Rəfiqə Axundova
| Rəfiqə Axundova | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rəfiqə Hacı qızı Axundova | ||||
| Doğum tarixi | ||||
| Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ | |||
| Vəfat tarixi | (92 yaşında) | |||
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan | |||
| Dəfn yeri | II Fəxri Xiyaban | |||
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
|||
| Həyat yoldaşı | Maqsud Məmmədov | |||
| Fəaliyyəti | balet artisti | |||
| Mükafatları |
|
|||
Rəfiqə Hacı qızı Axundova (7 avqust 1931, Bakı – 6 fevral 2024, Bakı) — Azərbaycan balet artisti, baletmeyster. Azərbaycan SSR xalq artisti (1970).
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rəfiqə Axundova 1951-ci ildə Bakı Xoreoqrafiya Məktəbini bitirmişdir[1]. Böyük Teatrda təkmilləşmə kursu keçmişdir (1951–52, Moskva). Azərbaycan Opera və Balet Teatrının solisti olmuşdur (1951–71). 1971 ildən həmin teatrın baletmeysteri, 1990-cı ildən baş baletmeysteridir. Əsas partiyaları: Ayişə və Gözəllər gözəli, Fanni ("Yeddi gözəl", "İldırımlı yollarla", Q. Qarayev), Gülşən ("Gülşən", S. Hacıbəyov), Gülyanaq ("Qız qalası", Ə. Bədəlbəyli), Şirin ("Məhəbbət əfsanəsi", A. Məlikov), Zarema ("Baxçasaray fontanı", B. Asafyev), Jizel ("Jizel", A. Adan) və s. Əri Maqsud Məmmədovla birlikdə Azərbaycan Opera və Balet Teatrında "Xəzər balladası" (1968, T. Bakıxanov), "Qobustan kölgələri" (1969, F. Qarayev), "Yallı" və "Azərbaycan süitası" (1969, R. Hacıyev), "İldırımlı yollarla" və "Yeddi gözəl" (1975, 1978, Q. Qarayev), "Babək" (1986, A. Əlizadə), "Şelkunçik" (1988, P. Çaykovski), habelə Novosibirsk Opera və Balet Teatrında "İldırımlı yollarla" (1976) baletlərinin quruluşunu vermişdir. Əlcəzair, İsveç, Misir və Belçikada pedaqoq-baletmeyster işləmişdir.[2] Əlcəzairdə "Üç inqilab" (1973, R. Hacıyev; M. Məmmədovla birgə) ilk milli baletini, Malmödə "Muğam" (1975, N. Əliverdibəyov) musiqili xoreoqrafiya lövhəsini, Qahirədə "Yeddi gözəl" (1979), Antverpendə "Kaleydoskop (1980, F. Qarayev) baletlərini (hər ikisi M. Məmmədovla birgə) tamaşaya qoymuşdur. "Xəzər balladası", "Qobustan kölgələri" və "Azərbaycan süitası" 1969 ildə Parisdə keçirilən 7-ci Beynəlxalq rəqs festivalında nümayiş etdirilmiş və Paris Rəqs Akademiyasının diplomuna layiq görülmüşdür. 1994-cü ildə "Yeddi gözəl" baletini Ankarada tamaşaya qoymuşdur (M. Məmmədovla birgə).
Rəfiqə Axundova baletmeyster Maqsud Məmmədovun həyat yoldaşıdır.
Uzun sürən xəstəlikdən sonra baletmeyster Rəfiqə Axundova 5 fevral 2024-cü ildə 92 yaşında vəfat etmişdir.[3] İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.[4]
Təltif və mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]
- "Azərbaycan SSR əməkdar artisti" fəxri adı — 26 aprel 1958
- "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adı — 21 may 1970
- "Şərəf nişanı" ordeni — 9 iyun 1959
- Azərbaycan Respublikasının "Şöhrət" ordeni — 6 avqust 2021[5]
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü — 11 iyun 2002[6]
Quruluş verdiyi baletlər (Maqsud Məmmədovla birgə)[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Xəzər balladası (1968)
- Qobustan kölgələri (1969)
- Yallı (balet) (1969) xoreoqrafik miniatürü
- Ləzgihəngi (balet) (1969) — xoreoqrafik miniatürü
- Azərbaycan süitası (1969)
- Kaleydoskop (1971)
- Muğam (1972) xoreoqrafik miniatürü
- Üç inqilab (1973)
- İldırımlı yollarla (1975)
- Yeddi gözəl (1978)
- Babək (1986)
Filmoqrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Doğma xalqıma (film, 1954)
- Abşeron ritmləri (film, 1970) (tammetrajlı musiqili-bədii televiziya filmi)-filmdə iştirak edən
- Dədə Qorqud (film, 1975)
- Qərib cinlər diyarında (film, 1977)
- Qayınana (film, 1978)
- Yeddi gözəl (film, 1982)
- Bəyin oğurlanması (film, 1985)
- Bir qəlbin iki dastanı (film, 2001)
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Axundova Rəfiqə Hacı qızı". 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-01.
- ↑ Mədəniyyət TV. "Milli balet sənətinin əfsanəsi, baletmeyster, Xalq artisti Rəfiqə Axundova vəfat edib" (az.). Youtube.com. 07.02.2024. 2024-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-07.
- ↑ "Görkəmli baletmeyster, Xalq artisti Rəfiqə Axundova vəfat edib". 2024-02-05. 2024-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-06.
- ↑ "Azərbaycanın Xalq artistinin dəfn olunacağı yer BİLİNDİ - YENİLƏNİB + FOTO". Oxu.Az (az.). 2024-02-06. 2024-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-06.
- ↑ "R.H.Axundovanın "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". www.president.az (Azərbaycan Prezidentinin rəsmi saytı) ( (az.)). 06.08.2021. 2021-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 06.08.2021.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 07.09.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.10.2023.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Cabir, S. "Gənc istedadlar" [Müəllim-aktrisa, "Qızmar günəş altında" kino-filmində Gülpəri rolunu oynayan Sürəyya Qasımova və Opera və Balet Teatrının gənc balet artisti Rəfiqə Axundova haqqında] //Ədəbiyyat və incəsənət.- 1957.- 28 dekabr.
- [ölü keçid] Xoreoqraf Şəhriyar Cəfərov: "Milli folklor rəqslərimiz uçurum astanasındadır"
- Şəhriyar Cəfərov: "Bu ölkədə vətənpərvərlik yad janra çevrilib"
Xarici keçidlərlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- 7 avqustda doğulanlar
- 1931-ci ildə doğulanlar
- 92 yaşında vəfat edənlər
- Uzunömürlülər
- 5 fevralda vəfat edənlər
- 2024-cü ildə vəfat edənlər
- Azərbaycan SSR xalq artistləri
- Azərbaycan SSR əməkdar artistləri
- "Teatr Xadimi" qızıl medalı ilə təltif edilənlər
- "Şərəf nişanı" ordeni ilə təltif edilənlər
- "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilənlər
- Əlifba sırasına görə teatr xadimləri
- Bakıda doğulanlar
- 6 fevralda vəfat edənlər
- Son bir ildə vəfat etmiş şəxslər
- Bakıda vəfat edənlər
- Azərbaycan balet artistləri
- Azərbaycan rəqqasələri
- Azərbaycan aktrisaları
- Azərbaycan uzunömürlüləri
- Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının məzunları