Mekonq deltası
Mekonq deltası — region Vyetnamın cənub-qərbində yerləşir. Bu hissədə Mekonq çayı çoxlu qollara bölünür və delta əmələ gətirir. Delta Vyetnamın cənub-qərb ərazisinin böyük hissəsini əhatə editr. Onun sahəsi 39 000 km²-dir. Deltada torpaq sahəsi yağışlar mövsümündən asılı olaraq dəyişir.
XXI əsrdə delta «biloji xəzinə» kimi tanınır. Burada gölgədə indiyənə kimi araşdırılmamış 10 000 növ müəyyən edilmişdir. O cümlədən Laod dağ sıçovulu[1] bu qəbildəndir.
Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sərhədləri: şərq — Xoşimin, qərb — Mitxo, şimal — Tyaudok—Xaten. Deltaya həmdə Fukuok adası daxildir.
Ərazisi əsasən düzənliklərdən ibartədir. Düzənliklər deltanın cənubunda, təpəliklər isə şimal və qərb ərazisində yerləşir. Relyef rəngarəngliyinə səbəb isə 50 milyon il öncə Hindistan tavasının Avrasiya tavasına birləşməsidir. Bölgədə yumşaq suxurlar Mekonq çayının fəaliyyəti sayəsində toplanmışdır[2].
Uzaq region ölkənin ən az meşə örtüyünə sahib bölgəsidir. 2011-ci il məlumatına əsasən bölgə ərazisinin 300 000 ha (7,7 %) meşə ilə örtülüdür. Burada ancaq Kamau və Kenyanq vilayətlərinin 2/3 hissəsi meşə ilə örtülüdür. Digər regionlarında isə cəmi 5 %[3].
İqlim dəyişikliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Deltada hündürlüyün çox olmaması səbəbindən tez-tez daşqınlara məruz qalır. Kantxo Universitetinin hesablamalarına görə 2030-cu ildə deltanın böyük hissəsi suyun altında qalacaq. Ən böyük risk Bençe və Lonqan vilayətlərinin müvafiq olaraq 51 % və 49 % əraziləri 1 metr suyun altında qalacaqdır.[4]. Digər çətinlik isə bölgənin sıx və keçilməz kol və qamışlıqlarla örtülməsidir.[5].
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mekonq deltası — kənd təsərrüfatı malların və balıq məhsullarının sahışı baxımından mühüm bölgədir.
Kənd təsərrüfatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Regionun 2,6 milyon ha ərazisi kənd təsərrüfatına cəlb edilir. Bu isə Vyetnamın ərazisinin dörddə biririni əhatə etmək deməkdir. Dağ və meşələrin olmaması səbəbindən ərazinin 64,5 % təsərrüfata yararlıdır. Kanto və Xauzyanqda yararlı torpaqların 80 % istifadə edilir. Bununla belə Kamauda 32 %, Bakleuda isə 42 % ərazi istifadə olunur.
2011-ci ildə deltada 23 186 000 ton düyü toplanmışdır. Bu isə Vyetnamda istehsal olunan düyünün 54,8 % təşkil edir. İri istehsalçılar и — Kenzyanq, Anzyanq və Donqtxap.
Balıq ovu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mekonq deltası — Vyetnamın ən vacib balıq ovu regionlarından biridir. Burada Vyetnama məxsus olan sahil qayıqlarının 50 % çoxu burada cəmləşmişdir. İl ərzində burada 3,168 milyon ton balıq ovlanılır. Bu isə Vyetnamın illik istehsalının 58,3 %-dir. Ölkənin 300 000 ton istehsalı olan balıq istehsalı müəssislərinin böyük qismi burada cəmləşmişdir.
