Postsovet ölkələrində tarakanların depopulyasiyası

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çelyabinsk və Yekaterinburq alimləri hesab edirlər ki, qara tarakanlar artıq təhlükə altında olan növlər siyahısına daxil edilməlidirlər.

Postsovet ölkələrində tarakanların depopulyasiyası – XXI əsrin əvvəlindən etibarən Rusiyada və keçmiş SSRİ ölkələrində bir çox tarakan növlərinin sürətlə yoxa çıxması fenomeni. Tarakanların sayının azalması bir çox faktorla əlaqələndirilir.

Arxa plan[redaktə | mənbəni redaktə et]

XXI əsrin əvvəllərindən etibarən Rusiya və digər postsovet ölkələrində tarakanların populyasiyasında böyük azalma müşahidə olunur. Alimlər Rusiya, Azərbaycan, Ukrayna, Moldova, Qazaxıstan və Belarus şəhərlərində müxtəlif tarakan növlərinin sürətlə yoxa çıxdığını aşkarlayıblar. Lakin Rusiyanın Moskva, Sankt-Peterburq və Nijni-Novqorod kimi meqapolislərində bu cür azalma müşahidə olunmayıb.[1]

Çelyabinsk və Yekaterinburq alimləri hesab edirlər ki, qara tarakanlar artıq təhlükə altında olan növlər siyahısına daxil edilməlidirlər.[2][3]

Səbəblər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəziləri tarakan populyasiyasının azalması barədə fikirləri şişirdilmiş hesab edir. Digər fərziyyəyə görə bu fenomen müvəqqəti və ya tsiklikdir.[1][4] Kütləvi informasiya vasitələri bu fenomeni açıqlamaq üçün bir çox səbəb ortaya atmışdır:

  • Geni dəyişdirilmiş məhsulların geniş istifadəsi qida zəncirinin pozulmasına səbəb olub.[2]
  • Zibilləri saxlamaq üçün plastik torbalardan istifadə populyarlaşıb və zibil borularının istifadəsi dayandırılıb.[5]
  • Tarakanlar evlərdən daha münasib yerlərə miqrasiya ediblər.[6][7]
  • Yeni və daha güclü kimyəvi maddələr tarakanların miqrasiyasına və ya birbaşa depopulyasiyasına səbəb olub.[8][9][10][1]
  • Müasir konstruksiya materiallarından istifadə tarakanların sayının azalmasına səbəb olub.[11][12][13] Lakin tarakanların bu cür materialların istifadə olunmadığı evlərdən də yoxa çıxdığı müəyyən edilib.[14]
  • Qida uğrunda tarakanlarla rəqabət aparan firon qarışqaları onları sıxışdırıb.
  • Ozon dəlikləri tarakanların xronobiologiyasını pozub.[12][13]
  • Tarakanlar arasında növdaxili rəqabət güclənib.[5]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 3 Исчезновение тараканов на Белгородчине не связано с радиацией :: ИА Бел.Ру - Новости Белгорода он-лайн (rus). Bel.ru. 2013-10-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  2. ↑ 1 2 "Российские экологи бьют тревогу: исчезающих из домов тараканов хотят переселить в Красную книгу". Newsru.com. 21 April 2008. 2010-09-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  3. ↑ "Тараканы вымирают : Насекомых занесут в Красную книгу". Weekend.rbcdaily.ru. 2008-04-18. 2010-02-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  4. ↑ Alexandr Goncearenco neksa neksa.net. "Архив за 02.06.2006 - "Независимая Молдова"". Nm.md. 2010-09-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  5. ↑ 1 2 "Газета Русский Курьер :: Тараканы в бегах". Ruscourier.ru. 2010-06-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  6. ↑ "Тараканы бегут из Украины". Pk.kiev.ua. 2007-11-07. 2008-03-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  7. ↑ "В Алматы снова вернулись тараканы". Zakon.kz. 2021-10-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
  8. ↑ "Факторы, вызвавшие исчезновение тараканов, могут привести к гибели человечества". Asfera.info. 2009-01-28. 2010-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  9. ↑ "3 канал - Главная тема. Итоги". 3channel.ru. 2008-04-21. 2009-02-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  10. ↑ "Тараканы в опасности". News.ntv.ru. 2008-08-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  11. ↑ "Украинские ученые озабочены исчезновением тараканов » Наука и здоровье » Корреспондент". Korrespondent.net. 2009-01-29. 2010-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  12. ↑ 1 2 Большой город (rus). Bg.ru. 2012-03-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  13. ↑ 1 2 Задумайтесь: куда исчезли тараканы?. "Задумайтесь: куда исчезли тараканы?". Greenword.ru. 2010-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-23.
  14. ↑ "Куда пропали тараканы?" Arxivləşdirilib 2018-08-25 at the Wayback Machine, Komsomolskaya Pravda, February 14, 2007 (retrieved August 24, 2018)
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Postsovet_ölkələrində_tarakanların_depopulyasiyası&oldid=6675978"