Qreqori Menkyu
| Qreqori Menkyu | |
|---|---|
| ing. Greg Mankiw | |
 | |
| Doğum tarixi | 3 fevral 1958[1][2] (66 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Elm sahəsi | iqtisadiyyat |
| İş yeri | |
| Təhsili |
Prinston Universiteti; MTİ; Harvard Hüquq Məktəbi |
| Elmi rəhbəri | Stenli Fişer |
| Tanınmış yetirməsi | Ceyson Furman |
| Üzvlüyü | |
| gregmankiw.blogspot.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Nikolas Qreqori Menkyu (ing. Nicholas Gregory Mankiw; d. 3 fevral 1958[1][2], Trenton[3]) — hazırda Harvard Universitetində İqtisadiyyat professoru olan Amerikalı makro-iqtisadçı. Menkyu daha çox yeni Keynesçi iqtisadiyyatına verdiyi töhfələrinə görə tanınır.
Menkyunun iqtisadiyyat və iqtisadi siyasət mövzusunda bir çox yazıları mövcuddur. 2016-cı ilin aprelində akademik nəşrlərə, sitatlara və müvafiq metriklərə əsaslanan RePEc ümumi sıralaması onu təxminən 50,000 müəllif arasından dünyanın 23-cü ən nüfuzlu iqtisadçısı adına layiq gördü. H-indeksi ilə aparılan analizlərə əsasən Menkyu ən çox sitat gətililən 11-ci və ən məhsuldar olan 9-cu tədqiqat iqtisadçısı seçildi. Bundan əlavə, Menkyu bir sıra bestseller dərslik kitablarının müəllifi, populyar bir bloq yazıçısıdır. O, 2007-ci ildən etibarən The New York Times-ın bazar günü biznes bölməsi üçün hər ay məqalələr yazır . 2011-ci ildə İqtisadiyyat professoru anketi Menkyunu sıralama da Pol Krugmandan sonra, Daron Acemoğludan isə əvvəl olmaqla 60 yaşına çatmamamış, ikinci ən favorit yaşayan iqtisadçı adlandırdı .
Menkyunun görüşləri konservativdir və o bir neçə Respublika siyasətçisinin iqtisadi məsləhətçisi olmuşdur. 2003-cü ildən 2005-ci ilədək Menkyu prezident Corc Buşun başçılığı altında İqtisadi Məsləhət Şurasının sədri idi. 2006-cı ildə Mitt Romni üçün iqtisadi məsləhətçi oldu və onunla 2008 və 2012-ci illərdə prezidentlik kampaniyaları zamanı çalışdı.
Həyatı və təhsili[redaktə | mənbəni redaktə et]
Menkyu,Trenton şəhərində Nyu Cersidə anadan olub. Onun nənə və babaları Ukraynalı idi. Menkyu gəncliyində Pinqri Məktəbinə təhsil alıb. 1975-ci ildə Yaz Elmi Proqramında astronomiya barədə biliklərə yiyələnmişdir. 1980-ci ildə Prinston Universitetini iqtisadiyyat üzrə bakalavr dərəcəsi ilə bitirmişdir. Menkyu Prinstonda oxuduğu müddət ərzində sonradan onun əməkdaşı, qələm yoldaşına çevrilən iqtisadçı David Romerlə tələbə yoldaşı və dramaturq Riçard Qrinberqlə otaq yoldaşı oldu.
Kollecdən sonra, Menkyu bir il Massaçusets Texnologiya İnstitutunda fəlsəfə doktorası üzərində çalışdı və bir il sonra Harvard Hüquq Məktəbində bir illik yeni təhsilinə başladı. 1982-1983-cü illərdə İqtisadi Məsləhətçilər Şurasının heyətində iqtisadçı, daha sonra isə həmin şirkətdə sədr kimi çalışdı. Oradan ayrıldıqdan sonra 1984-cü ildə Stanli Fişerin nəzarəti altında iqtisadiyyat üzrə doktorluq dissertasiyasını MTİ-dən almışdır. Menkyu bir illiyinə Harvard Hüquq fakültəsinə qayıtdı, amma doktorasını bitirərək iqtisadiyyatda daha yaxşı olduğunu başa düşərək MTİ-da bir il müəllim işlədi. Daha sonra 1985-ci ildə Harvard Universitetində iqtisadiyyat üzrə professor köməkçisi, 1987-ci ildə 29 yaşında isə professor oldu.
