Milli Firqə (2006)
| Milli Firqə | |
|---|---|
| krımtat. Milliy Fırqa, Миллий Фыркъа | |
 | |
| Yaranma tarixi | 2006 |
| Rəsmi dili | Krım tatarca |
| Yarandığı yer | Krım, Simferopol |
| Fəaliyyət göstərdiyi yer | Simferopol şəhəri, Крылов küçəsi, 3 |
| Qurucusu | Vasvi Abduraimov |
| Prezident | Vasvi Abduraimov |
| Sədr | Vasvi Abduraimov |
| milli-firka.org | |
Milli Firqə (krımtat. Milliy Fırqa, Миллий Фыркъа) — krım tatarlarının ictimai birliyi.Təşkilat Krım Xalq Respublikasının mövcudluğunun qısa bir dövrü ilə əlaqəli olan "Milli Firqə" tarixi partiyasının varisi hesab edir.[1]
Təşkilat rəsmi olaraq Rusiya Federasiyasında Vasvi Abduraimovun şəxsində İdarə Heyətinin sədri ilə "MILLY FIRKA" Krım Respublikasında Sosial və Mədəni İnkişaf İctimai Təşkilatı olaraq fəaliyyət göstərir.[2] Təşkilatın Nizamnaməyə uyğunluq və üzvlük haqlarının xərclənməsi ilə bağlı fəaliyyətlərinə Rusiya Federasiyası Ədliyyə Nazirliyi nəzarət edir.[3]
İdeologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]"Milli Firqə"nin fəaliyyətinin məqsəd və vəzifələri aşağadakılardır:
- Krım tatar xalqının tarixi vətənlərində - Krımda dirçəlişi və inkişafı;
- repressiya olunmuş Krım Tatar xalqının reabilitasiyası, Krım Respublikasının və bütövlükdə Rusiya Federasiyasının siyasi, iqtisadi və dövlət quruculuğu proseslərinə tam miqyasda inteqrasiyasına kömək;
- Krım tatarlarının hüquqlarının qorunması və qanuni sosial, mədəni, yaradıcı, iqtisadi, idman və digər ümumi maraqların təmin edilməsi;
- Krım tatar mədəni irsinin qorunmasına, abidələrin və digər obyektlərin (bina, tikililər daxil olmaqla) və tarixi, mədəni əhəmiyyətə malik ərazilərin, dəfn yerlərinin bərpasına kömək;
- Krımda millətlərarası və beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafı.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Krım regional sosial və mədəni inkişaf ictimai təşkilatı "Milli Firqə" ("Xalq Partiyası") Krımda 2006-cı ilin noyabrından bəri fəaliyyət göstərir. "Milli Firqə", 7 Mart 2007-ci ildə Ukraynada rəsmi olaraq qeydiyyata alınıb.[4]
Təşkilat Yuri Osmanovun tərəfdaşları olan Krım Tatarlarının Milli Hərəkatının (NDKT) fəalları tərəfindən birgə qurulub. Milli Firqə ideologiyası İsmayıl Qasprinskinin irəli sürdüyü Avrasiyaçılıq ideyalarıdır.
"Milli Firqə"nin fəaliyyətinin əsasını, repressiyaya və deportasiyaya məruz qalan Krım tatar xalqının hüququnun qanuni bərpası, çoxmillətli Krımda məskunlaşma və layiqli həyat tərzi, tarixi vətənə - onların mütəşəkkil şəkildə öz ölkələrinə qayıtması uğrunda zorakı olmayan mübarizə prinsipinə əsaslanan Krım Tatarları Milli Hərəkatının fəaliyyətinin davam etdirilməsi təşkil etmişdir. Milli Firqə qiyabi yolla Krım Tatar Milli Məclisi ilə mübarizə aparır. Krım Tatar Milli Məclisi rəhbərliyi onları Rusiya maraqlarına xidmət etməkdə günahlandırır.
