Skatlar
| Skatlar | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Sinif: Yarımsinif: İnfrasinif: Klad: Dəstəüstü: Batoidea |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Skatlar - Batomorpha dəstəüstü. Skatların çoxu dib həyatı keçirir. Bununla əlaqədar olaraq bədənləri bel qarın istiqamətində yastılaşıb. 5 cüt olan qəlsəmə yarıqları qarın tərəfdə yerləşir. Bu balıqlarda spirakulum dəliyi yaxşı inkişaf edib, o nasos vəzifəsini yerinə yetirərkən suyu qəklsəmələrə ötürür. Skatların dişləri yastı və kütdür, bədəni çılpaq və ya üzəri sərt törəmələrlə örtülüdür. Yaxşı inkişaf etmiş döş üzgəcləri başı da əhatə edir. Bir çox növlərin bel və quyruq üzgəcləri çox kiçilib, anal üzgəci tamamilə yoxdur. Əsas hərəkət orqanı döş üzgəcləridir: bu üzgəclərin dalğavari hərəkəti balığın hərəkətini təmin edir. Dib heyvanları olduqları üçün bədənləri bel-qarın istiqamətində yastılaşmışdır. Qəlsəmə yarıqları, ağız və burun dəlikləri başın alt tərəfində yerləşir. Skatların tikanquyruq skat, elektrikli skat və mişarburun skat kimi mühüm növləri vardır.Ətraflarında 60-230 Vt-luq elektrik sahəsi yarada bilirlər.
Skatların bədəninin eninə ölçüsü çoxdəyişkəndir: elektrik skatının belə ölçüsü 13,5 sm, mantanınkı isə 6,6 m-dir. Skaktlar Dünya okeanının tropik, mötədil və soyuq sularında yayılıblar. Bunların 300-ə yaxın növü məlumdur. Qara dənizdə dəniz tülküsünə; Barens dənizində, Ağ dənizdə, Baltik dənizinin qərb hissəsində ulduzlu skata; Qara və Azov dənizlərində bizquyruq skata təsadüf edilir. Şimal və Uzaq şərq dənizlərində digər skat növlərinə rast gəlinir.
Əsasən dəniz balıqları olan skatların bəziləri şirin sularda da yaşayır. Skatlar dib balıqları olsalar da mantapeligial həyat keçirir. Bu balıqlarda mayalanma daxilidir. Ona görə mayalanmış yumurta qoymaqla çoxalırlar, bəziləri isə bala doğur. Ən çox bentosla qidalanır. Skatların bəzilərində müdafiə orqanı var: bizquyruqn skatın quyruğunda olan və başqa canlıya batdıqda zəhərlənmə törədən tikan-təhər çıxıntı, elektrikli skatın toxunma zamanı elektrik əmələ gəlməsi müdafiə xarakteri daşıyır. Skatların vətəgə əhəmiyyətli çox deyil, onlar nevod, tor və qarmaqla ovlanır. Skatlar dəstəüstünün 16 fəsiləsini əhatə edən 5 dəstəsi 300-340-a yaxın növü vardır.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s.125.
- Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 224 s.178.
- Abbasov H.S ,Hacıyev R.V.İxtiologiya. Bakı,2007,səh 326.