Akademik yazıları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Menkyu Yeni Keynesçi iqtisadçı hesab olunur, halbuki, bir jurnalist onun belə sadə kateqoriyalaşdırılmağa qarşı olduğunu düşündüyünü iddia edir. Menkyu, menyu xərcləri ilə əlaqədar əhəmiyyətli bir iş etdi. Bu yenilik qiymət sabitliyinin (yağışqanlığının) qaynağıdır. Menkyu 1985-ci ildə “Quarterly Journal of Economics”-də nəşr olunan "Kiçik Menyu Xərcləri və Böyük Biznes Döngüləri: Monopoliyanın Makroiqtisadi Modelləri" adlı məqaləsində, nominal aqreqat tələbdəki sarsıntıdan sonra firmaların fərdi təşviqi ilə qiymətlərin tənzimlənməsi və bunun ictimai rifah üzərindəki təsirlərini əlaqələndirməyə çalışdı. Məqalə də deyilir ki, aqreqat tələbin genişləndirilməsi rifahı artıra və ya azalda bilər, amma rifah səviyyəsindəki azaldılma heç vaxt menyu xərclərindən daha çox deyil. Lakin, aqreqat tələbatın azalması, böyük ehtimalla rifahı menyu xərclərindən daha çox miqdarda azaldır. Başqa bir sözlə, sosial planlayıcının baxımından qiymətlər çox yüksək qala bilər, lakin heç vaxt çox aşağıda ilişib qalmır. Bu məqalə Olivyer Blançard və Nobuhiro Kiyotakinin aqreqat tələbdən xaricdə qalanlar və Lavrens Bol və Deyvid Romer tərəfindən əsl və nominal sərtliklər arasında qarşılıqlı əlaqə mövzularındakı işlər üçün zəmin yaratmışdır.
2002-ci ildə Menkyu və Rikardo Reys qiymət tənzimləyicilərinin arasında məlumatların yavaş yayılmasına əsaslanaraq geniş yayılmış Yeni Keynesçi Filips əyrisi üçün alternativ təklif etdi. Yapışqan məlumat modeli monetar siyasət barədə qəbul edilən fikirlərə daha çox uyğun gələn üç xüsusiyyəti göstərir. Birincisi, dezinflizasiyalar həmişə təzadlıdır ( halbuki elan edilən dezinflizasiyalar qəfil baş tutanlardan daha az təzadlıdır). İkinci, monetar siyasətin şokları inflyasiyaya əhəmiyyətli dərəcədə gecikmə ilə təsir edir. Üçüncüsü, inflyasiyanın dəyişməsi iqtisadi fəaliyyət səviyyəsi ilə düz mütənasibdir.
Menkyu istehlakçı davranışının ampirik analizinə dair bir neçə məqalə yazmışdır. 1989-cu ildə Con Kampbel ilə birgə yazılan bir məqalə aqreqat istehsal haqqında datanın ən yaxşı hansı halda təsvir ediləcəyini deyir: İstehlakçıların təxminən yarısının daimi gəlir hipotezinə əməl etməsi və digər yarısının sadəcə cari gəlirlərini (bəzən əldən-ağıza davranışı adlandırılır) xərclədiyi bir model aqreqat istehsal datası hazırlamaq üçün ən yaxşı modeldir. 1991-ci ildə Stephen Zeldes ilə birgə yazılan məqalə səhmdar cəmiyyətinin istehlakının fond bazarı ilə səhmdar olmayanların istehlakından daha çox əlaqəli olduğunu aşkara çıxardı. Bu analizdə onlar bərabər prim tapmacasına (ingiliscə: equity premium puzzle) mümkün izah tapmaqla nəticəni əldə etdilər.
Menkyu ən çox istinad edilən yazısı, David Romer və David Veyl ilə birgə yazdığı, 1992-ci ildə "Quarterly Journal of Economics"-də dərc olunmuş "Iqtisadi böyümənin empiriklərinə bir qatqı" adlı məqalədir.. Məqalədə "Solow" böyümə modelinin insan kapitalını da nəzərə almasının beynəlxalq həyat standartlarındakı fərqlilikləri izah etmək üçün yaxşı bir yol olduğu vurğulanır. Google Scholar'a görə, bu, 15000-dən çox dəfə istinad edilmiş və iqtisadiyyat sahəsində ən çox istinad edilən məqalələrdən birinə çevrilmişdir.