2010-cu ildə professor Abdulqazis Umar Abdullayeviç və bir çox başqaları kimi məşhur şəxsiyyətlərə çevrilən "Milli Firqə" üzvləri, Krım Muxtar Respublikasının regional və şəhər Şuralarında 100-dən çox deputat yeri aldılar. Həmçinin təşkilat üzvləri Nümayəndələr Şurasına üzv oldular, Ukrayna Prezidenti yanında Krım Tatar xalqının, Krım Muxtar Respublikasının Torpaq Komissiyası Nazirlər Şurasının üzvlüyünə seçildilər.
18 May 2012-ci il tarixində Milli Firqə, Məclisin fəal müxalifətinə baxmayaraq, Simferopolun əsas meydanında repressiya olunan Krım tatar xalqının hüquqlarının bərpası və bərpası ilə bağlı Fövqəladə Milli Toplantı keçirildi.[5]
2013-cü ilin fevralında Milli Firqənin himayəsi ilə 15 Krım Tatar təşkilatı və müsəlman icmalarını birləşdirən Krım Tatar Xalq Cəbhəsi (KTNF)[6] yaradıldı. KTNF-nin əsas vəzifəsi, repressiya olunan Krım Tatar xalqının reabilitasiyası haqqında qanunun Ukrayna tərəfindən qəbul edilməsi proseslərinə ümummilli yardım olduğu elan edildi.
Rusiya Federasiyası dövründə
[redaktə | mənbəni redaktə et]2014-cü ilin fevral-mart aylarında Milli Firqə açıq və aşkar şəkildə Krım tatarlarını referenduma qatılmağa və Krımın Rusiyaya ilhaq edilməsinə səs verməyə çağıran yeganə Krım Tatar Təşkilatı oldu.
Referendumun hazırlanmasında fəal işinə görə Rusiya Federasiyası Prezidentinin Fərmanı ilə "Milli Firqə" İdarə Heyətinin sədri Vasvi Abduraimov II dərəcəli ordeni ilə təltif edildi. Həmçinin "Milli Firqə" üzvləri Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin "Krımın geri qaytarılmasına görə 10-cu dərəcəli Vətənə görə xidmət medalı ilə mükafatlandırıldı.
Krımın Rusiya Federasiyasına ilhaqdan sonra təşkilat 16 iyul 2014-cü il tarixdə Rusiya Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyata alındı. Rəsmi adı: "Milli Firka" Krım regional ictimai və mədəni inkişaf ictimai təşkilatı - KROSKR "Milli Firka " oldu.
2014-cü ilin avqust ayında "Milli Firka" Dövlət Duması və Rusiya Federasiyası Federasiya Şurası millət vəkilləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilən "Rusiyada Krım Tatar məsələsinin həlli Konsepsiyası"nı hazırlayaraq Rusiya Federasiyasının ən yüksək orqanlarına göndərdi.
KROSKR "Milli Firka" öz fəaliyyətini Krım Respublikasının bütün ərazisində həyata keçirir, Krımın bütün şəhərlərində və bölgələrində və Sevastopol şəhərində nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir.
Təşkilat Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələrində - Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan, Azərbaycan və digər ölkələrdə - Türkiyə, Rumıniya, ABŞ, Kanadada ictimai birliklər və həmyerlilərlə sıx əlaqələrə malikdir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Никита Касьяненко. В Крыму возрождается «Милли Фирка» // «УКРАИНСКАЯ ПРЕСС-ГРУППА».
- ↑ "КРООСКР" (rus). zachestnyibiznes.ru. 2021-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-22.
- ↑ "Информация из Единого Реестра Проверок Генеральной Прокуратуры РФ" (rus). zachestnyibiznes.ru. 2021-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-22.
- ↑ «Милли Фирка» в законе Arxiv surəti 8 noyabr 2007 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2007-11-08 at the Wayback Machine
- ↑ "Полная видеозапись Чрезвычайного Собрания крымских татар Милли Фирка. Крымские татары. Крым". milli-firka.org. 2017-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-20.
- ↑ "В Крыму создан Крымскотатарский Народный Фронт | Милли Фирка. Крымские татары. Крым". milli-firka.org. 2017-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-20.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Никита Касьяненко. В Крыму возрождается «Милли Фирка» (23 июня 2006) // «День»