Mozdok
| Mozdok | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Мæздæг | |||||
 | |||||
|
|||||
| 43°45′ şm. e. 44°39′ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1763 | ||||
| Sahəsi |
|
||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 131 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +7 86736 | ||||
| Poçt indeksi | 363750 | ||||
|
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Bayraq[d]](/wiki/Fayl:Flag_of_Mozdok_(North_Ossetia).png)
.png)
.svg)
Mozdok (Oset. Мæздæг ) - Şimali Osetiya Respublikasında şəhərdir. Respublikanın ikinci ən böyük şəhəridir. Mozdok bələdiyyəsinin inzibati mərkəzi. Mozdok şəhər qəsəbəsinin bələdiyyəsini təşkil edir.[2]
Etimologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhərin adı Kabardin-Çərkəz dilindən " мэз дэгу " (мэз - "meşə", дэгу - "kar, sıx") alınmışdır və tərcümədə "sakit (qaranlıq) meşə" deməkdir. Bu günə qədər Terekin yaylaq meşələrinin əksəriyyəti azalmışdır.[3]
Coğrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhər Terek çayının sol sahilində, Mozdok rayonunun mərkəzi hissəsində yerləşir. Vladiqafqaz şəhərindən 95 km (yolda) və 84 km (düz bir şəkildə) şimalda yerləşir. Şəhər qəsəbəsinin sahəsi - 17.50 km². Qərbdən şərqə qədər təxminən 6 km, cənubdan şimala 6.5 km uzunluğa malikdir.
Şəhər respublikanın düzən meşə-çöl zonasında yerləşir. Ərazi nisbətən düz ərazidir. Şəhərin cənub hissəsində dağlıq təpələr zəncirvari uzanır. Şəhərdəki orta hündürlük dəniz səviyyəsindən təxminən 130 metr yüksəkdir.
Terek çayının sahil zonası Dövlət Meşə Fondu tərəfindən qorunur. Terek çayının vadisində şəhərin cənubunda Qələbə Parkı (Oset. Уæлахизы ) var. Şəhərin cənub-şərqində ərazidəki ən böyük meşə - Albor meşəsi uzanır.
Hidroqrafik şəbəkə əsasən Terek çayı ilə təmsil olunur. Şəhərin cənubunda, Terek çayının vadisində, göllər var. Şəhərin şimal-qərbində Karsko gölü var.[4]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]23 avqust 1942-ci ildə Mozdok nasist qüvvələri tərəfindən işğal edildi. İşğal dörd ay davam etdi. 3 yanvar 1943-cü ildə şəhər düşməndən azad edildi.[5] Mozdok işğal zamanı çox pis ziyan gördü.[6]Faşistlərin şəhərin iqtisadiyyatına və sənayesinə vurduğu ümumi zərər, təcili yardım komissiyasının hesablamalarına görə 81 milyon rubl, mənzil və kommunal xidmətlərə 25,5 milyon rubldan çox təşkil edirdi. Müharibədən sonrakı dövr Mozdok sənayenin və şəhər iqtisadiyyatının sürətli şəkildə yaxşılaşması və gələcək inkişafının yüksək tempi ilə xarakterizə olunur. Artıq 1943-cü ildə şəhərdə əvvəllər mövcud olan bütün müəssisələr işləyirdi.[7] 1944-cü ildə Mozdok Stavropol ərazisindən Şimali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasına köçürüldü.[8][9]
İqlimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhər yarı quraq çöl iqlim zonasında yerləşir (Keppenin iqlimlər təsnifatına görə). Yaz isti, iyul-avqust aylarında temperatur + 36 °C və daha yüksəkdir. Qış yanvar ayının orta temperaturu ilə 1 °C və -3 °C arasında mülayimdir. Hər il sabit qar örtüyü əmələ gəlmir. Çox vaxt qar bir neçə gün yağır və qısa müddətdə əriyir. Şaxtaların −20 °C-ə çatması çox nadir hallarda olur, şəhərin infrastrukturu bu cür istiləşmə üçün nəzərdə tutulmamışdır. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 550 mm-dir. Aprel-iyul aylarında aramsız yağış yağır, avqustda Xəzər ovalığından quru küləklər tez-tez olur.[10]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (rus.). Росстат, 2023.
- ↑ "Моздок - Союз малых городов Российской Федерации". 2022-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Географическая энциклопедия Моздок". 2021-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Озера Ленинградской области для отдыха". 2021-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "В Северной Осетии отмечают 70-летие битвы за Кавказ Источник: ГТРК «Ставрополье» -". 2021-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Моздок - южный город Северной Осетии". 2021-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Народная энциклопедия «Мой город». Моздок". 2022-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ О включении города Моздока Ставропольского края в состав Северо-Осетинской АССР Arxivləşdirilib 2014-03-03 at the Wayback Machine Моздокский "Стыр ныхас".
- ↑ "Административно-территориальное устройство Ставрополья с конца XVIII века по 1920 год". 2015-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ «World Map of Köppen−Geiger Climate Classification»