fərq ondadır ki, mikroiqtisadi təhlil bazarın ayrı-ayrı müəssisəyə təsirini öyrənir və əslində müəssisə səviyyəsində iqtisadiyyatın və istehsalın təşkilinin öyrənilməsi deyil. Mikroiqtisadi təhlil bazarın hər iki tərəfini nəzərdən keçirir: tələb və təklif. Müəssisənin iqtisadiyyatı nöqteyi-nəzərindən tələb kənardan verilən dəyər kimi qəbul edilir.
İntizamı
[redaktə | mənbəni redaktə et]İqtisadiyyat çərçivəsində müəssisələr adətən iqtisadiyyat sahəsində aşağıdakı bilik bölmələrini nəzərdən keçirirlər:
- Müəssisənin istehsal strukturu, istehsal növü ilə birlikdə istehsal dövrünün təşkili;
- Əsas və dövriyyə kapitalının formalaşdırılması, kapitaldan istifadə, müəssisənin gəlirinin (mənfəətinin) alınması və bölüşdürülməsi;
- Müəssisənin təsərrüfat fəaliyyəti strategiyasının işlənib hazırlanması, məhsul istehsalının və satışının planlaşdırılması;
- İstehsal xərclərinin formalaşdırılması, məhsulun maya dəyərinin hesablanması, müəssisənin qiymət siyasətinin formalaşdırılması;
- Müəssisənin maliyyə resursları, təsərrüfat fəaliyyətinin səmərəliliyi, sahibkarlıqda risklərin qiymətləndirilməsi;
- müəssisədə əməyin iqtisadiyyatı, kadrların seçilməsi və onların işə qəbulu, əməyin təşkili, əməyin ödənilməsi sistemi, əmək məhsuldarlığının artırılmasının stimullaşdırılması məsələləri;
- İstehsalın maddi-texniki təminatı məsələləri: xammal, materialla təchizat, ehtiyatların formalaşdırılması və onlardan səmərəli istifadə;
- istehsalın texniki hazırlanması və zəruri istehsal infrastrukturunun yaradılması məsələləri;
- Müəssisənin innovativ fəaliyyəti, məhsulun keyfiyyəti, müəssisənin investisiya siyasəti, ekoloji məsələlər;
- Müəssisənin xarici iqtisadi fəaliyyəti;
- Bütövlükdə müəssisənin idarə edilməsi prosesinin təşkili[6]
Həmçinin baxın
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Экономика предприятия. М.: Юристъ. Под ред. Н. А. Сафронова. 1998.
- ↑ Сергеев И. В. Экономика предприятия: Учебное пособие. М.: Финансы и статистика. 2000.
- ↑ Экономика предприятия. М.: Юристъ. Под ред. Н. А. Сафронова. 1998.
- ↑ "Изучение - экономика - предприятие" (rus). Большая Энциклопедия Нефти Газа. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-20.
- ↑ "Экономика" (rus). Столичный институт бизнес-технологий и управления. 2013-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-20.
- ↑ "Содержание курса "Экономика предприятия"" (rus). 2013-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-20.