Menkyu makroiqtisadiyyat xaricində də bir sıra əhəmiyyətli məqalələr yazmışdır. 1989-cu ildə David Veyl ilə birlikdə ev tələblərinin demoqrafik göstəricilərini nəzərdən keçirərək, demoqrafiq partlayış dövründə doğulanların yaşlanmasının 1990-cı və 2000-ci illərdə mənzil bazarı zəiflədəcəyini proqnozlaşdırdılar. Menkyunun 1986-cı ildə Maykl Vinston ilə mikroekonomik nəzəriyyə mövzudunda yazdığı məqalədə deyilir ki, qeyri-mükəmməl rəqabət şəraitində homogen məhsulların bazarına girmək mümkünsüzdür. Çünki, yeni satıcılar bazara girişlə rəqiblərindən oğurlamalı olduqları hissəni nəzərə almağı unudurlar; mallar heterogen olduqda, işgüzar oğurluq və məhsul müxtəlifliyi ilə əlaqədar olaraq bazara azad girişin çox və ya az sayda olmasını təyin etmək mümkün olmur.
Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Menkyu iki məşhur kollec səviyyəli dərslik yazmışdır: Orta səviyyəli Makroiqtisadiyyat və daha məşhur, başlanğıc səviyyəli kitab olan İqtisadiyyat prinsipləri. İkinci kitabın müxtəlif fəsillərdən ibarət bölmələri Mikroiqtisadiyyat prinsipləri, Makroiqtisadiyyat prinsipləri, Makroiqtisadənin qısa prinsipləri və İqtisadiyyatın əsasları başlığı altında hələ də satılır. Bu kitab yeni bir rekorda imza atmışdır. 1995-ci ildə Nyu-York Tayms qəzeti bildirir ki, "Harkort Breys tərəfindən iqtisadiyyata giriş üçün dərslik yazmağı qarşılığında Menkyuya 1,4 milyon dollar təklif olunmuşdur. Bu, kollec dərsliyi bazarında hər hansı digər təklifdən ən az üç dəfə böyük idi".
Prinsiplər kitabının ilk nüsxələri 1997-ci ildə nəşr olunduqda, Ekonomist jurnalı yazırdı:
|
Menkyu, uzun müddətdir gözlənilən bir şey etdi, bu müasir iqtisadiyyata əlçatan bir girişdir. Bir jurnalın tərtibatında daha stabil və sıxıcı bir dərs kitabından daha çoxu yazılmışdır. Hətta ən kompleks ideyaları intuitiv, qısa və maraqlı bir şəkildə izah etməklə, o, şagirdləri cansıxıcı və qarma-qarışıq, çaşdırıcı metodlardan xilas etdi. | 
|
O vaxtdan bəri, bir milyondan çox nüsxə satılıb və indiyə qədər Menkyunun təxmin edilən ümumi qazancı 42 milyon dollardır.
Karyerasındakı başqa hadisələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
2003-cü ilin mayınd Prezident Corc Buş Menkyunu İqtisadi Məsləhət Şurasının sədri təyin etdi. Menkyu bu postda 2003-2005-ci illərdə vəzifə yerinə yetirmiş, sonra isə Harvey S. Rosen və sonra Ben Bernanke onu əvəz etmişdir. CEA sədri olarkən Menkyu hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən müəssisələrə (GSEs), Fanni May və Fredi Maka daha çox nəzarətin artırılmasının tərəfdarı idi.
CEA-dan ayrıldıqdan sonra, Menkyu Harvardda müəllimlik karyerasını davam etdirərək, Harvard Kollecinin ən məşhur siniflərindən biri olan, Ec 10-un təqdimat iqtisadiyyat kursunu Martin Feldşteyndən götürdü. Bloqosferdə və onlayn jurnalistikada öz mövqeyini möhkəmləndirdi. İlk olaraq Ec10 tələbələrinə kömək etmək üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq blogu tanıtım iqtisadiyyatının tələbələrindən daha çox oxucu kütləsi qazandı. "İqtisadiyyatın şagirdləri üçün təsadüfi müşahidələr" adlı məqaləsi 2011-ci ildə ABŞ İqtisadiyyat Professorları tərəfindən iqtisadiyyat blogu sıralamasında birinci yeri aldı.
2006-cı ilin noyabr ayında Menkyu Massaçusets ştatının qubernatoru Mit Romninin siyasi fəaliyyət komitəsi olan Commonwealth PAC-a rəsmi iqtisadi məsləhətçi oldu. 2007-ci ildə Romninin prezidentlik kampaniyasında iqtisadi məsləhətçisi adını aldı. Romninin 2012-ci il prezident seçkiləri zamanı bu vəzifədə davam etdi.
