Qaralama:Mina Munşiyeva

Mina Munşiyeva
Mina Kərimovna Munşiyeva
Doğum tarixi	12 may 1945
Doğum yeri	Semipalatinsk, Qazah SRİ, SSRİ
Milliyyəti	Azərbaycanlı
Elm sahəsi	Kimya
Elmi dərəcəsi	Kimya elmləri doktoru
Elmi adı	Dosent
İş yerləri	Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutu
Alma-mater	Azərbaycan Dövlət Universiteti
Mükafatları	"Tərəqqi" medalı

Mina Kərim qızı Munşiyeva (Kərimovna) () — azərbaycanlı alim

Həyatı

Mina Kərim qızı Munşiyeva 12 may 1945-ci ildə Qazaxstanın Semipalatinsk şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. "Xalq düşmənı" adı qoyularaq, 1941-ci ildə ailəsi oraya sürgün edilmişdir. O, 1953-cü ildə Bakıya qayıdaraq, orta məktəbə daxil olmuş, 1964-cü ildə oranı müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. Həmin ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinə daxil olmuşdur və 1969-cu ildə bu ali məktəbi bitirmişdir. O, elmi fəaliyyətinə 1971-ci ildə AEA Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya (hazırki AMEA akad. M. N. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya) institutunda başlanmışdır. 1973-cü ildə "Fiziki Kimya" ixtisası üzrə qiyabı aspiranturaya daxil olmuş 1983-cü ildə Co2+, Ni2+, Cu2+) naftenat, alkilalüminiumhalogenid və üzvi fosfitlər əsasında kompleks sistemlərin propilenin dimerləşməsində katalitik aktivliyinin tədqiqi" mözusunda AEA-nin müxbir-üzvü, professor Zülfuqar Zülfüqarovun rəhbərliyi ilə dissertasiya müdafiə edərək, kimya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. Müdafədən sonra o, bir sıra normal və tsiklik olefinlərin di-, oliqomerləşməsi üçün müxtəlif homogen və heterogenlənmiş nikel kompleksləri və heteropoliturşular sintez etmiş və onların təsir mexanizmini tədqiq etmişdir. Bu işləri davam etmək üçün o, 1987-ci – 1988-ci illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Üzvi Kimya İnstitutuna ezam edilmişdir və 2004-cü ildə "Kimyəvi kinetika və kataliz" ixtisası üzrə "Nikel fosfoamid və tiopirazolaldiminat kompleksləri və heteropoliturşular olefinlərin di-oliqomerləşməsində" mövzusunda (məsləhətçi akad. Dilqəm Tağıyev) doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək, 2005-ci ildə kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1998-ci ildə ona "baş elmi işçi" elmi adı verilmişdir. M. Munşiyeva 1996 ildə AEA Qeyri-üzvi və Fiziki kimya İnstitutunun elmi katibi seçilmiş və bu vəzifədə o, 2011 ilədək fasiləsiz çalışmışdır. 2014 ildən yenidən bu vəzifəyə qaytarılmışdır və elmi katib kimi üzərinə düşən vəzifələri bacarıqla yerinə yetirir. O, hazırda ARETN Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya institutunda elmi katib vəzifəsində çalışmaqla yanaşı ictimai əsaslarla İnstitutun "Metal-klatrat birləşmələr" laboratoriyasının da müdiridir.

Əmək fəaliyyəti

Mina Munşiyeva metal-üzvi kataliz sahəsində ixtisaslı mütəxəssisdir. Onun əsas elmi istiqaməti normal və C3-tsiklik olefinlərin di-oliqomerləşməsi üçün homogen və heterogenləşmiş katalizatorların sintezini və xassələrinin tədqiqini əhatə edir. O, kiçik molekullu olefinlərin di-, oligomerləşməsi üçün yüksək aktivliyə malik katalitik sistemlər sintez edib, bu sistemlərin komponentlərinin qarşılıqlı təsiri zamanı yaranan paramaqnit hissəciklərini aşkar edib, onların katalitik aktivliyi və stereokimyəvi labilliyi arasındakı əlaqəni müəyyənləşdirib. Heterogenləşmiş Ni(0) kompleksin alınması üşün təklif olunan üsul daşıyıcı üzərində əvvəlcədən sintez olunmuş modifikatorun immobilozasiyasından və bu modifikatorun Ni(0) kompleksi ilə reaksiyasından ibarətdir. Etilenin oliqomerləşməsində bu kompleksin homogen analoqla müqayisəli tədqiqi onun xeyli üstünlüyünü aşkar edib. İlk dəfə olaraq yüksək molekullu olefinlərin oligomerləşməsi üçün ekoloji baxımdan təmiz olan massiv və ya daşıyıcı üzərinə hopdurulmuş P-W, Si-W, P-Mo 12-heteropoliturşular katalizatorlar kimi təklif olunmuş, bu katalizatorların aktivliyinin onların turşululugundan asılılığı müəyyən edilmişdir. Hal hazırda o, d- və f-elementlərin çox əsaslı aromatik karbon turşularla komplekslərinin sintezi, onlar əsasında klatrat (supramolekulyar) birləmələrin alınması və quruluş kimyəvi xüsusiyyətlərinin tədqiqi üzrə elmi işlər aparır. Bu birləşmələr çox tətbiq imkanları olan tərkibində makroskopik məsamələrə və polimer laylı quruluşa malik materiallardır.

