Proqressiv veb tətbiq
Proqressiv veb tətbiq (ing. progressive web application; PWA) — HTML, CSS, JavaScript və WebAssembly daxil olmaqla ümumi veb texnologiyalarından istifadə edilərək qurulan veb vasitəsilə təqdim olunan proqram təminatı növü. O, masaüstü və mobil cihazlar da daxil olmaqla, standartlara uyğun brauzeri olan istənilən platformada işləmək üçün nəzərdə tutulub.
Proqressiv veb tətbiq veb tətbiqi kimi bilinən veb-səhifə və ya veb-sayt növü olduğundan, ayrıca paketləşdirmə və ya paylama tələb etmir. Tərtibatçılar sadəcə olaraq veb-tətbiqini onlayn yayımlaya, onun ilkin quraşdırma tələblərinə cavab verdiyinə və istifadəçilərin tətbiqi öz əsas ekranlarına əlavə edə biləcəklərinə əmin olurlar. Proqramın App Store və ya Google Play kimi rəqəmsal paylama sistemlərində yayımlanması istəyə bağlıdır.[1]
2021-ci ildən etibarən PWA xüsusiyyətləri Google Chrome, Apple Safari, Androiddə Firefox və Microsoft Edge[2][3] tərəfindən müxtəlif dərəcələrdə dəstəklənir, lakin masaüstündə Firefox tərəfindən dəstəklənmir.[4]
Brauzer dəstəyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Brauzer | Dəstək | Qeyd | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Windows | macOS | Linux | Android | iOS & iPadOS | ||
| Chromium əsaslı | Hə | Hə | Hə | Hə | — | Google Chrome, Microsoft Edge,[5] Brave, Opera, Vivaldi[6] və digərləri daxildir. |
| Firefox | Qismən [4] | Qismən [4] | Qismən [4] | Qismən | Yox | |
| Safari | — | Qismən [7] | — | — | Qismən [8] | |
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
2007-ci ildə iPhone-un təqdimatında Stiv Cobs elan etdi ki, veb proqramlar (AJAX arxitekturasından istifadə edərək HTML5-də hazırlanmış) iPhone proqramları üçün standart format olacaq. Heç bir proqram inkişaf dəsti (SDK) tələb olunmayacaq və proqramlar Safari brauzer mühərriki vasitəsilə cihaza tam inteqrasiya olunacaq.[9] Bu model daha sonra xakerləri çaşdırmaq və əsəbi proqramçıları sakitləşdirmək vasitəsi kimi App Store-a köçürüldü.[10] 2007-ci ilin oktyabrında Cobs gələn il SDK-nın istifadəyə veriləcəyini elan etdi.[9] Nəticədə, Apple veb tətbiqləri dəstəkləməyə davam etsə də, iOS proqramlarının böyük əksəriyyəti App Store-a keçdi.
2010-cu illərin əvvəllərindən başlayaraq dinamik veb səhifələr interaktiv veb tətbiqlər yaratmaq üçün veb texnologiyalarından istifadə etməyə imkan verdi. Responsiv veb dizayn və onun təmin etdiyi ekran ölçüsündə çeviklik PWA tərtibatını daha əlçatan etdi. HTML, CSS və JavaScript-də davamlı təkmilləşdirmələr veb tətbiqlərə daha yüksək səviyyəli interaktivlik daxil etməyə imkan verdi və bununla da veb-saytda doğma təcrübəni mümkün etdi.[11]
2013-cü ildə Mozilla Firefox OS-ni buraxdı. Bu, mobil cihazlarda doğma proqramlar kimi veb tətbiqləri işlətmək üçün açıq mənbəli əməliyyat sistemi olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Firefox OS HTML5-də yazılmış Gaia adlı istifadəçi interfeysi ilə Gecko render mühərrikinə əsaslanırdı. Firefox OS-nin tərtibatı 2016-cı ildə başa çatdı[12] və layihə 2017-ci ildə tamamilə dayandırıldı,[13] baxmayaraq ki, Firefox OS-nin forku funksiyalı telefon platforması olan KaiOS-da əsas kimi istifadə edildi.[14]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Progressive Web Apps | Software AG". techradar.softwareag.com. 2020-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-25.
- ↑ "Can I use pwa?". CanIUse. 19 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 January 2021.
- ↑ "Is Service Worker Ready?". Jake Archibald. 2024-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-29.
- ↑ 1 2 3 4 Newman, Jared. "Firefox just walked away from a key piece of the open web". Fast Company (ingilis). 2021-01-26. 2021-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-27.
- ↑ "Progressive Web Apps on Windows overview". Microsoft Edge Documentation (ingilis). 13 March 2021. 5 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 March 2021.
- ↑ "Get your PWA on". Vivaldi Browser (ingilis). 2021-10-07. 2021-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ Angle, Patrick; Avenard, Jean-Yves; Caceres, Marcos; Cannon, Ada Rose; Carlson, Eric; Davidson, Garrett; Davis, Jon; Dubost, Karl; Eidson, Brady. "News from WWDC23: WebKit Features in Safari 17 beta". WebKit. 2023-06-06. 2023-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-14.
- ↑ Angle, Patrick; Caceres, Marcos; Caliman, Razvan; Davis, Jon; Eidson, Brady; Hatcher, Timothy; Niwa, Ryosuke; Simmons, Jen. "WebKit Features in Safari 16.4". WebKit. 2023-03-27. 2023-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-14.
- ↑ 1 2 Ritchie, Rene. "App Store Year Zero: Unsweet web apps drove iPhone to an SDK". iMore (ingilis). 5 March 2018. 28 October 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 May 2019.
- ↑ "Jobs' original vision for the iPhone: No third-party native apps". 9to5Mac. 21 October 2011. 1 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 May 2019.
- ↑ Marcotte, Ethan. "Responsive Web Design". A List Apart. 25 May 2010. 18 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 25, 2010.
- ↑ "Mozilla ends commercial Firefox OS development - gHacks Tech News". gHacks Technology News (ingilis). 2016-09-27. 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-05.
- ↑ Hoffman, Chris; PCWorld |. "Mozilla is stopping all commercial development on Firefox OS". PCWorld (ingilis). 2016-09-28. 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-17.
- ↑ "KaiOS, a feature phone platform built on the ashes of Firefox OS, adds Facebook, Twitter and Google apps". TechCrunch (ingilis). 26 February 2018. İstifadə tarixi: 2021-03-17.[ölü keçid]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Web Applications Working Group index of standards
