Malik Qabdullin
| Malik Qabdullin | |
|---|---|
| qaz. Мәлік Ғабдуллин | |
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 2 (15) noyabr 1915 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 yanvar 1973 (57 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | alim, siyasətçi |
| Elmi dərəcəsi | |
| Partiyası | |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Malik Qabdullin (qaz. Мәлік Ғабдуллин; 2 (15) noyabr 1915, Qoysalğan[d], Bozqır general-qubernatorluğu – 2 yanvar 1973, Almatı) — Qazaxıstanlı sovet alim-müəllimi, yazıçı, SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1959), Qazaxıstan SSR-nin əməkdar elm xadimi (1961), filologiya elmləri doktoru, professor (1959), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1943)[1]. 1940-cı ildən bəri Sov.İKP üzvü.
Bioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Malik Qabdullin 2 (15) noyabr 1915-ci ildə Puxalskoye kəndində (indi Qazaxıstanın Akmola vilayətinin Zerendinsky rayonunda) anadan olub.[2] Birbaşa Kanay Kuttımbetulyin nəslindəndir Orta juzun Qazaxlarının liderlərindən biri, Abılay Xanın baş müşaviri və XVIII əsrin ictimai xadimi. [3][4] 14 yaşından etibarən Malik məşhur qazax yazıçısı Sabit Mukanovun ailəsində böyümüşdür[5].
1935-ci ildə Abay adına Qazaxıstan Pedaqoji İnstitutunu bitirib. Məzun olduqdan sonra Malik Qabdullin hərbi xidmətdə idi (1935-1937). Sonra "Sosialist Qazaxıstan" qəzetində ədəbi işçi (1937), "Qazaxıstan pioneri" qəzetinin redaktor müavini (1938), SSRİ Qazaxıstan Elmlər Akademiyası Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda tədqiqatçı (1938), 1938 - 1946 — Abay adına KazPİ-də aspirant.
Qabdullin, faşistlərin üstünlük təşkil edən qüvvələri ilə döyüşdə 2 tankı qumbara ilə yıxan, çox sayda faşisti məhv edən və 12 əsiri götürən bir qrup əsgərə rəhbərlik etdi. Qabdullin döyüşdə yaralandı, lakin döyüş meydanını tərk etmədi. Bu bacarığına görə, böyük siyasi təlimatçı Malik Qabdullin, SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 30 yanvar 1943-cü il tarixli Fərmanı ilə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüş və Lenin ordeni və Qızıl Ulduz medalı ilə təltif edilmişdir.
Müharibədən sonra elmi və pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuş, Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyası Ədəbiyyat və Dilçilik İnstitutunun direktoru (1946-1951), Abay KazPİ-nin rektoru (1953-1963), rəhbər vəzifələrində çalışmışdır. Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyası MO Auezov adına Ədəbiyyat və İncəsənət İnstitutunun folklor şöbəsinin (1963-1973). Malik Qabdullinin tədqiqatının əsas mövzusu qazax xalqının qəhrəmanlıq dastanı, xalq mahnıları, ağılı, nağılları, atalar sözləri və kəlamlarıdır.
Qazax ədəbiyyatının çoxcildli tarixinin hazırlanmasında və nəşrində iştirak etmişdir. Elmi işi "Qazaxıstanın qəhrəmanlıq dastanı" 1972-ci ildə Ç.Vəlixanov adına mükafata layiq görülmüşdür. Malik Qabdullin bir sıra bədii əsərlərin müəllifidir: "Mənim cəbhə dostlarım" (1947), "Qızıl Ulduz" (1948), "Cəbhə eskizləri" (1949), "Müharibənin gündəlik həyatı" (1968) , "Dostlar haqqında, yoldaşlar" (1969), "Dəhşətli illər" (1971). Əsərlərin bir hissəsi Rus dilində, İ.P.Şeqolixin tərəfindən tərcümə olunmuşdur.
II-IV çağırışlar SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir.
Maydan Malikovna adlı bir qızı, Əminə və Mədinənin nəvələri, Malik, Cəmilya, İlyas və Mayanın nəvələri qaldı.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза начальствующему и рядовому составу Красной Армии» от 30 января 1942 года Arxivləşdirilib 2021-11-18 at the Wayback Machine // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 7 февраля (№ 6 (212)). — С. 1
- ↑ "Библиотека — Люди и книги". 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-21.
- ↑ "Қарауыл Қанай би туралы деректер". e-history.kz (rus). 2021-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-27.
- ↑ "Құдайберлі Мырзабек: Мәлік Ғабдуллинді күшпен сөйлеткен жағдайлар болған | Әдебиет порталы". adebiportal.kz. 2021-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-27.
- ↑ Герои страны. "Малик Габдуллин" (rus). 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11-05-2008.