Elmi əsərləri

Ümumilikdə 160 elmi əsərin (107 məqalə), 1 monoqrafiya və 11 ixtira və patentin

Son illərdə xaricdə dərc olunmuş elmi əsərlər

1. B. T. Usubaliyev, E. E. Ramazanova, F. T. Murvatov, E. N. Aliyev, Y. S. Salakhova, M. K. Munshiyeva, F. B. Aliyev, A. K. Rzayeva. Application of coordination polymers to increase the reservoir oil recovery. Science and applied engineering quarterly. Jan- Feb-mar 2015.

2. Əliyeva F. B., Usubaliyev B. T., Munshiyeva M. K., Mamedova S. R. Studying of coordination compound heksaakva 1, 2, 4, 5 benzoltetracarbonat iron (II) structure. AMEA-nın 70 illiyinə həsr olunan gənc alim və mütəxəssislərin "Akademik elm həftəliyi – 2015" adlı beynəlxalq multidissiplinar forumu.

3. Usubaliyev B. T., Tagiyev D. B., Aliyeva Q. M., Munshieva M. K., Mamedova H. F. Effect of the substitute on the structure of the complex compounds of paraaminosalicylates of the lead Pb(II) synthesis and physical-chemical studies of coordination compounds of oktaakvabispara-aminosalisilat ion of the lead (II). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, India. Volume 5 (9) August −2016, p.14–20

4. Usubaliyev B. T., Munshieva M. K., Nurullayev V. H., Aliyeva F. B., Safarova P. S. Synthesis, Physical-and Structure-Chemical Research of Coordinating compounds of Diaquo-1,2,4,5 Benzoltetracarbonat Dicopper (II). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences India Volume 5(3) feb-2016, р.12–17

5. Usubaliyev B. T., Munshieva M. K., Nurullayev V. H., Aliyeva F. B., Safarova P. S., Tomuyeva A. S. Synthesis and Structural-Chemical Research of Coordinating compounds of Tetraaqua Bisbenzol −1,2,4,5 Tetracarboksilat Dizinc (II). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, India, Volume 5 (4) march-2016. p.10–16

6. Усубалиев Б. Т., Алиева Ф.Б., Муншиева М. К., Сафарова П. С., Мамедова.З. А. Синтез и исследование физико-химичес-ких свойств и структуры (диаква) бензол −1,2,4,5-тетракарбоксилата димеди(II). //Журн. общей химии. Санкт-Петербург "НАУКА", том 86, выпуск 1, 2016, с.89–91

7. Usubaliyev B. T., Munshieva M. K., Nurullayev V. H., Aliyeva F. B., Safarova P. S. Structure and chemical research of coordination compounds of hexaaquabisbenzene 1,2,4,5 tetacarbonate diiron (II) with layered porous structure for gruel oils .// International Journal of nano studies and technologies 2017, № 1, 6, p. 123–126

8. Usubaliyev B. T., Tagiyev D. B, Munshieva M. K., Nurullayev V. H., Aliyeva F. B., Safarova P. S. Synthesis and Physico-Chemical Studies of Complex Compounds of Iron (II) and (III) With Phthalic Acid .// Journal of Nanomaterials &Molecular Nanotechnology, 2017,№ 6:5 p.1–4.

