Oron gölü
| Baykal | |
|---|---|
| evenk Ооран, rus. о́зеро Орон | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 457 m |
| Eni | 6 km |
| Uzunluğu |
|
| Sahəsi | 51,3 km² |
| Həcmi | 23 615,390 km³ |
| Su tutumu | 3570 km² |
| Dərin yeri | 184 m |
| Şəffaflığı | 6-7 m |
| Yerləşməsi | |
| 57°06′58″ şm. e. 116°31′42″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Region | |
| Vilayət | |
|
|
|
.jpg)
Oron gölü (evenk Ооран) — Rusiya Federasiyası İrkutsk vilayətinin Bodaybin rayonunda, Vitim qoruğu ərazisində yerləşən bir göl.
Adın mənşəyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Oron gölünün adının Evenk dilində işlənən oron sözündən törədiyinə inanılır. Bu isə "maral" deməkdir. Toponimin təhrif olunmuş bir variantıda xrondur. Bununda "ocaq yeri", "düşərgə yeri"[1] olduğu fərziyyəsi də mövcuddur.
Lakin çox güman ki, gölün adı evenk dilindəki ooron sözündən əmələ gəlmişdir. Mənası isə astana deməkdir[2].
Coğrafi xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gölün uzunluğu 24 km, maksimum eni 6 km, minimum eni 4 km, sahəsi 51.3 km², maksimum dərinliyi 184 metrə (gölün cənub hissəsində) çatır. Göl güzgüsünün hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 354 m-dir. Sututarının şimal hissəsinin dərinliyi nisbətən azdır. Gölün dərin su hissəsi ərazisinin təxminən 34 hissəsini tutur. Gölün cənub hissəsində sahillər qayalıqdır, tez-tez qayalara rastlanılır, dibi xeyli dərinliklərə qədər dik şəkildə düşür. Gölün şimal hissəsinin sahil xətti cənub hissəsinin sahil xəttindən kəskin şəkildə fərqlənir: sahilləri alçaq, bataqlıqdır, çoxsaylı kanallar və adaları vardır. Gölün şimal sahilində yaşayış olmayan Oron kəndi vardır.
Göldəki su şəffaf, zümrüd-mavi rənglidir. Bu onun çox oksigen ehtiva etməsi ilə əlaqədardır. Suyun şəffaflığı fəsildən asılı olaraq dəyişir, maksimuma yazın ortasında çatır və təxminən 7–8 metr olur. Qidalanması qarışıqdır: yağış və qar, yeraltı sular[3].
Axarları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Gölün su yığma sahəsi 3570 km²-dir. Ümumilikdə Oronun 16-dan çox qolu vardır. Bunlardan ən böyüyü Siqikta, Kultuşnaya, Kamennaya, Polovinka, Xolodnı çaylarıdır. Gölün qollarla ən intensiv dolması qar əriməsi dövrünə təsadüf edir. Gölə axan çayların çoxu ağıznda şəlalələr əmələ gətirir. Təxminən bir kilometr uzunluğunda kiçik bir kanalla Vitim çayına axın vardır.
Ekologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hal-hazırda gölün ekoloji vəziyyəti qənaətbəxşdir, lakin təhlükə yaradan bir amil, qoruğun sərhədlərinin yaxınlığında Vitim çayının qolları üzərində hidravlik üsulla qızılın çıxarılmasıdır. 1980-ci illərdə Lenhidroproekt İnstitutu Vitim çayında bir hidroelektrik stansiya kaskadının qurulması layihəsini hazırlayır. Böyük ərazilərin su basmasına səbəb olan tətbiq, Oron gölü də daxil olmaqla bütün çay vadisinin iqliminə və ekosistemlərinə mənfi dəyişikliklər səbəb olacağı bildirilir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Витимский заповедник. Озеро Орон — жемчужина заповедника". 2017-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-04-01.
- ↑ Географические названия Иркутской области: топонимический словарь / С. А. Гурулев; науч. ред. Л. М. Корытный ; Ин-т географии им. В. Б. Сочавы СО РАН, Иркут. обл. отд-ние Рус. геогр. о-ва. стр. 53
- ↑ "Памятники природы" (PDF). 2023-08-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-04-01.