Meşənovruzu

Meşənovruzu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Dəstə: Erikaçiçəklilər Fəsilə: Novruzçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Myrsinoideae Cins: Meşənovruzu
Beynəlxalq elmi adı
Cyclamen L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   500649 NCBI   59973 EOL   72251

Meşənovruzu (lat. Cyclamen) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin novruzçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Dağnovruzu da adlandırılır. Gövdəsizdir, soğanaqvarı kökümsovu, uzunsaplaqlı, dəyirmi-tumurcuqvarı yarpaqları rozet əmələ gətirir. Çiçəkləri tək-tək, uzun çiçək saplağında yerləşir; ağ, çəhrayı, qırmızı olur. Aralıq dənizi ölkələrində və Ön Asiyada 20-dən artıq (başqa məlumata görə təqribən 55) növü var; Krımda və Qafqazda 6–7 növü məlumdur. Dağ meşələrində və kol cəngəlliklərində bitir. Ən yaxşı iri çiçəkli otaq bitkilərindən biri olan İran meşənovruzu yarımnövləri və hibridləri becərmədə geniş yayılmışdır; oktyabrdan marta qədər çiçəkləyir. Çiçəkləmədən sonra yarpaqlar tələf olur, bitkilər dinclik vəziyyətinə keçir. Mayın sonunda böyüməyə başlayır (bu zaman onların yerini dəyişirlər). Əvvəlcə yeşiklərə, sonra dibçəklərə əkilməklə yeri bir neçə dəfə dəyişdirilir. Azərbaycanda 2 növü – yaz meşənovruzu və zərif meşənovruzu var. Düzgün qulluq edildikdə (kifayət qədər işıqlanma, mülayim temperatur, müntəzəm, lakin həddən artıq bol su verildikdə) meşənovruzu 20 ildən artıq yaşayır. Otaq şəraitində, həmçinin xırda, ətirli çiçəkləri olan Cyclamen purpurascens, açıq qruntda Qafqaz meşənovruzu (Cyclamen coum) becərilir.

Növləri

• Cyclamen abchasicum Kolak.
• Cyclamen adzharicum Pobe.
• Cyclamen africanum Boiss. & Reut.
• Cyclamen alpinum Dammann ex Spreng.
  • Cyclamen alpinum f. leucanthum (Grey-Wilson) Grey-Wilson
• Cyclamen balearicum Willk.
• Cyclamen cilicium Boiss. & Heldr.
• Cyclamen circassicum Pobe.
• Cyclamen colchicum (Albov) Albov
• Cyclamen coum Mill.
  • Cyclamen coum subsp. caucasicum (K.Koch) O.Schwarz
  • Cyclamen coum subsp. elegans (Boiss. & Buhse) Grey-Wilson
• Cyclamen creticum (Dörfl.) Hildebr.
• Cyclamen cyprium Kotschy
• Cyclamen graecum Link
  • Cyclamen graecum subsp. anatolicum Ietsw.
  • Cyclamen graecum subsp. mindleri (Heldr.) A.Davis & Govaerts
• Cyclamen hederifolium Aiton
  • Cyclamen hederifolium var. confusum Grey-Wilson
• Cyclamen intaminatum (Meikle) Grey-Wilson
• Cyclamen libanoticum Hildebr.
• Cyclamen mirabile Hildebr.
• Cyclamen parviflorum Pobed.
  • Cyclamen parviflorum var. subalpinum Grey-Wilson
• Cyclamen persicum Mill.
  • Cyclamen persicum f. puniceum (Gleason) Grey-Wilson
• Cyclamen pseudibericum Hildebr.
• Cyclamen purpurascens Mill.
• Cyclamen repandum Sm.
  • Cyclamen repandum subsp. peloponnesiacum Grey-Wilson
  • Cyclamen repandum subsp. rhodense (Meikle) Grey-Wilson
  • Cyclamen repandum var. vividum (Grey-Wilson) Grey-Wilson
• Cyclamen rohlfsianum Asch.
• Cyclamen somalense Thulin & Warfa