Qexi cümə məscidi
| İlyas Bonoyevski adına Qexi cümə məscidi | |
|---|---|
| çeç. ГихтӀа маьждиг Ильяс Бенар цӀарах дина | |
 Məscidin uzaqdan görünüşü | |
 | |
| 43°09′49″ şm. e. 46°00′09″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya Çeçenistan |
| Status | fəaliyyət göstərir |
| Şəhər | Qexi kəndi, Urus-Martan rayonu |
| Rayon | Urus-Martan rayonu |
| Yerləşir | Əhməd Kadırov küçəsi |
| Tikilmə tarixi | 2014-2015-ci il yanvar |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
| Hündürlüyü | 25 metr |
| Sahəsi | 2000 м² |
| Minarələri | 4 |
| Günbəzləri | 1 əsas 4 əlavə |
| Material | mərmər-travertin (divarlar) |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
İlyas Bonoyevski adına Qexi cümə məscidi (çeç. ГихтӀа маьждиг Ильяс Бенар цӀарах дина) — Çeçenistan Respublikasının Urus-Martan rayonunun Qexi kəndində yerləşən dini ibadətgah. Məsciddə eyni anda ibadət üçün 5000 nəfər tutuma malikdir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1874-cü ilə qədər Qexi kəndində 5 məscid, o cümlədən əsas Cümə məscidi və 4 məhəllə məscidi fəaliyyət göstərirdi. Bir müddət sonra, 1889-cu ildə çar idarələrinin rəsmi statistikasına görə, Qexidə artıq 11 məscid fəaliyyət göstərirdi.[1]
Qexi kəndindəki köhnə keçmiş kafedral məscid 1913-cü ildə tikilmiş və ibadət zamanı 150-yə yaxın adamı qəbul etməyə malik idi.[2] 2 yanvar 2015-ci ildə beş minə qədər möminin eyni vaxtda namaz qıla biləcəyi yeni məscid açıldı. Məscid çar hakimiyyəti tərəfindən 1864-cü ildə Şeyx Kunta Hacı Kişiyevlə birlikdə sürgünə göndərilmiş Ramzan Kadırovun əcdadı İlyas Benoyevskinin (Kunta Hacı Kişiyevin müridi) adını daşıyır.[3][4]
Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dini ibadətgahın memarlığı iki üslubu — klassik Osmanlı memarlığı və Bizans üslubunu birləşdirir. Qexi mərkəzi məscidi müsəlmanların əsas ziyarətgahı olan Məscidül-Həram məscidinə (ehtiyat məscidi) tərəf yönəldilmişdir. Məscidin ümumi sahəsi təxminən 2000 kvadratmetr, insan tutumu 5 min nəfərdən artıqdır.[5] Məscid binasının mərkəzi hissəsində hündürlüyü 20 metrdən çox, diametri isə 15,5 metr olan böyük günbəzlə taclanır. Əsas məscidin bitişik ərazisində yay köşkü və müsəlmanların namazdan əvvəl dəstəmaz alması üçün yer var. Məscid iki eyvanı olan 47 metrlik dörd minarə ilə əhatə olunub. Bina milli çeçen ornamenti ilə bəzədilib. Onun xaricində və içərisində divarları xüsusilə davamlı tikinti materialı travertinlə örtülmüşdür. Məscidin interyerində istifadə olunan ağ mərmər Türkiyədən Mərmərə dənizindəki Mərmərə adasından gətirilmişdir.
Qexi cümə məscidinə bitişik ərazi geniş sahəyə malikdir. Burda xiyabanları olan park salınıb. İl boyu xidmət göstərilən qazonlarla piyada yolları təşkil olunub. Əsas zalda mərmərdən yonulmuş minbər və məscidin divarında dua taxçası var — ağ mərmərdən hazırlanmış mehrab Məkkəyə tərəf yönəlib. Namaz zamanı minbər möminlərə istiqamət göstərir. Mərkəzi zal böyük günbəzlə örtülmüşdür. Məscidi içəridən işıqlandıran çilçıraqlar kolleksiyası bu binanın əsas bəzəklərindən biridir. Böyük günbəzin 6 metrlik çilçıraqı da daxil olmaqla ümumilikdə məscid binasında 126 çilçıraq var. Hər birinin konstruksiyası tuncdan, hissələri isə bərk tökmədir. Onların üstünə, ən yüksək standartlı qızıl tozunun səpilməsi tətbiq olunub. Məscidin əsas çilçıraqının çəkisi min iki yüz kiloqramdır və məscid 201 lampa ilə işıqlandırılır.[6]
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Qexi Cümə Məscidi -
Qexi Cümə Məscidinin uzaqdan görünüşü -
Qexi kəndində köhnə məscid -
Qexi kəndində köhnə məscid
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Чеченцы в зеркале царской статистики. З. Х. Ибрагимова". 2021-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-28.
- ↑ Новую мечеть на 5 тысяч человек построят в с. Гехи // Вести Республики (Газета). — 2014. — 16 yanvar.
- ↑ "В с. Гехи открылась мечеть имени Ильяса Беноевского | Информационное агентство "Грозный-Информ"". www.grozny-inform.ru (rus). 2020-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-16.
- ↑ "Новую мечеть построят в чеченском селе Гехи". REGNUM. 2020-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-28.
- ↑ "Мечеть имени Ильяса Беноевского скоро откроется в Чечне". vestikavkaza.ru (rus). 2020-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-16.
- ↑ "В селе Гехи в Чечне открылась мечеть имени предка Кадыровых". Юга.ру (rus). 2020-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-16.