Matteo Boyardo

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Matteo Boyardo
Doğum tarixi ən tezi 21 may 1441 və ən geci 21 iyun 1441[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 19 dekabr 1494[1][2], 28 dekabr 1494[3] və ya 1494[4]
Vəfat yeri
Uşağı 7
Fəaliyyəti şair, yazıçı
Fəaliyyət illəri 1463-cü ildən
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Matteo Boyardo (ən tezi 21 may 1441 və ən geci 21 iyun 1441[1][2][…], Skandiano[d], Recco Emiliya əyaləti[d][5][6] – 19 dekabr 1494[1][2], 28 dekabr 1494[3] və ya 1494[4], Recco nel Emiliya[6]) — italiya intibah ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, yazıçı.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Skandino qrafı Matteo Boyardo Reco yaxınlığında qədim bir qəsrdə dünyaya gəlmişdir. Boyardo ailəsinin məlum mülkədar xasiyyəti var idi ki, bu da Boyardo elə ədəbiyyat sahəsində formalaşmasına kömək etmişdir. Bütün uşaqlıq illərini keçirtdiyi Ferrara şəhərində, Boyardo əmisi, humanist, görkəmli Neapolitan şairi Tito Vespasiano Strotsinin nəzarəti altında yaşayır. Tito qardaşı oğluna tarix və antik poeziya sahələrində məşğələlərinə yardım edir. Boyardo hersoqluğun həyatında fəal şəkildə iştirak edir-təmtəraqlı bayramlara qatılır, diplomatik tapşırıqları yerinə yetirir. Ferrara hakimiyyəti Boyardoya inanırdı, ancaq şair onlardan asılı da qalmaq istəmirdi. O, 1494-cü ildə dünyasını dəyişir və yazmağa başladığı "Aşiq olmuş Orlando"poeması yarımçıq qalır.

Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ferrarada cəngavərlik poemaları yaranmışdır. Bu ədəbi janrın görkəmli nümayəndələrindən biri də Matteo Boyardo olmuşdur. Boyardonun ilkin yaradıcılıq təcrübəsi 10 ekloq və antik müəlliflərin əsərlərindən tərcümələr olmuşdur. 1478–1483-cü illər arasında Boyardo Erkol d'Estenin şərəfinə 5 ekloq yazmışdır. Boyardo şair kimi daha parlaq şəkildə "Kansonyera"adlı şeirlər kitabında ifadə olunmuşdur. Bu kitab 3 hissədən ibarətdir və hər hissəyə 50 sonet və 10 müxtəlif şeir daxil edilmişdir. Boyardo məhəbbət şairi kimi təkcə lirikasında deyil "Aşiq olmuş Orlando"poemasında da özünü göstərmişdir. Bu poemadakı hadisələr Orta əsrlər jestlərinin qəhrəmanından intibah-kurtuaz romanlarının personajına çevrilən cəngavər, görkəmli paladin olan Orlandonun (Fransada Roland)həyatı ilə bağlıdır. Orlando bu cəngavərlik poemasının baş qəhrəmanıdır. Ənənələrdə sərt və igid qəhrəman kimi verilsə də, Boyardonun bu poemasında onun eşqə mübtəla olması, Andonun bu poemasında onun eşqə mübtəla olması, Ancelika adlı bir gözələ vurulması, onun sadiq cəngavəri olması təsvir edilmişdir. O, məhəbbət məsələlərində uşaq kimi sadədil və cəsarətsizdir; Ancelikanı görən kimi tamamilə onun ağlı başından çıxır, o, vassal borcunu unudur. Ancelika Parisdən qacandan sonra onu təqib edir, Arden meşəsində Ferraquta ilə döyüşür, sirrini aça bilmədiyi Sfinksi və iki nəhəngi öldürür. Feya (pari) Draqontina qədəhdə ona unutqanlıq çkisi verir və Orlando onun muti quluna çevrilir; sehrli nizəyə sahib olan digər bir cəngavər Astolfonu tanımır və onunla vuruşur. Draqontinanın sehrlərini Ancelika özünün sehrli üzüyü ilə sovuşdurur. Orlando aşiq olduğu Ancelikanın arxasınca Albrakkaya gedir, orada qalanı mühasirədə saxlayan tatar hökmdarı Aqrikanla döyüşə girir va iki gün vuruşandan sonra ona ölümcül zərbə vurur. Göl adasının feyasının sınağından uğurla çıxır, iki öküzü ram edir, onlarla əkin yerini şumlayır, ağzından od püskürən əjdahanı öldürür, onun dişlərini şumladığı yerə səpir, bu dişlərdən çıxan döyüşçülərlə vuruşur. Albrakka altında Ancelikanı qısqandığı Rinaldo ilə vuruşur. Ancelika Orlandonu valeh olduğu feya Falerinanın bağcasına göndərərək Rinaldonu xilas edir. Qadın kələklərində səriştəsi olmayan Orlando, bu gözəlin kələklərini başa düşmür. Bu qəhrəman əjdahaya, nəhənglərə qalib gəlir, Morqananın sualtı mağarasına gedir, cəngavər və xanımları asirlikdən xilas edir. Öz fərdi-sadəlövhlüyü sayəsində o, ən çətin anda Karlin feodal sarayını tərk edir və ona ehtiyacları olsun deyə xristianların məğlub olmasını allahdan arzu edir ki, qəhrəmanlıq göstərib Ancelikanın məhəbbətini qazana bilsin.Boyardo öz poemasında saraçinlərlə xristian do yüşçüləri arasında heç bir fərqin olmadığını göstərir, çünki onların hər biri cəngavərliyin eyni qanunları ilə yaşayır. Elə ona görə də Brandimart asanlıqla xristianlığı qəbul edir, Orlando isə özünün xristian borcunu unutmağa hazırdır. Romanın əsas qəhrəmanlarından biri də Ancelikadır. Ancelika cəngavərlərin, sehrbazları nəhənglərin, şeytan ların, əvvəllər oxuculara məlum olmayan və Boyardo fantaziyasının məhsulu olan personajların rəngarəng mühitində peyda olur. Ancelikaya baş rol yeri ayrılmışdır. O, nifaq dağarcığıdır. Ancelika Çin çarı Qalafronun qızıdır. Böyük Karlın sarayında peyda olan zaman o, bütün arzu edənləri qardaşı Arqali ilə təkbətək döyüşə çağırır. Şərt belədir: məğlublar buxova, qaliblər bu gözəl qıza sahib olacaq. Hamı onun gözəlliyinin əsiridir. Hətta o vaxta qədər qadın gözəlliyinin sehrinə düşməyən Orlando da onun əsiri olur. Arqali Ferraquto ilə təkbətək döyüşdə həlak olur, Ancelika döyüş meydanından qaçır və Arden meşəsində eşq bulağından su içir; Rinaldoya aşiq olur (bir qədər əvvəl Rinaldo da bu bulaqdan su içmişdi).[7]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 4 http://www.treccani.it/enciclopedia/matteo-maria-boiardo_(Dizionario-Biografico)/.
  2. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 BeWeB.
  4. ↑ 1 2 https://www.bartleby.com/library/bios/index2.html.
  5. ↑ 1 2 Боярдо Маттео Мария // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi. 1808.
  7. ↑ Cəlil Nağıyev. Qərbi avropa ədəbiyyatı. 2019.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Matteo_Boyardo&oldid=7232838"