Sabir Gəncəli

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Sabir Gəncəli
Doğum adı Məmmədov Sabir Süleyman oğlu
Təxəllüsü Gəncəli
Doğum tarixi
Doğum yeri Gəncə
Vətəndaşlığı Azərbaycan
Fəaliyyəti Yazıçı, jurnalist, publisist
Mükafatları "Tərəqqi" medalı
"Qızıl qələm" mükafatı

Sabir Gəncəli (tam adı: Məmmədov Sabir Süleyman oğlu; 1930, Gəncə) — tarix elmləri doktoru, yazıçı, jurnalist.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sabir Gəncəli 1930-cu ildə Gəncədə anadan olmuşdur. M. Ə. Sabir adına orta və ibtidai rəssamlıq məktəbini bitirmişdir. 1952–1957-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsində ali təhsil almışdır. 1958–1963-cü illərdə Bakı qəzetində, 1963–1967-ci illərdə "Azərbaycan qadını (jurnal)" jurnalı redaksiyasında ədəbi işçi, 1967–1975-ci illərdə Azərbaycan Elmi Tədqiqat Pedaqogika İnstitutunda baş elmi işçi işləmişdir. 1976–2010-cu illərdə "Azərbaycan qadını (jurnal)" jurnalının məsul katib vəzifəsində çalışmışdır. 1990–1996-cı illərdə yeni yaranan bir çox qəzet və jurnalların — "Fermer" və "Vəfa" jurnalı, "Cik-Cik" qəzeti, "Səhnə", "Dəli Kür" qəzetlərinin nəşrlərində fəal iştirak etmiş, onların işıq üzü görməsində köməklik götərmişdir. 2000–2014-cü illərdə Azərbaycanın İctimai Siyasi Universitetinin professoru olan Sabir Gəncəli "Azərbaycan mətbuat tarixi" və "Jurnalistika sənətkarlığı" fənnindən dərs demişdir.

Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sabir Gəncəli ömrünün 68 ilini jurnalistika və elmi-tədqiqat işinə, milli mətbuatın öyrənilməsinə və təbliğinə həsr etmişdir. 1947-ci ildən başlayaraq, Azərbaycanda maarif və mədəniyyətin, qadın azadlığı hərəkatının, qadın təhsilinin inkişafında böyük rolu olmuş ziyalı qadınlarımızın həyatından, nəcib xidmətlərindən bəhs edən 1000-dən çox məqalə, tarixi silsilə oçerk, sənədli hekayə, iki sənədli povestin müəllifidir. 1967-ci ildə "XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda maarif və mədəniyyətin inkişaf etdirilməsində Azərbaycan qadınlarının rolu" mövzusunda namizədlik, 1996-cı ildə Azərbaycan EA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunda "Azərbaycanda qadın təhsili və Azərbaycanın tərəqqipərvər qadınlarının maarifçilik fəaliyyəti (XIX əsrin ikinci yarısı — 1920 ilə qədər)" mövzusunda dissertasiya müdafiə edib tarix elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır. Azərbaycan, rus, ingilis, ərəb, fars dillərində 20-dən artıq kitabın, o cümlədən 9 ensiklopedik toplunun müəllifi olan Sabir Gəncəli əsərlərində ilk dəfə olaraq milli mədəniyyətimizin görkəmli xadimləri Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Əhməd bəy Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, ilk publisist qadın Şəfiqə Əfəndizadə, ictimai xadim Həmidə Cavanşır, ilk dramaturq xanım Səkinə Axundzadə, görkəmli akademik Zərifə Əliyeva, Azərbaycanın ilk maarifpərvər qadınları: Hənifə Məlikova, Mədinə Qiyasbəyli, Xədicə Ağayeva, Sara Vəzirova, Nazlı Tahirova və yüzlərlə elm, mədəniyyət, maarif, incəsənət xadımləri haqqında bəhs etmişdir.

Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sabir Gəncəlinin elmi-publisistik fəaliyyəti Azərbaycanın dövlət və ictimai təşkilatları tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. 2015-ci ildə Azərbaycan mətbuatının inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin fərmanı ilə Tərəqqi medalına, iki dəfə "Qızıl qələm mükafatı" (1983, 1996) mükafatına, 2006-cı ildə Beynəlxalq Dinlər arası və Dünya Sülh Federasiyaının Sülh Məramlı səfiri fəxri adına, Azərbaycan mətbuat şurasının fəxri Diplomuna (2015) layiq görülmüşdür.

Kitabları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • İşıqlı yollar, Bakı, Uşaq gəncnəşr 1959;
  • Azərbaycanın Maarifpərvər Qadınları, Bakı, Azərnəşr, 1960;
  • Canlı xatirələr, Bakı, 1960;
  • 18 Ay Düşmən Arxasında, Bakı, Azərnaşər 1965;
  • Üç Qız, Üç Tale, Bakı, Gənclik nəşriyyatı 1970;
  • Ömürlərdən Səhifələr, Bakı, İşıq nəşriyyatı 1973;
  • Tərəqqi Yollarında, Bakı, Gənclik nəşriyyatı 1975;
  • Nurlu Ömürlərin Dastanı, Bakı, 1975;
  • Nurlu ömürlərin dastanı, oçerklər, Gənclik nəşriyyatı 1975;
  • Xatirlərim, Ceyran Bayraməlibəyova Bakı, 1980;
  • Azadlıq Yollarında, Bakı, Azərnəşr 1983;
  • Azərbaycanın Şanlı Qızları, Bakı, İşıq nəşriyyatı 1988;
  • İşıqlı Ömürlər, Kövrək Taleler, Bakı, Azərnəşr 1991;
  • Hər Sətırdə Bir Tarix, Bakı, 1994;
  • Qadın, gözəllik və ülviyyət, ensiklopedik toplu (azərbaycan, ingilis və rus dillərində) Bakı, 2001;
  • Nəsillər, Ailələr, Talelər, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı 2006;
  • Hər şeyi olduğu kimi…(yazmadıqlarım, bilib yaza bilmədiklərim xatirələrimdə), Bakı 2009;
  • 777 sual Ensiklopedik toplu, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı 2008;
  • 777 sual, 1001 cavab, düşündürücü, əyləncəli ensiklopedik toplu Azərbaycan nəşriyyatı 2011;
  • İgid oğullarla bir cərgədə, Ensiklopedik toplu, Bakı, Azərbaycan nəşriyyatı 2015;

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Sabir_Gəncəli&oldid=7351548"