Qazaxıstan Ali Məhkəməsi
| Qazaxıstan Ali Məhkəməsi | |
|---|---|
| qaz. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| 51°07′45″ şm. e. 71°26′37″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Qazaxıstan |
| Yurisdiksiya | Qazaxıstan |
| Yaranma tarixi | 23 noyabr 1990 |
| sud.gov.kz | |
Qazaxıstan Respublikasının Ali Məhkəməsi — yerli və digər məhkəmələrə tabe olan mülki, cinayət və digər işlərdə Qazaxıstan Respublikasının ən yüksək məhkəmə orqanıdır, qanunlarda nəzərdə tutulmuş prosessual formalarda fəaliyyətlərinə nəzarət edir və məhkəmə təcrübəsi məsələlərinə aydınlıq gətirir.[1][2]
Statusu Qazaxıstan Konstitusiyasında (Maddə 81) və "Qazaxıstan Respublikasının Məhkəmə Sistemi və Hakimlərinin Statusu haqqında" Konstitusiya Qanununda (Fəsil 3) ifadə edilmişdir.
Ali Məhkəmənin sədri, kollegiya sədrləri və Qazaxıstan Respublikası Ali Məhkəməsinin hakimləri Respublika Prezidentinin təklifi ilə Senat tərəfindən seçilir.[3]
Qazaxıstan Respublikasında ədalət mühakiməsi yalnız məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir (Konstitusiyanın 75-ci maddəsi).
Ali Məhkəmənin strukturu və tərkibi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ali Məhkəmə Prezident və hakimlərdən ibarətdir.
Ali Məhkəmə hakimlərinin ümumi sayı Ali Məhkəmə sədrinin təklifi ilə Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti tərəfindən müəyyən edilir.
Ali Məhkəmənin orqanları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- plenar iclas;
- plenar iclasın rəyasət heyəti;
- mülki işlər üzrə məhkəmə kollegiyası;
- cinayət işləri üzrə məhkəmə kollegiyası;
- ixtisaslaşmış məhkəmə heyəti[4].
Ali Məhkəmənin plenar iclası[redaktə | mənbəni redaktə et]
1. Ali Məhkəmənin plenar iclası:
1) Ali Məhkəmə sədrinin təklifi ilə müvafiq məhkəmə kollegiyasının say və fərdi tərkibini müəyyənləşdirir;
2) məhkəmə təcrübəsinin öyrənilməsi və ümumiləşdirilməsinin nəticələrinə əsasən, respublika məhkəmələri tərəfindən ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsində qanunun aliliyinə riayət olunması məsələlərini nəzərdən keçirmək;
3) normativ qərarlar qəbul edir, məhkəmə təcrübəsi məsələlərinə aydınlıq gətirir və qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi üçün təkliflər verir.
Normativ qərarlar Ali Məhkəmənin plenar iclasında Ali Məhkəmə hakimləri sayının ən azı üçdə ikisinin səsi ilə və hakimlərin ümumi sayının ən azı dörddə üçünün səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Ali Məhkəmə;
4) Ali Məhkəmənin məhkəmə kollegiyaları sədrlərindən, Məhkəmə Münsiflərindən və səlahiyyətli orqan rəhbərindən məlumat dinləyir;
5) Qazaxıstan Respublikası Konstitusiyasının 47-ci maddəsinin 2-ci bəndində nəzərdə tutulmuş halda rəy vermək;
6) regional məhkəmələrin sədrləri, məhkəmə kollegiyaları sədrləri, məhkəmə kollegiyaları sədrləri və Ali Məhkəmə hakimlərinin vakant vəzifələrinə namizədləri nəzərdən keçirir və müvafiq nəticələr verir;
6–1) Ali Məhkəmə Sədri tərəfindən Ali Məhkəmə Şurasına təsdiq üçün təqdim edilməsi üçün Kadr ehtiyatı üzrə Respublika komissiyası sədrinin və komissiya üzvlərinin namizədliklərinə baxır;
6–2) Ali Məhkəmə Şurası ilə birlikdə rayon məhkəməsinin sədri, regional məhkəmənin məhkəmə kollegiyaları sədrinin və sədrlərinin, hakim vəzifələri üçün kadr ehtiyatının formalaşdırılması üçün namizədlərin siyahısını təsdiqləyir; və Ali Məhkəmənin məhkəmə kollegiyaları sədrləri;
7) Ali Məhkəmə sədrinin təklifi ilə plenar iclasın katibini, elmi məsləhət və beynəlxalq şuraların tərkibini təsdiq edir, habelə gizli səsvermə yolu ilə Məhkəmə Münsiflərini seçir;
7–2) hakim paltarının formasını və təsvirini təsdiq edir;
7–3) Ali Məhkəmənin plenar iclası Rəyasət Heyətinin əsasnaməsini təsdiq edir;
7–4) Ali Məhkəmədəki elmi məsləhət və beynəlxalq şuralar haqqında müddəaları təsdiq edir;
8) qanunla nəzərdə tutulmuş digər səlahiyyətləri həyata keçirir.
2. Ali Məhkəmə hakimlərinin ümumi sayının ən azı üçdə ikisi olduqda, plenar iclas səlahiyyətlidir.
3. Ali Məhkəmənin plenar iclasının iş qaydası onun təsdiq etdiyi prosedur qaydaları ilə müəyyən edilir.
Təqdim olunan mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 30 sentyabr 2011-ci il tarixli 155 nömrəli "Dövlət rəmzləri və onlara bərabər tutulan idarənin və digərlərinin heraltikası məsələləri haqqında" Fərmanına əsasən birbaşa dövlət başçısına tabe olan və hesabat verən bəzi dövlət orqanlarının mükafatları Qazaxıstan Respublikasının, Qazaxıstan Respublikası Konstitusiya Şurasının, hüquq-mühafizə orqanlarının, məhkəmələrin, Silahlı Qüvvələrin, digər qoşunların və hərbi birləşmələrin " правоохранительных органов, судов, Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований"[5], Qazaxıstan Respublikası məhkəmə sisteminin departament mükafatları bunlardır:
- Medallar:
- "Сот жүйесінің ардагері" (Məhkəmə Qazisi );
- "Мінсіз қызметі үшін" (Qüsursuz xidmətə görə) I, II, III dərəcə;
- "Халықаралық ынтымақтастықты дамытуға қосқан үлесі үшін" (Beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafına verdiyi töhfəyə görə).
- Döş nişanları:
- "Сот жүйесінің уздігі" (Məhkəmə sistemi mükəmməlliyi) I, II dərəcə.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Конституционный закон О судебной системе и статусе судей Республики Казахстан. Статья 17". Archived from the original on 2007-12-21. İstifadə tarixi: 2021-07-18.
- ↑ Конституция Казахстана Статья 81
- ↑ "Республика Казахстан — Государственное устройство". 2010-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-03-03.
- ↑ "Органы Верховного Суда РК". 2021-07-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-18.
- ↑ "Указ Президента Республики Казахстан от 30 сентября 2011 года № 155". 2020-11-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-18.