9. Usubaliev B. T., Taghiyev D. B., Nurullayev V. H., Munshieva M. K., Alieva F. B., Safarova P. S. Structural and Chemical Research of Coordination Compounds of Hexaaqua Bisbenzol 1,2,4,5-Tetracarbonate Diiron (II) with a Layered-Porous Structure. Journal of Nanomaterials & Molecular Nanotechnology, USA, 2017, v. 6, № 1, p. 1–5

10. Usubaliyev B. T., Taghiyev D. B., Munshiyeva M. K., Aliyeva G. M., Aliyeva F. B., Rzayeva A. K., Hasanova M. M., Safarova P. S., Mammadova G. Z. Synthesis and structural-chemical studies of adduct of coordination supramolecular porous polymer hexaaquatribenzene 1,2,4,5-tetracarbonato tetra iron (III) with dipyridyl //Materials, Physics and Chemistry, 2018,, 11. Usubaliyev B. T., Aliyeva G. M., Munshiyeva M. K., Mamedova H. F., Mansurova K. A., Mamedova N. A. Synthesis and physical chemical studies of silver supramolecular compound with para-aminosalicylic acid (silver bisparaaminosalisilate) //Herald of the Azerbaijan Engineering Academy, 2018 V.10. No1, p.69–76

12. S. Zeynalov, E . Hüseynov, Ş. Şərifova , Ş. Qəhrəmanova, M. K. Munşiyeva "Təbii proteinogen aminturşuları , həyat metalları və onların kompleks birləşmələri"Bakı, Elm və Təhsil, 2019 il, 495s.

13. Усубалиев Б. Т., Муншиева М. К., Мамедова С. Р., Алиева Ф.Б., Мовсумов Э. М. Супрамолекулярные соединения лантана и неодима с фталевой кислотой. Журнал Неорганические материалы. № 10. 2022 14. Мамедова С. Р., Müəlif şəhadətnamələr və patentləri Муншиева М. К., Мовсумов Э. М., Алиева Ф. Р. Термограви-метрическое исследование люминесцентных супрамолекулярных комплексов лантаноидов (III) с фталевой и терефталевой кислотами. Proceedings of XIV international scientific and practical conference. July 13–15, 2022., Chicago, USA. pp.82–86.

Müəlif şəhadətnamələr və patentləri

— А.с.792650, 1980, "Катализатор для димеризации пропилена"

— А.с.1624764, 1990, "Каталитическая система димеризации пропилена"

— А.с.1659093, 1991, "Катализатор для димеризации пропилена"

— А.с.1723792, 1991, "Способ димеризации олефинов C₆, C₈.

— 4946718/04, 1991, "Способ димеризации C₆ олефинов"

— А.с.1743035, 1992, "Катализатор для олигомеризации C₆ олефинов"

— А.с. 1823415, 1992. Способ олигомеризации C₆ олефинов"

— А.с. 1781206, 1992, Способ получения диалкилфталатов

— İ19980084, C₆-olefinlərin dimerləşmə üsulu https://patent.copat.gov.az/year-inventions-1998

— İ20000235, Metilentsiklopropanin trimerləşmə üsulu https://patent.copat.gov.az/files//245483097130200252402000.4.pdf

— I20000236, Hidrogenin alınma üsulu https://patent.copat.gov.az/files//245483097130200252402000.4.pdf

Beynəlxalq və Respublika elmi konfranslarında iştirakı

1. Усубалиев Б. Т., Алиева Ф.Б.,Мансурова К., Мамедова С. Р. / Синтез и физико-химическое исследование комплексного соединения Fe (n-C6H4 (COO)2(H2O)1,5. // Третья Всероссийская Конференция (с международным участием) "Успехи синтеза и комплексообразования" Москва, 2014, с.57.

2. B. T. Usubaliyev, M. K. Munshiyeva , F. B. Aliyeva, S. M. Mamedova. Studying of coordination compound heksaakva 1, 2, 4, 5 benzoltetracarbonat iron (II) structure. Azerbaijan National Academy Of Sciences Council Of Young Scientists And Specialists, ANAS-70, Baku. 2015, p.64

3. Усубалиев Б. Т., Алиева Ф.Б., Сафарова П. С., Гасанов М. М. Термические разложения комплексных соединений металлов бис-бензол-1,2,4,5 — тетракарбоксиловой кислоты. XV международная конференция термических анализов и калориметрии в России. 16–23 сентябрь, 2016 Санкт-Петербург, Россия,с. 690–693. 4. Б. Т. Усубалиев,Э.А. Гусейнова, М. К. Муншиева. Fe(III)-комплекс в реакции окисления пропилена. Sviridov Readings . 2018, 8th international Confe-rence on Chemistry and Chemical Education Minsk,10–13April, 2018 с. 144–145

5. Б. Т. Усубалиев,Э.А. Гусейнова, М. К. Муншиева. Fe(III)-комплекс в реакции окисления пропилена. Sviridov Readings . 2018, 8th international Conference on Chemistry and Chemical Education Minsk,10–13April, 2018, с. 144–145.