Böyük sahil donanmasına baxmayaraq balıqların böyük hissəsi süni şəkildə istehsal edilir.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Kuenzer, C. and F. Renaud. «2012: Climate Change and Environmental Change in River Deltas Globally», In (eds.): Renaud, F. and C. Kuenzer 2012: The Mekong Delta System — Interdisciplinary Analyses of a River Delta, Springer, ISBN 978-94-007-3961-1, DOI 10.1007/978-94-007-3962-8, pp. 7-48
- Renaud F. and C. Kuenzer. «2012: Introduction». In (eds.): Renaud, F. and C. Kuenzer 2012: The Mekong Delta System — Interdisciplinary Analyses of a River Delta. Springer, ISBN 978-94-007-3961-1, DOI 10.1007/978-94-007-3962-8, pp. 3-6.
- Moder, F., C. Kuenzer, Z. Xu, P. Leinenkugel, and Q. Bui Van. «2012: IWRM for the Mekong Basin». In (eds.): Renaud, F. and C. Kuenzer 2012: The Mekong Delta System — Interdisciplinary Analyses of a River Delta. Springer, ISBN 978-94-007-3961-1, DOI 10.1007/978-94-007-3962-8, pp. 133—166
- Klinger, V., G. Wehrmann, and G. Gebhardt, and C. Kuenzer. «2012: A Water related Web-based Information System for the Sustainable Development of the Mekong Delta». In (eds.): Renaud, F. and C. Kuenzer, 2011: The Mekong Delta System — Interdisciplinary Analyses of a River Delta. Springer, ISBN 978-94-007-3961-1, DOI 10.1007/978-94-007-3962-8, pp. 423—444
- Gebhardt, S., L. D. Nguyen, and C. Kuenzer. «2012: Mangrove Ecosystems in the Mekong Delta. Overcoming Uncertainties in Inventory Mapping Using Satellite Remote Sensing Data». In (eds.): Renaud, F. and C. Kuenzer, 2011: The Mekong Delta System — Interdisciplinary Analyses of a River Delta. Springer, ISBN 978-94-007-3961-1, DOI 10.1007/978-94-007-3962-8, pp. 315—330
- Kuenzer, C., H. Guo, J. Huth, P. Leinenkugel, X. Li, and S. Dech, 2012: Flood Mapping and Flood Dynamics of the Mekong Delta. ENVISAT-ASAR-WSM Based Time-Series Analyses. Remote Sens. 2013, 5, 687—715; doi:10.3390/rs5020687
- Gebhardt, S., J. Huth, N. Lam Dao, A. Roth, and C. Kuenzer, «2012: A comparison of TerraSAR-X Quadpol backscattering with RapidEye multispectral vegetation indices over rice fields in the Mekong Delta, Vietnam». In: International Journal of Remote Sensing. 33(24) 2012, pp. 7644-7661.
- Kuenzer, C., Guo, H., Leinenkugel, P., Huth, J., Li, X., and S. DecH, «2012: Flood and inundation dynamics in the Mekong Delta: an ENVISAT ASAR-based time series analyses». In print at: Remote Sensing.
- Leinenkugel, P., Esch, T., And C. Kuenzer, «2011: Settlement Detection and Impervious Surface Estimation in the Mekong Delta Using Optical and SAR Data». In: Remote Sensing of Environment 115 (12) 2011, pp. 3007-3019.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Ashley Fantz, «Mekong a 'treasure trove' of 1000 newly discovered species Arxivləşdirilib 2012-11-07 at the Wayback Machine», CNN. December 16, 2008.
- ↑ "Physical and Geographical Features". Mekong River Awareness Kit. Convention on Biological Diversity. 2009-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-18. (#chapter_ignored)
- ↑ General Statistics Office (2012): Statistical Yearbook of Vietnam 2011. Statistical Publishing House, Hanoi
- ↑ «Mekong Delta: more flood and drought Arxivləşdirilib 2022-11-02 at the Wayback Machine». VietnamNet Bridge. March 19, 2009.
- ↑ "Xây dựng rừng phòng hộ để thích ứng với biến đổi khí hậu". Saigon Times. 6 June 2011. 14 October 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 January 2013.