Naxçıvan qaya işarələri

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Naxçıvan qaya işarələri[1]

2016-cı ildə Culfa rayonunun ƏrəfsəMilax kəndləri arasında Ağsal adlanan yerdə qaya işarələri tapıldı[2]. Naxçıvanda ilk dəfə təsbit edilən bu işarələrin bənzərləri, Cənubi Azərbaycanda və Şərqi Anadoluda [3] [4][5]çox yayğındır. Ağsalda üç qaya işarəsi tapılmışdır. İşarələrin hər biri qayanın üzərində oyulmuşdur. Bu işarələrdən biri dairəvi formadır. Bəzi hissələri bitkilərlə örtülü olduğundan hal-hazırda yaxşı görünmür. Diametri 0,65 metr olan bu işarə genişliyi 10 sm olan oluqdan ibarətdir və qaya səthindən 5 sm dərinlikdə oyulmuşdur[1]. Şimal tərəfdə eni 5 sm olan bir axıtma kanalı vardır[1]. Digər iki işarə daha yaxşı görüntüyə sahibdir. İkinci işarə oval formalıdır. Diametri 0,50 metr olan bu işarənin qərbə tərəf yönələn iki axıtma kanalı vardır. Üçüncü işarə oraq şəklindədir. Əsas qayanın səthindən 10 sm dərinlikdə yerləşən bu işarə, axıtma kanalı cənub tərəfdir və 20 sm genişlikdədir[1]. Qaya işarələrinin axıtma kanallarının ümumi xüsusiyyəti bunların dərəyə tərəf yönəlmiş olmasıdır ki, bu da onlardan maye axıtma ehtimalına işarə etməkdədir[1]. Qaya işarələrinin qəbirlər üzərində olması da bunlardan bir qisminin kült məqsədli istifadəsinə işarə etməkdədir. Hal-hazırda qaya işarələrinin yanında yerləşən ziyarətgahlar və bəzi işarələrin dilək çuxuru kimi istifadəsi[3] bu fikirləri də dəstəkləyir. Ağsal qaya işaələrinin də ətrafında indiki kəndlilər tərəfindən ziyarət olunan dilək ağacının olması maraqlıdır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bахşəliyеv, Elmar. Urartuların Güney Kafkasya Politikası (PDF) (türk). Naxçıvan: "Əcəmi". 2021. 215s. ISBN 4700000000053.
  2. Bahşeliyev, E., Bahşeliyev, V. (2019). “Urartu Devleti’nin Güney Kafkasya Politikasında Nahçıvan’nın yeri”, AMİSOS, 4, 15-45.
  3. 3,0 3,1 Belli, O. (2010). Urartu Kaleleri’n deki Anıtsal Kaya işaretleri” - “Monumentale Felszeiehen im Bereich urartäischer Festung�sanlagen”, Anadolu Araştırmaları, 11, 2010, p 84
  4. Konyar, E. (2006). “An Ethno-Archaeological Approach to the ‘Monumental Rock Signs’ in Eastern Anatolia”, Colloquium Anatolicum, V, 113-126.
  5. Konyar, E. (2008). “Urartu Coğrafyasında Anıtsal Kaya işaretleri: İşlevleri Üzerine Etno-Arkeolojik Bir Yaklaşım”, Muhibbe Darğa Armağanı. İstanbul, 311-320

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

E.Baxşəliyev URARTULARIN GÜNEY KAFKASYA POLİTİKASI