Pinargözü mağarası
| Pinargözü | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 720[1] |
| Uzunluğu | 16[2] |
| Kəşf tarixi | 1964 |
| Yerləşməsi | |
| 37°41′44″ şm. e. 31°18′33″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Türkiyə |
|
|
|
Pinargözü (türk. Pinargözü Mağarası, suyun gözü) — Türkiyənin cənub-qərbində mağara. Mağara Isparta ilində yerləşir. Pinargözü mağarası Yenişarbademli ilçəsindən 11 km qərbdədir. Mağara uzunluğu 10-16 km-dir. Uzunluğuna görə mağara Türkiyədə birinci, Avropada isə ikincidir. Mağara girişi 1550 metr yüksəklikdə, Dedegel dağının yamacındadır. Giriş ölkənin Qızıldağ milli parkının ərazisindədir. Mağara daxilində çay, göl və şəlalə mövcuddur. Mağara daxilində olan suyun temperaturu 4–5 °C-dir. Mağara havasının temperaturu 5 ° C-dir. Mağara girinşində sürətli axım mövcuddur və daima güclü külək əsir. Küləyin sürəti 166 km /s-dır. Mağara stallaktit və stalaqmitlərlə zəngindir. Mağara daxili sona qədər tədqiq olunmayıb. Hər il mağara daxilində yeni ərazilər aşkar olunur. Pınargözü mağarası Tavr dağlarının karst proselərinin güclü getdiyi bölgədədəir. Ümumi sahəsi 40 000 km²-dir. Ərazinin süxurları əsasən trias yaşlıdır. Mağaraya giriş məhdudiyyəti var.
Kəşfi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Pinagözü mağarası ilk dəfə 1964-cü ildə türklərin «mağaraların atası» adlandırdığı Temuçin Aygen tərəfindən kəşf edilmişdir.[3][4] Onun mağara daxilinə yürüşü giriş yaxınlığında su dolması və ya sifon yaranması səbəbi ilə dayandırılmışdır. Fransız və türk speleoloqları ilk dəfə olaraq sifon hissəni keçərək mağaranın daxilinə girə bilmişlər (1965).[5] 1992-ci ilə kimi aparılan tədqiqatlar nəticəsində mağara uzunluğunun 12 km olması müəyyənləşdirildi[3]. 2011-ci ildə fransız tədqiqatçılar elan etdilər ki, mağara 16 km uzunluğa malikdir.[4] 2015-ci ilin avqustunda türk speleoloqları bəyanat verdilər ki, fransızların göstərdiyi məlumat özünü doğrultmadı. Araşdırma nəticəsində onlar mağara uzunluğunun 10,5 km olduğunu müəyyən etmişdilər.[4]
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Bayari, C. Serdar; Özbek, Onur. "An Inventory of Karstic Caves in the Taurus Mountain Range (Southern Turkey): Preliminary Evaluation of Geographic and Hydrologic Features" (PDF). Cave and Karst Science. 21 (3). May 1995: 81–92.
- Cassely, Ian. "Turkey 1975" (PDF). Proceedings of the University of Bristol Spelaeological Society. 14 (2). 1976: 185–188 – ubss.org.uk vasitəsilə.
- Clarke, Mike. "Pinar Gozu". Bulletin of the British Speleological Association. New Series No. 2. December 1970: 11–14 – British Caving Library vasitəsilə.
- French Federation of Speleology. Rapport D'Expedition A Pinargôzü Turquie 1988-1989 (PDF) (Hesabat). 1990. 1–35. İstifadə tarixi: 2018-08-25 – Fédération Française de Spéléologie vasitəsilə.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Gunn, John. Encyclopedia of caves and karst science. New York: Fitzroy Dearborn. 2004. səh. 1587. ISBN 0203483855. OCLC 252813655.
- ↑ "Mağaralar". www.ispartakulturturizm.gov.tr (türk). 2016-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-08-25.
- ↑ 1 2 "Pınargözü TAY-Yerlesme Ayrıntıları". tayproject.org. 2016-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-12.
- ↑ 1 2 3 "Pınargözü Mağarası'nda Harıtalandirma Çalişmasi Yapiliyor". Eğirdir Haber Akın Gazetesi. 2015-08-24. Archived from the original on 2016-10-01. İstifadə tarixi: 2017-07-12.
- ↑ "Nouveaux horizons". www.speleoclubdeparis.fr (fransız). Spéléo-club de Paris. 2009-04-26. 2018-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-12.