2012-ci ildən 2015-ci ilə qədər Menkyu Harvard iqtisadiyyat şöbəsinin sədri vəzifəsində çalışmışdır.
2013-cü ilin fevral ayında Menkyu eyni cinslərin nikahının hüquqi tanınması üçün ABŞ Konstitusiya Məhkəməsinə təqdim edilən təklifi dəstəklədi.
Menkyu hazırda Şəhər İnstitutunun qəyyumudur. 2016-cı ildə Bill və Melinda Qeyts Fondu tərəfindən maliyyələşdirilən və Urban İnstitutu tərəfindən idarə olunan "yoxsulluqdan birliyə" ideyasını dəstəkləyən ABŞ Əməkdaşlığına üzv oldu. 24 alim və aktivistlərin qrupu, "yoxsullar üçün davamlı inkişaf pillələri aşkar etməyi özünə məqsəd təyin etmiş yeni bir əməkdaşlıqdır. Bu ittifaq xeyriyyəçi, praktiklər, ictimai və özəl sektorlar tərəfindən tətbiq oluna biləcək mümkün həlləri müəyyən edəcəkdir."
Piqovian vergisi tərəfdarlığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Karyerası boyunca, Menkyu istisnaları düzəltmək üçün neytral-gəlir karbon vergisi kimi Pigovian vergilərin tətbiqini müdafiə etdi. Bunun üçün öz blogunda rəsmi Pigou Klubu qurdu. O, 2016-cı ildə Leonardo DiCaprio-un da rol aldığı Qlobal İqlim Dəyişikliyi haqqında sənədli filmdə daşqın vergisi ilə bağlı müsahibə vermişdir. 2017-ci ildə Menkyu, mühafizəkarların karbon vergisi siyasətini əhatə etməsini təklif edən səkkiz "Respublika ağsaqqalı dövlət adamlarından" biri idi və qrupa James A. Baker III, Martin S. Feldstein, Henry M. Paulson Jr və George P. Shultz daxil idi.
Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
2007-ci ildə Menkyu Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının üzvü seçildi. 2012-ci ildə Prinston Revyu onu ölkədəki ən yaxşı 300 professordan biri adlandırdı. O, David Kard ilə yanaşı, 2014-cü il üçün Amerika İqtisadi Assosiasiyasının vitse-prezidenti seçilmişdir. 2017-ci ildə İqtisadi Tədqiqatlar Şurası Menkyunu Vizioniya Mükafatı ilə təltif etmişdir.
Şəxsi həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Menkyu 1984-cü ildən bəri evli olduğu arvadı Deborahla Massachusettsdə yaşayır. Onların Katrin, Nikolas və Piter adlı üç uşağı və Tobin adlı itləri var.
Seçilmiş biblioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
- N. Gregory Mankiw. "Small Menu Costs and Large Business Cycles: A Macroeconomic Model of Monopoly". Quarterly Journal of Economics. The MIT Press. 100 (2). 1985: 529–537. doi:10.2307/1885395. JSTOR 1885395.
- N. Gregory Mankiw; David Romer; David Weil. "A Contribution to the Empirics of Economic Growth". Quarterly Journal of Economics. The MIT Press. 107 (2). 1992: 407–437. doi:10.2307/2118477. JSTOR 2118477.
- N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (1st). Fort Worth, Texas: Dryden Press. 1998. ISBN 0-03098238-3.
- N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (4th). South-Western College Pub. 2006. ISBN 0-324-22472-9.
- N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (6th). Cengage Learning. 2011. ISBN 978-0-538-45305-9.
- N. Gregory Mankiw. Macroeconomics (7th). Worth Publishers. 2010. ISBN 978-1-4292-1887-0.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
N. Gregory Mankiw. Principles of Economics (6th). Cengage Learning. 2011. ISBN 978-0-538-45305-9.
- ↑ 1 2 Nicholas Gregory Mankiw // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 N. Gregory Mankiw // Babelio (fr.). 2007.
- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #120973626 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Greg Mankiw's blog
- Mankiw's page at Harvard University Arxivləşdirilib 2009-11-04 at the Wayback Machine
- I Can Afford Higher Taxes.
- But They’ll Make Me Work Less. by N. Gregory Mankiw, New York Times, 9 oktyabr 2010