Quba gəvəni

Quba gəvəni
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Galegeae Yarımtriba: Astragalinae Cins: Gəvən Növ: Quba gəvəni
Beynəlxalq elmi adı
Astragalus kubensis Grossh.
Şəklin VikiAnbarda axtarışı EOL   669197

Quba gəvəni (lat. Astragalus kubensis) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" – VU D2. Azərbaycanın nadir, prioritet endemikidir. Regional IUCN statusu - VU D2.

Qısa morfoloji təsviri

5-7 sm hündürlükdə, çoxillik ot bitkisidir. Yarpaqlar 8-12 cüt xırda, uzunsov-yumurtavari, küt, zəif xovlu (tüklü) yarpaqcıqlıdır. Çiçəklər oturan, sıx 5-15 çiçəkli salxım qrupundadır. Kasacıq borucuqlu, qaratüklü, dişilidir; dişləri borucuqdan nisbətən 3-4 dəfə qısadır. Tac parlaq, bənövşəyi-göy, uzunsov bayraqlıdır. Paxlameyvələr təxminən 8 mm uzunluğunda, yarıyumutavari, çox qısa ayaqcıqlarda, yüngül uzunvari və qabarmış ağ tükcüklüdür.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə-meyvə əmələgətirmə dövrü may-iyun aylarına təsadüf edir. Quralığa nisbətən davamlıdır (mezokserofit), işıqsevəndir (heliofit), toxumla çoxalır, alp çəmənliklərində və cənub yamaclarının otlaqlarında, taxıl-müxtəlifotlarla qruplaşmalarda rast gəlinir.

Yayılması

Böyük Qafqazın Quba sahəsi (Qrız kəndi ətrafı) və şərq hissəsi (Şamaxı rayonu — Göylər kəndi ətrafı).

Sayı və tendensiyası

Antropogen amillər populyasiyanın sayının azalmasını sürətləndirir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen təsir (otarılma, tapdalanma, biçənək), populyasiyasının az olması, otarılma nəticəsində torpaqlarda gedən eroziya.

Mühafizə tədbirləri

Xüsusi mühafizə tədbirləri hazırlanmışdır. Bitidiyi ərazidə yasaqlıq təşkil etmək, növün yeni areallarını aşkar etmək, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, botanika bağlarında introduksiya etmək təklif olunur.