6. Usubaliyev B. T., Munshiyeva M. K. Aliyeva G. M. Mammadova G. F. Metalların çoxəsaslı aromatik karbon turşuları və bioloji aktiv liqandlarla kompleksləri əsasında klatrat birləşmərin alınması. Moscow, RUDN University, The Fifth International Scientific Conference, 22–26 April 2019, p.62

7. М. К. Муншиева,Ф.Б.Алиева, Г. С.Алиев. Структурно-химическое исследование комплексов некоторых лантаноидов с о-фталевой кислотой и математическое моделирование процесса их кристаллизации. Международная научная конференция "Актуальные проблемы современной химии", посвященная 90-летию института нефтехимических процессов им. академика Ю.Г. Мамедалиева.2019

8. Usubaliyev B. T. Munshiyeva M. K. Aliyeva G. M. Mammadova G. F. Metalların çoxəsaslı aromatik karbon turşuları və bioloji aktiv liqandlarla kompleksləri əsasında klatrat birləşmərin alınması Moscow, RUDN University, The Fifth International Scientific Conference, 22–26 April 2019, p.62.

9. M. K. Munshiyeva, G. S. Aliyev, B. T. Usubaliyev, S. R. Mamedova, F. B. Aliyeva. Synthesis and research of the lanthanum complex with o-phthalic acid. International Conference on Actual Problems of Chemical Engineering. APCE-2020. Baku (Azerbaijan), December 24–25.

10. М. К. Муншиева,Б. Т. Усубалиев,Ф.Б.Алиева, C. Р. Мамедова. Cинтез комплексов неодима с орто-фталевой кислотой. Müasir kimyanın problemləri və inkişaf tendensiyaları mövzusunda respublika elmi-praktik konfransın materialları. 12 dekabr 2020. Bakı . S. 142–143

11. М. К. Муншиева,Б. Т. Усубалиев,Ф.Б.Алиева, C. Р. Мамедова. Синтез комплекса самария с о-фталевой кислотой и клатрата на его основе. Kimyanın müasir problemləri konfransı. Sumqayıt Dövlət Universiteti,15–16 aprel 2021. Bakı. 197–198

12. М. К. Муншиева, Э. М. Мовсумов, Ф.Б. Алиева, C. Р. Мамедова. Термогравиметрическое исследование люминесцентных супрамолекулярных комплексов лантаноидов (III) с фталевой и терефталевой кислотами. Proceedings of XIV international scientific and practical conference. Chicago July 13–15, 2022.p.82–83.

13. G. M. Aliyeva, E. M. Movsumov, M. K. Munshieva, F. J. Alakbarova, N. A. Mammadova, H. F. Mammadova, K. A. Mansurova. Synthesis and physico-chemical study of copper complex with nitroterephthalic acid //The XXXII International Scientific Symposium "turk's victory: from chanakkale to karabakh the 26th of november 2022, p.407–409 kars-eskishehir/ turkey

14. M. K. Munshiyeva , F. B. Aliyeva, S. M. Mamedova. Metal kompleksləri əsasında hazırlanmış reagentlərin neftin reoloji xüsusiyyətlərinə təsir prosesinin tədqiqi. Yeni dövrdə təhsil və tədqiqat fəaliyyəti. Mingəçevir. 16–17 dekabr. 2022. S.385–386

15. С. Р. Мамедова, М. К. Муншиева, Ф. Б. Алиева. Физико-химическое исследование супрамолекулярных соединений Sm и Gd(III) с терефталевой кислотой. . Akademik Y. H. Məmmədəliyev adina neft kimya prosesləri institutu. Akademik Sahib Museyib oğlu Əliyevin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş konfrans. Bakı 2023. S.61–62.

Dissertantlara elmi rəhbərlik

1 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru almış

Təltif və mükafatlar

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəxri fərmanı

• Tərəqqi medalı (2015)