Netprov
Netprov — "şəbəkələşdirilmiş, improvizasiya edilmiş ədəbiyyat"[1] və ya internetdə həyata keçirilən birgə ədəbi improvizasiyalar. Netprov sözü improvizasiya teatrında olduğu kimi "şəbəkə" (ing. networked) və "improvizasiya" (improv) portmantosudur. Netprov elektron ədəbiyyatın bir janrı hesab olunur.
Zəmin[redaktə | mənbəni redaktə et]
Netprov açıq şəkildə improvizasiya teatrı ilə bağlıdır və canlı fəaliyyətdə rol oyunlarıya çoxlu ortaq cəhətlərə malikdir. Netprovun yaradıcılarından biri olan Rob Vittiq 1980-ci illərin əvvəllərində Sietl sakinlərinin hekayələrini toplayan bir qrup "ədəbi işçi" tərəfindən yaradılmış "Görünməz Sietl" romanının yazılmasında iştirak etmişdir.[2][3]
Netprovun ilk nümunəsi Rob Vittiqin "Lütf, Ağıl və Cazibədarlıq" (2011) əsəri idi. Əsərin süjeti öz onlayn avatarlarını daha uğurlu etmək üçün kömək istəyən insanlara xidmətlər təklif edən qondarma şirkət ətrafında cəmlənmişdir. İştirakçılar şirkətdə əməkdaşlar və müştərilərin xidmətlərə müraciət etmək üçün yazdıqları rolları öz üzərinə götürmüşdürlər. Burada netprov onlayn yazıda, həftəlik teatr tamaşalarında və yayımda ifa edilmişdir.[1]
"#1WkNoTech" kimi bir çox netprovlar əsasən oynaq olsa da, bəziləri 2011-ci ildə Müasir Dil Assosiasiyası konfransı zamanı keçirilən netprov "Occupy MLA" kimi güclü siyasi tənqidi təklif edir.[4] "I Work for the Web" onlayn konsert işçilərinin istismarını tənqid edən başqa bir nümunədir.[5]
Tədqiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Netprov elektron ədəbiyyatın bir çox müzakirəsinə daxil edilmişdir. Layl Skeyns netprovu "onlayn, əməkdaşlıq, real vaxt, karnavalesk tamaşalar" kimi təsvir etmişdir.[6] Skott Rettberq qeyd etmişdir ki, netprov sosial mediadan istifadə etməklə real vaxt rejimində deyilir, oxucuların iştirakçı kimi qoşula bilməsi mənasında kollaborativ və interaktivdir.[7]
Vittiq və Marino həmçinin elektron ədəbiyyat üzrə bir sıra elmi antologiyalara netprov haqqında fəsillər əlavə etmişlər.[8][9][10][11]
Netprovlar həm ədəbi bir janr, həm də sinif fəaliyyəti kimi universitetlərdə də tədris edilmişdir.[12]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Wittig, Rob. Netprov : networked improvised literature for the classroom and beyond. Amherst, Massachusetts. 2021. 9–10. ISBN 978-1-943208-29-6. OCLC 1289259024.
- ↑ Rettberg, Scott. Digital Fiction // The Cambridge companion to twenty-first century American fiction. Cambridge. 2021. 114. ISBN 978-1-108-83827-6. OCLC 1240305993.
- ↑ Wittig, Rob. Invisible rendezvous : connection and collaboration in the new landscape of electronic writing. [Middletown, Conn.]: Wesleyan University Press. 1994. ISBN 0-8195-5275-5. OCLC 29185107.
- ↑ Berens, Kathi Inman. "Live/Archive: Occupy MLA". Hyperrhiz: New Media Cultures (11). 2015: 1. doi:10.20415/hyp/011.e03. 2023-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- ↑ Rettberg, Scott; Coover, Roderick. "Addressing Significant Societal Challenges Through Critical Digital Media". Electronic Book Review (ingilis). 2020-08-01. doi:10.7273/1ma1-pk87. 2023-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-29.
- ↑ Skains, R. Lyle. Neverending stories : the popular emergence of digital fiction. New York. 2023. ISBN 978-1-5013-6491-4. OCLC 1341268134.
- ↑ Rettberg, Scott. Electronic literature. Cambridge, UK. 2019. ISBN 978-1-5095-1681-0. OCLC 1038024013.
- ↑ The community and the algorithm : a digital interactive poetics. Wilmington, Delaware, United States. 2021. ISBN 978-1-64889-311-7. OCLC 1261364273.
- ↑ The Bloomsbury handbook of electronic literature. London. 2017. ISBN 978-1-4742-3026-1. OCLC 1007134750.
- ↑ Creative writing in the digital age : theory, practice, and pedagogy. London. 2015. ISBN 978-1-4725-7410-7. OCLC 895161884.
- ↑ O’Sullivan, James. Electronic Literature as Digital Humanities: Contexts, Forms, & Practices. Bloomsbury Academic. 2021. doi:10.5040/9781501363474.ch-027. ISBN 978-1-5013-6350-4. 2023-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- ↑ "Syllabus". Digital Media Aesthetics (ingilis). 2023-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-29.