Praqa üçün mənbəyə bax

{{YM
|şəkli=Prague Montage.jpg}}
'''Praqa''' ({{Dil-cs|Praha}}, {{Dil-en|Prague}}) — [[Çexiya|Çex Respublikasın]]ın paytaxtı.

31 dekabr 2007-ci il məlumatına əsasən əhalisi 1.212.097 nəfər (meqapolisdə 2.300.000 nəfər), sahəsi 496 km²-dir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/characteristics_of_the_capital_city_of_prague |access-date=2009-03-29 |archive-date=2011-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110918072942/http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/characteristics_of_the_capital_city_of_prague |url-status=dead }}</ref>[[Fayl:Narodni muzeum.jpg|thumb|Praqa Milli Muzeyi]]

Praqa zəngin tarixə və [[Roman memarlığı|Roma]], [[Qotika (memarlıq)|Qotika]], [[İntibah]] və [[Barokko]] memarlıqlarına malikdir.[[Mərkəzi Avropa]]nın [[Siyasət|siyasi]], [[Mədəniyyət|mədəni]] və iqtisadi mərkəzidir. Praqa, [[Bohemiya krallığı|Bohemiya Krallığın]]ın paytaxtı və bir neçə Roma [[İmperator]]larının, xüsusən də IV Karlın (1346–1378-ci illər) iqamətgahı olmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/cz.htm |title=Çex Respublikası |publisher=Worldatlas.com |access-date=4 Dekabr 2011 |archive-date=1 Dekabr 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111201205011/http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/cz.htm |url-status=live }}</ref>

Praqa, [[Habsburq monarxiyası]] və [[Avstriya-Macarıstan]] İmperiyası üçün əhəmiyyətli bir şəhər idi. Şəhər [[Bohemiya]] və [[Protestant]] İslahatlarında, Otuz İllik Müharibədə və 20-ci əsr tarixində Dünya Müharibələri ilə müharibədən sonrakı kommunist dövrü arasında [[Çexoslovakiya]]nın paytaxtı kimi böyük rol oynamışdır.<ref>{{cite web |url=http://www.hedgie.eu/pages/history.php |archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160518044935/http://www.hedgie.eu/pages/history.php |url-status=dead |archive-date=18 May 2016 |title=Bohemiya, Moraviya və sonra Çexoslovakiya və Çexiyanın qısa tarixi |website=hedgie.eu |date=2015 |access-date=7 Aprel 2016}}</ref>

Praqada bir çox tanınmış mədəni abidələr var, onların bir çoxu 20-ci əsr Avropasının təcavüz və dağıntılarından sağ çıxıb. Əsas görməli yerlərə Praqa qalası,[[Karl körpüsü]], [[Praqa astronomik saatı]] olan Köhnə Şəhər Meydanı, Yəhudi Məhəlləsi, Petrin təpəsi və Vişehrad daxildir. 1992-ci ildən Praqanın tarixi mərkəzi [[UNESCO]]-nun [[Ümumdünya İrsi|Ümumdünya İrs Siyahısına]] daxil edilmişdir.

Şəhərdə çoxsaylı [[teatr]]lar, [[qalereya]]lar, [[kinoteatr]]lar və digər tarixi eksponatlar ilə yanaşı ondan çox böyük [[muzey]] var. Geniş müasir ictimai nəqliyyat sistemi şəhəri birləşdirir. Burada [[Mərkəzi Avropa]]nın ən qədim universiteti olan Praqadakı [[Çarlz Universiteti]] də daxil olmaqla bir çox dövlət və özəl məktəblər yerləşir.<ref>{{cite web |url=http://www.cuni.cz |title=Çarlz universitetinin rəsmi saytı |access-date=21 Aprel 2022 |archive-date=29 Oktyabr 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071029011251/http://www.cuni.cz/ |url-status=live }}</ref>

GaWC araşdırmalar mərkəzinə görə Praqa "Alfa-" qlobal şəhəri kimi təsnif edilir.<ref>{{cite web |url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2018t.html |title=Dünya GaWC 2018-ə görə |publisher=GaWC |access-date=28 Yanvar 2019 |archive-date=3 May 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170503165246/http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2016t.html |url-status=live }}</ref>2019-cu ildə şəhər Mercer tərəfindən dünyanın 69-cu ən yaşana bilən şəhəri seçildi.<ref>{{Cite web |url=https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings |title=Yaşayış Şəhərinin Keyfiyyəti {{!}} Mercer |website=mobilityexchange.mercer.com |access-date=30 May 2019 |archive-date=18 Aprel 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180418074611/https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings |url-status=live }}</ref>Elə həmin il PICSA İndeks şəhəri dünyanın 13-cü ən yaşana bilən şəhəri kimi qiymətləndirdi.<ref>{{cite web |url=https://www.picsaindex.com/the-picsa-index/ |title= PICSA Index |website=piscaindex.com |access-date=2 İyul 2021 |url-status=live |archive-date=8 Mart 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308164645/https://www.picsaindex.com/the-picsa-index/ }}</ref> Zəngin tarixi onu məşhur turizm məkanına çevirdi və 2017-ci ilə qədər şəhər hər il 8,5 milyondan çox beynəlxalq ziyarətçi qəbul etdi. 2017-ci ildə Praqa [[London]], [[Paris]], [[Roma]] və [[İstanbul]]dan sonra [[Avropa]]nın ən çox ziyarət edilən beşinci şəhəri olaraq siyahıya alındı.<ref>{{cite news |title=
Açıqlanan Top 100 Şəhər İstiqamətləri: Praqa dünyada ən çox ziyarət edilənlər sırasındadır |url=https://news.expats.cz/czech-tourism/top-100-city-destinations-revealed-prague-among-visited-europe-world/ |work=Expats.cz |date=8 Noyabr 2017 |access-date=28 Avqust 2018 |archive-date=29 Avqust 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180829072053/https://news.expats.cz/czech-tourism/top-100-city-destinations-revealed-prague-among-visited-europe-world/ |url-status=live }}</ref>

