Paramneziya
Paramneziya — saxta yaddaşlarda ifadə olunan yaddaş pozğunluqları. Bu, keçmişlə indinin, eləcə də real və uydurma hadisələrin qarışığı ola bilər. Paramneziya tez-tez keçmişdə baş vermiş bəzi hadisələrin nəticələrinə öz şəxsiyyətinin təsirinin həddindən artıq qiymətləndirilməsi ilə xarakterizə olunur. Paramneziyalar yaddaşın keyfiyyətcə pozulması deməkdir. [1]
Təsnifat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Psevdoreminissensiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Psevdoreminissensiyalar xəstənin həyatında həqiqətən baş vermiş hadisələrin vaxtının dəyişməsindən ibarət olan yaddaş illüziyası növünün pozulmasıdır. [1] Keçmiş indiki kimi təqdim olunur. Psevdoreminissensiya zamanı xəstələr, həqiqətən baş vermiş hadisələr haqqında danışaraq, baş vermiş faktları bildirirlər, lakin həqiqətdə baş verənlərlə əlaqəli deyillər. Psevdoreminissensiyaların məzmunu, bir qayda olaraq, monoton, adi, inandırıcı şəkildə təqdim olunan adi həyat faktlarından ibarət olur.
Psevdoreminissensiyalar əsasən həyatın ikinci yarısında müxtəlif mənşəli mərkəzi sinir sisteminin üzvi xəstəlikləri zamanı müşahidə olunur.
Mütəxəssislər yalançı xatirələrin səbəbləri arasında aşağıdakıları qeyd edirlər [2] :
- Yad xatirələr. Məlumdur ki, qrup terapiyası seanslarından sonra müharibə veteranları digər iştirakçıların hekayələrini mənimsəyirlər.
- Uzaq keçmiş. Yalan xatirələr ailə hekayələrindən və ya fotoşəkillərdən yarana bilər.
- Filmlər və televiziya verilişləri. Yalan xatirələr sənədli filmlərə və ya televiziya verilişlərinə baxdıqdan sonra yarana bilər ki, bu da sonradan yaşanmış hadisələr kimi qəbul edilə bilər.
Konfabulasiyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Əvəz etmə - müxtəlif növ amneziyalarda yaddaşdakı boşluqları adi həyatın son faktları ilə ya kortəbii olaraq, ya da aparıcı suallar verərkən doldurmaq. Psevdoreminissensiyalar kimi.
- Ekmnestik - erkən uşaqlıq və ümumiyyətlə uzaq keçmişdə baş verən hadisələrin indiki və son zamanlar kimi qəbul edilməsi.
- Fantastik - xəstənin iştirak etdiyi fantastik hadisələrin xatirələri. Adətən intoksikasiya, şizofreniya ilə müşahidə olunur.
- Delusional - xəstəlikdən əvvəlki dövrdə müvafiq hərəkətlərlə delirium epizodlarının və delusional düşüncə tərzinin ötürülməsi. Şizofreniyada paranoid sindrom .
- Halüsinator - bir çox vizual və eşitmə psevdo-halüsinasiyalar . Çox vaxt şizofreniya ilə müşayiət olunur.
Kriptomneziyalar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bir zamanlar oxunan və ya görülənlərin öz həyatının bir hissəsi kimi qəbul edildiyi və ya əksinə, öz həyatının roman və ya filmin bir epizodu kimi göründüyü vəziyyətlər.
Fantazmlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bir insanın uydurduğu və ya xəyal etdiyi hadisələr ona həqiqətən baş vermiş kimi görünür.
Diferensial diaqnoz[redaktə | mənbəni redaktə et]
Paramneziya deliryumdan fərqlənir ki, bu da reallıq haqqında yanlış mühakimədir [1] . Bununla belə, delirium, paramneziyadan fərqli olaraq, birincisi, tamamilə düzəldilməzdir, ikincisi, bunun üçün ağrılı əsas, bir qayda olaraq, endogen psixi pozğunluqlardır .
Paramneziya ilə xarakterizə olunan xəstəliklər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Paramneziya daha çox ekzogen psixi pozğunluqlar üçün xarakterikdir [1] . Belə ki, ateroskleroz ilə psevdoreminissensiyalar müşahidə olunur, bu zaman xəstə hekayənin müxtəlif versiyalarında eyni hadisəni müxtəlif vaxtlara aid edir; onun iştirak etdiyi məlum hadisələr haqqında danışmağa meylli kriptomneziya; konfabulyasiya. Paramneziyalar qavrayış pozğunluqları ilə sıx bağlıdır: dejavü və jamevu [1] .