Nokalakevi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Nokalakevi
gürc. ნოქალაქევი
Nokalakevinin şərq səddləri.
Nokalakevinin şərq səddləri.
42°21′26″ şm. e. 42°11′38″ ş. u.
Alternativ adı Arxeopolis, Tsixeqoci
Yer Senaki, Sameqrelo-Zemo Svaneti, Gürcüstan
Region Qafqaz
Ərazi 20 ha (49 acre)
Tarix
Era Helenistik dövrdən Bizans dövrünün əvvəllərinə qədər
Yer qeydləri
Nokalakevi xəritədə
Nokalakevi
Nokalakevi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nokalakevi (gürc. ნოქალაქევი), həmçinin Arxeopolis (q.yun. Ἀρχαιόπολις, gürc. არქეოპოლისი; mənası – qədim şəhər) və ya Tsixeqoci (gürc. ციხე-გოჯი; mənası – Kuci qalası) — Gürcüstanın Sameqrelo-Zemo Svaneti diyarının Senaki bələdiyyəsində tarixi qala şəhər. Lazika krallığının paytaxtı olmuşdur.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nokalakevinin qalıqları Gürcüstan Respublikasıın qərbində yerləşən Kolxida düzənliyinin şimal ucundakı Sameqreloda, Texuri çayının sahilindədir. Ərazisi təxminən 20 ha (49 acre) olan qala şəhər Bizans tarixşünaslarına görə, Arxeopolis olaraq da tanınırdı. Şəhərin daxilində yerləşən Kuci qalası isə gürcü (kartli) tarixşünaslar tərəfindən Tsixeqoci adlandırılırdı. Ehtimal olunur ki, qalanın adı bir Kolxida hökmdarlarından və ya bir eristavidən alınıb. Qala Martvili yolundakı müasir Senaki qəsəbəsindən 15 kilometr (9.3 mil) uzaqlıqda yerləşir. Qala Texuri çayındakı əhəmiyyətli bir keçid nöqtəsidir. Qala şəhər mövqeyinə görə regiondakı təpələri Sameqrelonun mərkəzindəki Çxorotsku şəhərinə bağlayır. Nokalakevi VI əsrdə Cənubi Qafqazda BizansSasanilər arasında gerçəkləşən müharibələrdə əhəmiyyətli bir rol oynayırdı. Qala Lazikanı (indiki Sameqrelo) Sasanilər və iberiyalılardan (qərbi gürcüstanlılar/kartlilər) qoruyan stratejik bir tikili idi. 540–562-ci illərdə gerçəkləşən müharibələrdə Sasanilər imperiyasının Nokalakevini Bizans və lazlardan ala bilməməsi Lazikanın üzərindəki Sasani təsirinin itirlməsinə səbəb olmuşdur.

Nokalakevidəki Bizans dövrü qala səddləri Texuri çayının mövqeyindən mənfəətlənmişdir. Buna görə qalanın qərbinə əhəngdaşlarıyla bir keçid oyulmuşdur. Qalanın şimalındakı dik və çala-çuxur ərazi burada qurulmuş qalanı demək olar ki, hücuma uğramaz vəziyyətə gətirir. Qalanın yerləşdiyi "yuxarı şəhər"i IV və VI əsrdən qalma binaların yerləşdiyi "aşağı şəhər"ə bir divar bağlayır. Roma dövrünün axırlarından qaldığı düşünülən tapıntılara görə, region e.ə. VII və II əsrlər arasında sırasıyla işğal və tərk edilmişdir.[1]

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Lomitashvili, D. Stratigrafia nokalakevis nakalakarze (VII ubnis mixedvit // Zakaraia, P. (ed.) Nokalakevi-Arkeopolisi : arkeologiuri gatxrebi III 1983–1989 (gürcü). Tbilisi. 1993.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • P. Zakaraia, N. Lomouri. ნოქალაქევის ექსპედიციის 1973 წლის მუშაობის მოკლე ანგარიში (gürcü) (4). Tbilisi: საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის არქეოლოგიური ექსპედიციები. 1975.
  • Lomouri, N. ეგრისის სამეფოს ისტორია (gürcü). Tbilisi. 1968.
  • Kaukhchishvili, S. ლექციები ბიზანტიის ისტორიიდან (gürcü) (1). Tbilisi. 1948.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]