== Etimologiyası və adı ==
[[Çexlər|Çexcə]] adı [[Praha]] köhnə slavyan sözü olan práh sözündən götürülmüşdür, bu da "ford" və ya "sürətli" mənasını verir və şəhərin [[Vltava çayı]]nın kəsişmə nöqtəsindəki mənşəyinə istinad edir.<ref>{{cite web |url=http://praguesummer.com/whats-in-a-name-prague-history-lesson/ |title=  Praqa tarixi dərsi|website=praguesummer.com |date=22 Fevral 2016 |access-date=14 Mart 2016 |archive-date=14 Mart 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170314063453/http://praguesummer.com/whats-in-a-name-prague-history-lesson/ |url-status=live }}</ref>Eyni etimologiya [[Varşava]]nın Praqa rayonu ilə də bağlıdır.<ref>Lucy S. Dawidowicz – ''Qızıl Ənənə: Şərqi Avropada Yəhudi Həyatı və Düşüncəsi'', 1996, səh. 351. "Onda siz Vistulanın o tayında, Praqada Reb Şmueli də tanıyırsınız! Praqa, Varşavanın astanası — ölkənin ətri, geniş tarlaları, müharibələr və yanğınlar nəticəsində dəfələrlə xarabalığa çevrilmiş və yenidən qurulmuşdur…"</ref>

Adın mənşəyinə dair başqa bir baxış da çex dilindəki práh (ərəfəsində mənası ilə) sözü ilə bağlıdır və əfsanəvi etimologiya şəhərin adını Pjemislidlər sülaləsinin mifik qurucusunun həyat yoldaşı, şahzadə Libuşe ilə əlaqələndirilir.

Praqa adının başqa bir törəməsi, orijinal qalanın inşa edildiyi şist yamacında olan qaya üçün orijinal termin olan '''na prazě''' sözündən götürüldüyü ehtimal olunur. O dövrdə qala gələcək şəhərin doqquz təpəsini əhatə edən meşələrlə əhatə olunmuşdu — çayın qarşı tərəfindəki Köhnə şəhər, eləcə də mövcud qalanın altındakı Kiçik Şəhər yalnız sonralar meydana çıxdı.

Şəhərin adının ingiliscə yazılışı [[fransız]] dilindən götürülmüşdür.<ref>{{cite web |title=Interview with Lady Diana Cooper |url=https://www.bbc.co.uk/sounds/play/p009y17t |website=Desert Island Discs |access-date=2 Fevral 2019 |ref=at 11 minutes 4 seconds |date=24 Mart 1969 |archive-date=3 Fevral 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190203031337/https://www.bbc.co.uk/sounds/play/p009y17t |url-status=live|language=ingiliscə }}</ref>

19-cu əsr riyaziyyatçısı Bernard Bolzanonun hesablamalarına əsaslanaraq Praqa həm də "Yüz bulaqlar şəhəri" adlanır.<ref>{{cite news |url=http://zpravy.idnes.cz/kolik-vezi-ma-stovezata-praha-nadsenci-jich-napocitali-pres-pet-set-1fv-/domaci.aspx?c=A100805_115917_praha-zpravy_sfo |archive-url=https://web.archive.org/web/20130514204127/http://zpravy.idnes.cz/kolik-vezi-ma-stovezata-praha-nadsenci-jich-napocitali-pres-pet-set-1fv-/domaci.aspx?c=A100805_115917_praha-zpravy_sfo |archive-date=14 May 2013 |title=Kolik věží má "stověžatá" Praha? Nadšenci jich napočítali přes pět set |language=cs |work=idnes.cz |publisher=Mladá fronta DNES |date=5 Avqust 2010 |access-date=8 Yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref>Praqa üçün aşağdakı ləqəblər də daxildir: Qızıl Şəhər, Şəhərlərin Anası və Avropanın Qəlbi.<ref>{{cite web |title=Yüz qüllənin şəhəri olan Praqaya baş çəkin|url=http://www.prague.fm/ |publisher=prague.fm |access-date=19 Avqust 2015 |archive-date=10 Avqust 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150810201202/http://www.prague.fm/ |url-status=live }}</ref>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{Vikianbar kateqoriyası|Prague}}
{{Vikianbar kateqoriyası|Prague}}
{{Avropa paytaxtları}}
{{Çexiyanın inzibati bölgüsü}}
{{Xarici keçidlər}}

[[Kateqoriya:Praqa|*]]