Monmartr
Monmártr (fr. Montmartre) — Parisin və Qədim Romanın şimalında yerləşən 130 metr yüksəklikdəki təpənin adı. 1860-cı ildə rayonun 18-ci bələdiyyəsinə adını verən şəhərin bir hissəsi olmuşdur.
2001-ci ildə Monmartr şəhərində "Ameli" filmi çəkilmişdir.
Adı
[redaktə | mənbəni redaktə et]"Monmartr" sözünün əmələ gəlməsində bir neçə versiya mövcuddur. Birinci versiyaya görə lat. Mons Martis qədim dövrlərdə bu tanrının şərəfinə məbəd üzərində Mars təpəsi kimi adlandırılıbdır. Digər bir versiyaya görə — Montmart, şəhid təpəsi Mons Martyriumdan gəlir və o, Denis şərəfinə belə adlandırılır.[1]
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qallo-Roma dövrü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qallo-roma dövründə Allahların şərəfinə təpənin üzərində iki məbəd qalxdı Mars və Hermes. Gips yatağı sayəsində Monmartr mahalda ən zəngin sahələrdən birinə çevrildi. Bu dövrdə çoxlu villalar və məbədlər tikilmişdir. Daha sonra bu karxanalar ilk xristianlara sığınacaq olmuşdur.
Təxminən 272 ildə burada Müqəddəs Denisin, Rustik və diakon Yelefveriy xristianlığı yaymağa görə başlarını kəsmişdilər. Rəvayətə görə Denis kəsilmiş başını əllərinə götürərək müqəddəs suda yumuş və 6 kilometr gedmişdir. Yıxıldığı yerdə Sen-Deni kommunasının əsasını qoymuşdular.[2]
Orta əsr
[redaktə | mənbəni redaktə et]XII əsrdə Benediklilərin təşəbbüsü ilə monastır inşa olunmuşdur. Monastır kilsəsi Sen-Pyer-de-Monmartr — Tetr meydanının yaxınlığında — Parisin ən qədim müqəddəs yerlerindən biridir. VI Lüdovikin əmri ilə inşa edilmişdir. 15 avqust 1534-cü ildə müq. İqnati Loyola Monmartrda yezuitlər ordeninin əsasını qoymuşdur.
Eyni zamanda, gips daşları üçün yel dəyirmanlarının tikintisi başlandı və üzüm bağları salındı.
XIX əsr
[redaktə | mənbəni redaktə et]
6-cı İnqilab Döyüşündə Qebxard Leberext Blüxerin kampaniyası əsnasında general Lanjeronun əsgərləri Paris yaxınlığında Monmartr yüksəkliklərini ələ keçirdilər. 20 mart 1814-cü ildə Fransız komandirləri məhv edildi. Ertəsi gün azadlıq müharibələrinin müttəfiqləri Parisə daxil oldu.
Monmartr restoranların birində lövhə asılıb, hansinda ki deyilir " 30 mart 1814 Kazaklar burada, ilk dəfə onları daha sürətli xidmət etmələrini tələb etdi, burdan da Bistro sözü yaranıb"[3]. Fransada populyar olan bu rəvayət əslində rusların "Быстро" sözü ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.[4].
Corj Ejen Osmanın proyektləri nəticəsində şəhərdə yaşamaq çox bahalaşdı. Gips çıxarma Monmartreninn ən mühüm iqtisadi sahəsinə çevrildi.
6 iyun 1959-cu ildə Monmartr Parisin bir hissəsinə çevrilmişdi. Bir ildən sonra əhalinin sayı 57 000 nəfərə çatmışdı.
1871-ci ilin martında Fransa–Prussiya müharibəsinin bitməsindən sonra Monmartr Paris Kommunasının mənbəsinə çevrildi. Mayın 1871-ci ildə kommunistlərin üzvlərinin qırğından sonra Fransa Milli Məclisi Parisin azad olunma xatirəsinə Monmartr təpəsində bir kilsə qurmağa qərar verdi. 3 il sonra Parisin simvollarından biri olan Sakre-Kör Bazilikası üzərində tikinti başlandı.
XIX əsrin sonunda Montmartre aşağı qiymətlərlə çoxsaylı sənətkarları cəlb etmişdir. Pyer-Ogüst Renuar, Vinsent van Qoq, Giyom Apolliner, Moris Utrillo, Anri Russo ; bir az sonra Amadeo Modilyani, Pikasso burada yaşamış və əsərlər yaratmışdılar.
XX əsr, bugünə qədər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
XX əsrin əvvəllərində, xüsusilə Birinci Dünya müharibəsindən sonra, bohem kvartetinin rolu müasir rəsmin doğulduğu Montparnasse çeyreğinə köçdü. Beyaz Meydan və Pigalle Meydanı arasında olan təpənin ətəyindəki bulvarlarda bir Paris qırmızı işıq rayonu meydana gəldi.
Bu gün Montmartre Louvre ilə paraleldir və Eyfel qülləsi sevimli turistik yerdir. Turistlərin kütlələri əsasən Sacré-Cœur və Place du Tertre tərəfindən mühasirəyə alınıb. Montmartre, portret rəssamları, karikatüristler və qrafik rəssamlar tərəfindən işğal edilir. Kiçik bir haqq (orta hesabla 15–20 €) üçün, portre və ya karikatura çəkmək üçün 15 dəqiqə ərzində çox sayda turist təklif edir, həmçinin işlərini Place du Tertre'de satışa təqdim edirlər.
Saint-Vincent küçəsində, hər il Montmartre şərabında 400–500 litr almağa imkan verən Montmartre üzüm bağlarıdır.
Montmartre bölgəsində məşhur Moulin Rouge kabare var. XIV əsrin yeganə qorunub taxıl dəyirmanı — yaxınlığındakı "Moulin de la Galette" dəyirmanıdır. Bunun yanında Renoirin "Moulin de la Galette Ball" (Orsay muzeyində yerləşən) rəsmində boyanmış bir restoran var.
Bu gün məhəllənin nüfuzuna dekadent dens otel üslubunda rahat və bohem Montmartre atmosfer zövq xoşbəxt turist, narahat etmir. Onlardan biri Belle Epoque yer alır, hər bir otaq Paris (La Belle Otero, Liana de Puzhi, Teresa la Paiva və Virginia Castiglione) məşhur courtesans adına
Kilsələrin mərkəzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Montmartre təpəsində üç kilsə var:
- Bazilika Sakre-Kör;
- Saint-Pyer-de-Monmartr Kilsəsi;
- Saint-Cin-de-Monmartr Kilsəsi. Üç dini icmanın yanında:
Notr-Dam(1890-cı ildən Monmartr şəhərində);
- Karmelites;
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Petite histoire de Montmartre" (fransız). Commanderie du Clos Montmartre. 2015-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-04.
- ↑ "История Сен-Дени на Словопедии". 2009-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-01.
- ↑ Леонид Парфенов "Российская Империя" (DVD)
- ↑ "Bistro(t), ote, (bistro, bistrot), subst. : Étymologie". Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales (fransız). 2019-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-12.